تا دانش: سال سرمایه گذاری برای تولید
 
مطالب
 
امیدواریم مطالب و محصولات ارزشمندی در اختیار شما عزیزان قرار داده باشیم.

search

شرایط مفسر قرآن چیست؟

توضیحات کوتاه:

پرسش:شرایط مفسر قرآن چیست؟پاسخ:مفسر قرآن، همچون تخصص‌های دیگر، دارای شرایطی است، یعنی هر کسی نمی‌تواند به تفسیر قرآن اقدام بکند. همانطوری که هر کسی نمی‌تواند به ...

توضیحات:

پرسش:
شرایط مفسر قرآن چیست؟
پاسخ:
مفسر قرآن، همچون تخصص‌های دیگر، دارای شرایطی است، یعنی هر کسی نمی‌تواند به تفسیر قرآن اقدام بکند. همانطوری که هر کسی نمی‌تواند به طبابت و معالجه‌ی افراد اقدام نماید بلکه باید یک پزشک دارای شرایط باشد و حتی تخصص لازم را هم در آن رشته‌ی مورد نظر، داشته باشد.
از این رو امروزه از بدیهیات است که هر کسی اجازه ندارد، بدون تخصص در هر رشته‌ی علمی اظهار نظر کند و به تایید یا رد یا به بیان مطلبی از آن علم بپردازد. و علم تفسیر نیز از این قاعده مستثنی نیست. و مفسر قرآن باید دارای شرایطی باشد تا سخن او معتبر و قابل بررسی باشد.
لذا قرآن پژوهان صاحبنظر برای مفسر قرآن شرایطی ذکر کرده‌اند که برخی آن‌ها را با توضیحی مختصر بر می‌شماریم:
1. آشنایی با ادبیات عرب: (صرف، نحو، لغت، اشتقاق، معانی، بیان و بدیع ...)
آگاهی از قواعد دستوری، برای مفسر لازم است و بدون این شرط، تفسیر قرآن محقق نمی‌شود چون وسیله‌ی کار مفسر قرآن، همان ادبیات عرب است و این بدان جهت است که قرآن، به زبان عربی نازل شده است؛ هر چند امروزه قرآن به بسیاری از زبان‌های دنیا ترجمه شده ولی ترجمه‌ی قرآن نمی‌تواند مبنای یک تفسیر صحیح و معتبر قرار گیرد زیرا ساختار کلام عرب و به ویژه نکات ظریفی که در این کلام الهی موجود است، همه‌اش در ترجمه‌ها منعکس نمی‌شود.
2. آگاهی از علوم قرآن:
علوم قرآن، علومی است که درباره‌ی قرآن است، مثل شناخت آیات مکی، مدنی و تأویل آیات، متشابه، محکم، ناسخ و منسوخ و ... هر چند موارد نسخ در قرآن محدود است ولی عدم آگاهی از آنها موجب می‌شود تا مفسر در تفسیر بعضی آیات دچار اشتباه شود.
3. اطلاع از شان نزول آیات قرآن: (تاریخ آیات)
از این مطلب در آثار قدما به «اسباب النزول» نیز تعبیر شده است. و آن عبارت است از واقعه‌ای که در طی آن، یک آیه یا مجموعه‌ای از آیات قرآن نازل شده و ممکن است آن واقعه یا شرایط زمانی و مکانی خاص، بتواند در روشن شدن معنای آیه کمک کند.
4. علم فقه:
یعنی شخص بتواند احکام شرعی را از آیات قرآن و روایات اهل بیت استخراج کند به عنوان مثال اگر قرآن در مورد ارث سخن می‌گوید، باید قدرت فقهی در مورد استنباط آن حکم را داشته باشد.5. آگاهی از اصول الفقه:
اصول الفقه مقدمه‌ی فقه است و به تعبیر دیگر اصول استنباط است که البته این علم اصول الفقه هم در فقه و هم در تفسیر کارآیی دارد هم در موارد دیگر، و در حقیقت اصول الفقه مِتُد و منطق فهم متن است، از این روی شخصی که می‌خواهد قرآن را تفسیر کند ضروری است که منطق فهم متن را بداند که بخش عظیم آن در بحث اصول الفقه بیان شده است.
6. علم الحدیث:
یعنی آگاهی از احادیث وشناخت احادیث پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وائمه اطهار علیهم السلام تا بتواند در مواقع لزوم از این احادیث در تفاسیر آیات استفاده کند.
7. علم به قرائت‌های مختلف:
گاهی اوقات یک آیه‌ی قرآن به قرائت‌های مختلفی خوانده می‌شود.
به عنوان مثال «یَطهُرنَ و یَطَّهرنَ»
به هر دو قرائت خوانده شده که لازم است مفسر از این قرائت‌ها اطلاع داشته باشد تا در جایی که در تفسیر یا در احکام نقشی دارد، بتواند از آن استفاده کند. البته امروزه مفسرین به قرائات قرآن کمتر توجه می‌کنند، زیرا قرائات خبر واحد هستند از این رو صاحب نظران آنها را معتبر نمی‌دانند و آن قرائتی را معتبر می‌دانند که اصطلاحاً به آن قرائت متواتر مسلمین می‌گویند که قرائت «حفص از عاصم» از آن یاد می‌شود این قرائت غالبش مطابق، با قرات متواتر مسلمین است، و تقریباً عموم مسلمین بر این قرائت «حفص از عاصم» تکیه می‌کنند و لذاامروزه به قرائت‌های دیگر کمتر توجه می‌شود؛ و حق هم با مفسرین معاصر است چرا که کمتر باید این مسائل مطرح شود. ولی در عین حال مفسر قرآن باید آگاهی‌هائی در این زمینه داشته باشد.
8. آگاهی از بینش‌های فلسفی، علمی، اجتماعی، و اخلاقی:
مفسر قرآن در عصر ما نمی‌تواند بدون اینکه، مکاتب فلسفی یا مکاتب اخلاقی را بشناسد یا اطلاعات مختصری از، علوم تجربی و جامعه‌شناسی و روان‌شناسی داشته باشد به تفسیر قرآن بپردازد.
از این رو این شرط را بعضی از بزرگان معاصر، قرار داده‌اند. و شرط لازمی، برای یک تفسیر کامل و معتبر است هر چند تخصص در فلسفه یا علوم تجربی و ... لازم نیست ولی برای فهم آیات مربوط به آفرینش کائنات، دستورات اخلاقی و اجتماعی، خوب است و بدون آن ممکن است رموز آیات و اعجاز قرآن در مسائل علمی کشف نشود و مفسر از آنها غافل بماند.
و همچنین بسیاری از آیات مانند آیات اول سوره‌ی حج یا اوائل سوره‌ی مؤمنون را اگر مفسر از علوم پزشکی آگاهی نداشته باشد نمی‌تواند تفسیر خوبی از این آیات ارائه بکند و گاهی ممکن است اگر آگاهی نداشته باشد به کج راهه برود.
9. آگاهی‌های تاریخی:
مفسر قرآن غیر از اینکه باید شأن نزول را بداند لازم است تاریخ صدر اسلام را تا حدی بداند، و از جغرافیای جزیرة العرب تا حدی اطلاع داشته باشد، تا بتواند مکان‌های نزول قرآن، زمان‌های نزول قرآن، آیات مکی و مدنی، و امثال آن را در تفسیر تشخیص بدهد و از این علوم در تفسیر قرآن استفاده کند.
10. طهارت و علم الموهبه (علمی که خداوند به هر کس بخواهد می‌بخشد):
برخی گفته‌اند: مفسر قرآن باید «طهارت روحی» داشته باشد، زیرا قرآن را غیر از مطهرین لمس و درک نمی‌کنند. «لا یمسَّهُ الا المطهرون» آنها می‌گویند: «علم الموهبه» جزء شرایط مفسر است. ولی به نظر می‌رسد که این جزء شرایط «تحقق» تفسیر و مفسر شدن نیست، بلکه جزء شرایط «کمال» مفسر و «کمال» تفسیر است. آری هر چه انسان طهارت روحی بالاتری داشته باشد، و تزکیه‌ی نفس بیشتری کرده باشد وقتی که به محضر قرآن می‌رسد می‌تواند از قرآن بهره‌های بیشتری ببرد همانطوری که قرآن می‌فرماید:
«هُدیً لِلنَّاسِ» «هُدیً لِلْمُتَّقِینَ» «هُدیً لِّلْمُحْسِنِینَ»
قرآن گاهی می‌فرماید: هدایت برای مردم است. گاهی می‌فرماید:
هدایت برای با تقوایان است این یک مرتبه بالاتر از هدایت قبلی است و هدایت بالاتر، هدایت برای نیکوکاران است. اگر کسی بخواهد به مراتب عالی هدایت قرآنی، و به فهم مراتب عالی قرآن دست پیدا بکند لازم است یک شرایطی را با تزکیه‌ی نفس برای کمالات روحی، در خودش ایجاد کند، اما به نظر می‌رسد این شرط تحقق تفسیر نیست بلکه این شرط کمال تفسیر و مفسر است.
همچنین «علم الموهبه» نیز شرط کمال تفسیر است، و موجب کمال مفسر می‌شود ولی از آنجایی که معیارِ مشخصی ندارد، یعنی ممکن است هر کس ادعا بکند که خداوند به من «علم الموهبه» داده و تفسیر خود را از الهامات غیبی بداند؛ بنابراین چون معیار مشخصی ندارد نمی‌تواند برای مفسر و تفسیر شرط قرار بگیرد، ولی اگر کسی داشته باشد باعث کمال تفسیرش، خواهد بود.
11. پرهیز از هر نوع پیش داوری و اجتناب از تفسیر به رأی:
مفسر باید تابع دلالت لفظی آیات قرآن باشد، نه آن که دلالت آیه را تابع رأی و فهم خویش سازد، یعنی عقیده‌ای را قبلًا انتخاب نماید و بعد با استمداد از آیه‌ای آنرا توجیه کند و به اصطلاح، قرآن را بر رأی خود تطبیق کند و به عبارت دیگر، رای خود را بر قرآن تحمیل نماید.به عنوان مثال در موضوع «جبر و اختیار» اگر قبلًا موضع «اشاعره» را انتخاب کنیم وقتی وارد قرآن می‌شویم آیاتی که از ظاهرش جبر بر می‌آید را برای تایید نظر خود انتخاب می‌کنیم.
و اگر موضع «معتزلی» را انتخاب کنیم که انسان اختیار تام و کامل دارد.
نیز آیاتی را در این راستا بر می‌گزینیم.
ولی اگر بی‌طرفانه به محضر قرآن وارد شویم و مجموع آیات را بنگریم به این نتیجه می‌رسیم که قرآن نه مؤید جبر است، و نه اختیار تام را تایید می‌کند بلکه قائل به «امر بین الامرین» است.
بنابراین نباید مفسر قبل از ورود به تفسیر پیش داوری و پیش فرض‌هایی داشته باشد تا موجب تحمیل نظر بر قرآن و تفسیر به رأی شود که از آن نهی شده است.

پرسش و پاسخ‌های قرآنی ویژه جوانان (شبنم مهر)/ زیر نظر محمدعلی رضایی‌اصفهانی و جمعی از پژوهشگران قرآنی/ قم: انتشارات پژوهش‌های تفسیر و علوم قرآن ۱۳۸۶
سایر اطلاعات:
کد مطلب: h249d
وضعیت مطلب: فعال
گروه اصلی: مذهبی     زیرگروه: قرآن

دفعات بازدید: 18     محبوبیت: 4   (کمترین=0 و بیشترین=5)    تعداد شرکت کننده در نظر سنجی مجبوبیت: 
تاریخ ثبت: 1401/10/14 ب.ظ 5:45:30


لینک صفحه ی مطلب: https://tadanesh.ir/t?c=h249d


هم گروهی ها
image
پرسش:از منابع تفسیر سه موردش ظاهراً همان منابعی بود که در فقه استفاده می‌شود. عقل و کتاب و سنت، آیا اجماع مفسرین، در تفسیر معتبر است؟پاسخ:در مورد اجماع در خود فقه هم ...


image
پرسش:آیا اقوال و نظرات صحابه و تابعین از منابع تفسیر قرآن به شمار می‌آید؟پاسخ:در مورد اقوال صحابه و تابعین، باید تفصیل قائل بشویم:1. گاهی یکی از صحابه پیامبر اکرم صلی ...


image
پرسش:منابع تفسیر قرآن عبارتند از: آیات قرآن، سنت پیامبر و اهلبیت و عقل، آیا برای حجیت اینها در تفسیر قرآن دلیلی از خود قرآن و روایات وجود دارد؟پاسخ:1. قرآن کریم:در ...


image
پرسش:مقصود از آیات محکم و متشابه چیست؟ و چگونه باید آن‌ها را شناخت و معنا کرد؟پاسخ:موضوع محکم و متشابه در آیه‌ی هفتم سوره‌ی آل عمران مطرح شده:«هُوَ الَّذِی ...


image
پرسش:مقصود از نسخ و تغییر قوانین الهی چیست؟در سوره‌ی بقره آیه‌ی 106 می‌فرماید: «هیچ آیه‌ای را منسوخ نمی‌کنیم و از یاد مردم نمی‌بریم مگر اینکه بهتر از آن یا مانند آن ...


image
پرسش:نور چیزی دیدنی و محسوس است پس چگونه خدا نور است؟خداوند متعال در قرآن می‌فرماید: «لیس کمثله شی» و از این آیه بر می‌آید که خداوند قابل دیدن نیست و از طرفی در آیات ...


image
پرسش:ویژگی‌های انسان مومن چیست؟ پاسخ:تعدادی از صفات انسان مومن در سوره مومنون بیان شده است که به همین مناسبت این سوره «مؤمنون» نامیده شده است، در ابتدای این سوره ...


image
پرسش:چگونه می‌توان همیشه به یاد خدا بود؟ پاسخ:مقدمه: خدای متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «فَاذْکُرُونِی أَذْکُرْکُمْ»؛ «مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم؛»و در سوره‌ی ...


image
پرسش:آیا دوست داشتن دیگران با درجات عالی تقوا منافات دارد؟ پاسخ:در همین راستا به پرسش‌هایی دیگر بر می‌خوریم مانند: آیا دوست داشتن غیرخدا لازم است یا نه؟ و آیا با ...


image
پرسش:مقصود از آرزوهای دراز (: طول امل) چیست؟ پاسخ:واژه «أمل» به معنای «آرزو» می‌باشد. آرزو دو گونه داریم و از آیات و روایات هم هر دو گونه برداشت می‌شود: یکی آرزوهای ...