فضایل اخلاقی

حدیث1
قال الإمام زین العابدین (علیه السلام) :
القول الحسن یثری المال، و ینمی الرزق، و ینسئ فی الأجل، و یحبب إلی الأهل، و یدخلالجنة.
امام سجاد (علیه السلام) فرمودند:
گفتار نیک دارایی را زیاد می کند و روزی را افزایش می دهد و أجل را به تأخیر می اندازد و انسان را نزد اهل و خانواده محبوب می گرداند و (شخص را) به بهشت می برد.
«أمالی صدوق، ص12، ح 1»
حدیث2
قال رسول الله - صلی الله علیه وآله - : والذی نفسی بیده، ما أنفق الناس من نفقة أحب من قول الخیر.
پیامبر خدا - صلی الله علیه و آله - فرمودند: سوگند به آن که جانم در دست اوست، مردم هیچ انفاقی نکردند که دوست داشتنی تر از گفتار نیک باشد.
«بحارالانوار، ج 71، ص 311، ح 8»
حدیث3
قال رسول الله - صلی الله علیه وآله - : من حسن إسلام المرء ترکه الکلام فیما لا یعنیه.
پیامبر خدا - صلی الله علیه و آله - فرمودند: از نشانه های نیکویی اسلام شخص دم فرو بستن از بیهوده گویی است.
«بحارالانوار، ج 2، ص 55، ح 28»
حدیث4
قال الامام علی بن الحسین - علیه السّلام - : ما مِنْ جرعةٍ أحبَّ الی اللهِ من جرعَتَین: جرعَة غیظٍ ردَّها مؤمِنٌ بحِلْمٍ أوْ جرعَة مصیبةٍ ردّها مؤمِنٌ بصبرٍ.
امام سجاد - علیه السّلام - فرمودند: نزد خداوند متعال حالتی محبوبتر از یکی از این دو حالت نیست: حالت غضب و خشمی که مؤمن با بردباری و حلم از آن بگذرد و حالت بلا و مصیبتی که مؤمن آن را با صبر و شکیبائی پشت سر بگذارد.
«مستدرک الوسائل، ج 2، ص 424»
حدیث5
قال الامام العسکری - علیه السّلام - : مَنْ کانَ الوَرعُ سجیّتهُ و الکرَْم ُطبیعَتَهُ و الحِلمُ خلَّتَهُ کَثُرَ صدیقُهُ و الثّناءُ علیهِ.
امام حسن عسکری - علیه السّلام - فرمودند: هرکس ورع و پرهیزگاری روش زندگی او، بزرگواری و سخاوت عادت او و صبر و بردباری برنامه اش باشد، دوستانش زیاد خواهند بود و دیگران او را مورد مدح و ستایش قرار می دهند.
«بحار الانوار، ج 75، ص 379»
حدیث6
قال الامام علی - علیه السّلام - : لا یَعدمُ الصبورُ الظّفَر و ان طالَ به الزّمان.
امام علی - علیه السّلام - فرمودند: انسان صبور و شکیبا، پیروزی را از دست نمی دهد گر چه زمان رسیدن آن طولانی شود.
«بحار الانوار، ج 71، ص 95»
حدیث7
قال امیرالمؤمنین - علیه السّلام - : إنّ الصّبرَ و حُسنَ الخُلقِ والبرََّ و الحِلمَ من أخلاق الانبیاء.
امام علی - علیه السّلام - فرمودند: صبر و شکیبائی و اخلاق نیکو و بردباری، از اخلاق پیامبران است.
«بحار الانوار، ج 71، ص 93»
حدیث8
قال الامام علی - علیه السّلام - : الصّبرُ أحسَنُ حُلَلِ الایمان ِو أشرَفُ خلائقِ الانسان.
امام علی - علیه السّلام - فرمودند: صبر، بهترین جامه ایمان و برترین خوی انسان است.
«غررالحکم، ص 281، ح 6232»
حدیث9
قال الامام علی - علیه السّلام - : ثَوابُ الصّبرِ أعلی الثّوابِ.
امام علی - علیه السّلام - فرمودند: پاداش صبر، بالاترین پاداش ها است.
«تصنیف غررالحکم، ص 281، ح 6240»
حدیث10
قال الامام علی - علیه السّلام - : الصّبرُ جنَّةٌ من الفاقَةِ.
امام علی - علیه السّلام - فرمودند: صبرو بردباری سپری در برابر فقر و تنگدستی است.
«بحار الانوار، ج 77، ص 240»
حدیث11
قال الامام علی - علیه السّلام - : الصّبرُ کفیلٌ بالظَّفّرِ.
امام علی - علیه السّلام - فرمودند: صبر، ضامن پیروزی است.
«تصنیف غررالحکم، ص 283، ح 6312»
حدیث12
قال الامام علی - علیه السّلام - : زَینُ الدّین الصّبرُ و الرضا.
امام علی - علیه السّلام - فرمودند: زینت و زیبائی دین، صبر و رضا (به قضای پروردگار) است.
«تصنیف غررالحکم، ص 281، ح 6243»
حدیث13
قال الامام علی - علیه السّلام - : الصّبرُ ثمرةُ الایمان.
امام علی - علیه السّلام - فرمودند: صبر، ثمره و نتیجه ایمان است.
«تصنیف غررالحکم، ص 280، ح 6217»
حدیث14
قال الامام علی - علیه السّلام - : أقوی عَدوِّ الشدائِدِ الصّبر.
امام علی - علیه السّلام - فرمودند: قوی ترین دشمن سختی ها، صبر و شکیبائی است.
«تصنیف غررالحکم، ص 282، ح 6275»
حدیث15
امام علی - علیه السّلام - فرمودند: برترین عبادت ها، صبر، خاموشی و انتظار فرج می باشد.
«بحار الانوار، ج 74، ص420»
حدیث16
قال الامام علی - علیه السّلام - : الصَّبرُ صَبران، صبرٌ علی ما تکرَه و صبرٌ ممّا تُحبّ.
امام علی - علیه السّلام - فرمودند: صبر بر دو قسم است، صبر برآنچه که دوست نداری و به تو رسیده است و صبر بر چیزی که دوست می داری و نمی توانی به آن دست یابی.
«بحار الانوار، ج 71، ص 95»
حدیث17
قال الامام الصادق - علیه السّلام - : العَملُ الخالِصُ، الذی لا تُریدُ اَنْ یَحْمدَکَ عَلیه اَحدٌ اِلاّ اللهُ عزّوجلّ.
امام صادق - علیه السّلام - فرمودند: عمل خالص آن است که نخواهی کسی جز خدای عزوجل، تو را بر انجام آن کار بستاید.
«الکافی، ج 2، ص 16»
حدیث18
قال رسول الله - صلی الله علیه و آله - : بِالاِخلاصِ تَتَفاضَلُ مَراتِبُ المُومنینَ.
رسول خدا - صلی الله علیه و آله - فرمودند: تفاوت و برتری درجات مؤمنان بر یکدیگر به اخلاص است.
«تنبیه الخواطر، ج 2، ص 119»
حدیث19
قال الامام علی - علیه السّلام - : عَلی قَدْرِ قُوَّةِ الدِّینِ یکونُ خُلُوُصُ النِّیَّةِ.
امام علی - علیه السّلام - فرمودند: خلوص نیت به اندازة شدت دینداری است.
«غررالحکم، ح 6192»
حدیث20
قال الامام علی - علیه السّلام - : مَنْ اَخْلَصَ بَلَغَ الآمالَ.
امام علی - علیه السّلام - فرمودند: هر که اخلاص ورزد، به آرزوهایش برسد.
«غررالحکم، ح 7675»
حدیث21
قال الامام علی - علیه السّلام - : اَلزُّهدُ سَجِیَّةُ المُخْلِصینَ.
امام علی - علیه السّلام - فرمودند: پارسایی، سرشت و خوی مخلصان است.
«غررالحکم، ح 662»
حدیث22
قال الامام علی - علیه السّلام - : فی إخْلاصِ النَّیّاتِ نَجاحُ الأُمُورِ.
امام علی - علیه السّلام - فرمودند: موفقیت در کارها به خالص کردن نیّت ها است.
«غررالحکم، ح 6510»
حدیث23
قال الامام علی - علیه السّلام - : اَلْعَمَلُ کلُّهُ هَباءٌ الاّ ما اُخْلِصَ فیهِ.
امام علی - علیه السّلام - فرمودند: اعمال همه بر باد است، مگر آنچه از روی اخلاص باشد.
«غررالحکم، ح 1400»
حدیث24
قال الامام علی - علیه السّلام - : لَوْ خَلَصَتْ النِّیّاتُ لَزَکَّتِ الاعمالُ.
امام علی - علیه السّلام - فرمودند: اگر نیت ها خالص شود، اعمال پاکیزه گردد.
«غررالحکم، ح 7578»
حدیث25
قال الامام علی - علیه السّلام - : عِندَ تَحَقُّقِ الاخلاصِ تَستَنیرُ البَصائرُ.
امام علی - علیه السّلام - فرمودند: چون اخلاص تحقق یابد، دیدة بصیرت روشن شود.
«غررالحکم، ح 6211»
حدیث26
قال الامام علی - علیه السّلام - : بِالاخلاصِ تُرفَعُ الاعمالُ.
امام علی - علیه السّلام - فرمودند: به سبب اخلاص، اعمال (به درگاه خدا) بالا می رود.
«غررالحکم، ح 4242»
حدیث27
قال الامام علی - علیه السّلام - : فی الاِخلاصِ یکونُ الْخَلاصُ.
امام علی - علیه السّلام - فرمودند: رهایی و نجات در اخلاص است.
«تنبیه الخواطر، ج 2، ص 154»
حدیث28
قال الامام علی - علیه السّلام - : الاخلاصُ شیمةُ افاضِلِ النّاسِ.
امام علی - علیه السّلام - فرمودند: اخلاص، خوی برترین مردمان است.
«غررالحکم، ح 597»
حدیث29
قال الامام علی - علیه السّلام - : اَلاِخلاصُ عِبادَةُ الْمُقَرَّبینَ.
امام علی - علیه السّلام - فرمودند: اخلاص، عبادت مقربان الهی است.
«غررالحکم، ح 197»
حدیث30
قال الامام علی - علیه السلام - : زیادَةُ الشُّکْرِ وَ صِلَةُ الرَّحِمِ تَزیدُ فِی الْعُمْرِ وَ تَفْسَحُ فِی الاَْجَلِ.
امام علی - علیه السلام - : شکرگزاری فراوان و صله رحم، عمر را زیاد می کنند و بر مُهلت زندگی می افزایند.
«عیون الحکم والمواعظ، ص 275، ح 4999»
حدیث31
قال الله عزّوجلّ:
ای احمد! می‌دانی به کدام دلیل تو را بر دیگر انبیا برتری دادم؟ به دلیل یقین و حسن خلق و سخاوت نفس و دلسوزی برای مردم.
(ارشادالقلوب1/205)
حدیث32
قال الله عزّوجلّ:
ای احمد! پرهیزکاری، زینت مؤمن و ستون برپایی دین است.
(ارشادالقلوب1/203)
حدیث33
قال الامام علی بن الحسین - علیه السّلام - :
اَلصّبرُ وَ الرّضا عن قضاءِ الله رأس طاعةِ الله ... .
امام سجاد - علیه السّلام - فرمودند:
صبر و خشنودی از قضای الهی، اصل و اساس اطاعت خداوند است. هر که صبر و رضا در برابر قضای الهی داشته باشد، جز خیر برای او نخواهد بود.
«وسائل الشیعه، ج 2، ص 899»
حدیث34
امام صادق (علیه السلام ) فرمودند:
ما نَعْلَمُ شَیْئا یَزیدُ فِی الْعُمْرِ اِلاّ صِلَةَ الرَّحِمِ، حَتّی اِنَّ الرَّجُلَ یَکونُ اَجَلُهُ ثَلاثَ سِنینَ فَیکونُ وَصولاً لِلرَّحِمِ فَیَزیدُ اللّه‌ُ فی عُمْرِهِ ثَلاثیْنَ سَنَةً فَیَجْعَلُها ثَلاثا وَ ثَلاثیْنَ سَنَةً، وَ یَکونُ اَجَلُهُ ثَلاثا وَ ثَلاثیْنَ سَنَةً فَیَکونَ قاطِعا لِلرَّحِمِ، فَیَنْقُصُهُ اللّه‌ُ ثَلاثیْنَ سَنَةً وَ یَجْعَلُ اَجَلَهُ اِلی ثَلاثِ سِنینَ ؛
ما، غیر از صله رحم، چیزی نمی شناسیم که بر عمر بیفزاید، تا آن‌جا که گاهی عمر کسی سه سال است، و وقتی که اهل صله رحم می شود، خداوند هم سی سال بر عمرش می افزاید و آن را سی و سه سال می کند و گاهی عمر کسی سی و سه سال است و قطع رحم می کند و خداوند هم سی سال از عمر او می کاهد و عمرش را به سه سال، کاهش می دهد .
کافی : ج 2، ص 152، ح 17
حدیث35
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :
مَن صاحَبَ النّاسَ‌بِالَّذی یُحِبُّ أن یُصاحِبوهُ کانَ عَدلاً .
هرکه با مردم چنان رفتار کند که دوست دارد آنان با او رفتار کنند ، عادل است .
کنز الفوائد : 2 / 162 منتخب میزان الحکمة : 360
حدیث36
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :
ما مِن رَجُلٍ مُسلمٍ یُصابُ بشَیءٍ فی جَسَدِهِ فَیَتَصَدَّقُ بهِ إلاّ رَفَعَهُ اللّه بهِ دَرجَةً وحَطَّ عَنهُ بهِ خَطیئةً .
هیچ مرد مسلمانی نیست که به قسمتی از بدنش آسیبی وارد شود و از (قصاص) آن درگذرد ، مگر این که خداوند به سببِ آن یک درجه بالایش بَرد و یک گناه از او بزداید .
کنز العمّال : 39850 منتخب میزان الحکمة : 466
حدیث37
امام باقر علیه‌السلام :
صلةُ الأرحامِ تُحَسِّنُ الخُلُقَ وتُسَمِّحُ الکَفَّ وتُطَیِّبُ النَّفْسَ ، وتَزِیدُ فی الرّزقِ وتُنسِئُ فی الأجَلِ ؛
صله رحم خلق و خوی را نیکو ، دست را بخشنده ، جان را پاکیزه و روزی را زیاد می‌کند و اجل را به تأخیر می‌اندازد .
الکافی : 2 / 152 / 12
حدیث38
امام علی علیه‌السلام :
مِـن کَرَمِ المَـرءِ بُـکاؤهُ علی ما مَضی مِن زَمانِهِ ، وحَنینُهُ إلی أوطانِهِ ، وحِفظُهُ قَدیمَ إخوانِهِ ؛
از بزرگواری انسان، گریستن اوست بر عمر سپری شده‌اش و علاقه او به میهنش و نگهداشتن دوستان دیرینه‌اش .
بحار الأنوار : 74 / 264 / 3 منتخب میزان الحکمة : 596
حدیث39
امام علی علیه‌السلام :
غایَةُ الفَضائلِ العِلم؛
اوج فضیلتها دانش است .
غرر الحکم : 6379
حدیث40
امام علی علیه‌السلام :
لا شَرَفَ کَالعِلم؛
هیچ شرافتی ، چون دانش نیست .
نهج البلاغة : الحکمة 113 منتخب میزان الحکمة : 396
حدیث41
امام علی علیه‌السلام :
رَأسُ الفَضائلِ العِلمُ ، غایَةُ الفَضائلِ العِلم ؛
سرآمد فضیلتها ، دانش است ؛ نقطه پایان فضیلتها دانش است .
غرر الحکم : 5234 6379 منتخب میزان الحکمة : 396
حدیث42
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :
العِلمُ رَأسُ الخَیرِ کُلِّهِ ، والجَهلُ رَأسُ الشَّرِّ کُلِّهِ ؛
دانایی ، سرآمـد همه خوبیهاست و نادانی سرآمد همه بدیها .
بحار الأنوار : 77 / 175 / 9 منتخب میزان الحکمة : 396
حدیث43
امام حسن(سلام الله علیه):
رَأسُ العَقلِ مُعاشَرَةُ النّاسِ بِالجَمیلِ؛
خوشرفتاری با مردم، رأس خرد است.
میزان الحکمة: ح 13703
حدیث44
امام صادق(سلام الله علیه):
الصَّبرُ رَأسُ الإیمانِ؛
شکیبایی، سرِ ایمان است.
میزان الحکمة: ح 10221
حدیث45
إنَّ اللَّه عزّوجلّ لَم یَبْعثْ نَبیّاً إلّا بصِدقِ الحدیثِ وأداءِ الأمانةِ إلی البَرِّ والفاجرِ؛
خداوند عزّوجلّ هیچ پیامبری را برنگزید، مگر به راست‌گفتاری و امانتداری در حق خوب و بد.
الکافی: ج 2، ص 104، ح 1
حدیث46
امام سجّاد(سلام الله علیه):
القَولُ الحَسَنُ یُثرِی المالَ، ویُنمِی الرِّزقَ؛
گفتار نیک، دارایی را زیاد می‌کند و روزی را افزایش می‌دهد.
میزان الحکمة: ح 18063
حدیث47
امام علی(سلام الله علیه):
مَن لانَت عَرِیکَتُهُ وَجَبَت مَحَبَّتُهُ؛
هر که نرمخو و فروتن باشد محبّتش [بر دلها] لازم آید.
میزان الحکمة: ح 10454
حدیث48
امام صادق(سلام الله علیه):
إنَّ مِن التَّواضُعِ أن یَجلِسَ الرّجُلُ دُونَ شَرَفِهِ؛
تواضع در مجلس، آن است که کسی در کم‌تر از جایگاهش بنشیند.
الکافی: ج 2، ص 123، ح 9
حدیث49
امام صادق(سلام الله علیه):
اَلْعَدلُ أحلی مِنَ الْماءِ یُصِیبُهُ الظَّمآنُ؛
عدالت، گواراتر از آبی است که تشنه به آن می‌رسد.
الکافی، ج 2، ص 146
حدیث50
پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله):
إنَّ الْعَفوَ لا یَزِیدُ الْعَبدَ إلّا عِزّاً فَتَعافَوا یُعِزُّکُمُ اللَّهُ؛
گذشت، جز بر عزّت بنده نمی‌افزاید، پس از یکدیگر درگذرید تا خداوند به شما عزّت بخشد.
الکافی، ج 6، ص 108
حدیث51
پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله):
خِیارُکُم أحاسِنُکُم أخلاقاً الَّذینَ یَألَفُونَ ویُؤلَفُونَ؛
بهترین شما، خوش‌خوترین شماست آنان که الفت می‌گیرند و الفت می‌پذیرند.
تحف العقول، ص 45
حدیث52
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله:
خَصلَتانِ لیسَ فَوقَهُما مِنَ البِرِّ شَیءٌ الإیمانُ بِاللّه و النَّفعُ لِعبادِ اللّه؛
دو خصلت است که هیچ کار خوبی بالاتر از آن دو نیست : ایمان به خدا و سود رساندن به بندگان خدا
میزان الحکمة، ج 5 ، ص 502
حدیث53
امام کاظم(سلام الله علیه):
تمونُک لِلضَّعیفِ أفضَلُ الصَّدَقَةِ؛
کمک کردن تو به ناتوان، بهترین صدقه است.
تحف العقول، ص 414
حدیث54
پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله):
اَلصَّبرُ سِترٌ مِنَ الْکُروبِ وعَونٌ عَلَی الْخُطُوبِ؛
صبر، پوشاننده اندوه‌ها و یاور در برابر مشکلات است.
کنزالفوائد، ص 58
حدیث55
پیامبرخدا(صلی الله علیه و آله):
إنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُحتَرِفَ الْأمینَ؛
به راستی خداوند پیشروِ امانت دار را دوست دارد.
الکافی، ج 5، ص 113
حدیث56
امام باقر(سلام الله علیه):
إنَّ أشَدَّ العِبادَةِ الوَرَعُ؛
سخت‌ترین عبادت، پارسایی است.
میزان الحکمة: ح 11858
حدیث57
پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله):
أکْثَرُ ما تَلِجُ بهِ اُمَّتی الجَنّةَ: تَقْوَی اللَّهِ وحُسْنُ الخُلقِ؛
بیشترین چیزی که مایه ورود امت من به بهشت می‌شود، پروای از خدا و اخلاقی خوش است.
الکافی: ج 2، ص 100، ح 6
حدیث58
امام رضا(سلام الله علیه):
مَن تَبَسَّمَ فی وَجهِ أخیهِ المُؤمِنِ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ حَسَنَةً؛
هر که به روی برادر مؤمنش لبخند بزند، خداوند برایش ثوابی خواهد نوشت.
دوستی: ص 216 ح 535
حدیث59
پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله):
نَصرُ الْمَظلُومِ وَالْأمرُ بِالْمَعرُوفِ وَالنَّهیُ عَنِ الْمُنکَرِ جِهادٌ؛
یاری رساندن به ستمدیده و امر به معروف و نهی از منکر جهاد در راه خداست.
جامع الأحادیث قمی، ص 125
حدیث60
امام سجاد(سلام الله علیه) فرمودند:
إنَّ أقرَبَکُم مِن اللَّهِ أوسَعَکُم خُلقاً؛
نزدیک‌ترین شما به خداوند، گشاده خوترین شماست.
الکافی: ج 8، ص 69، ح 24
حدیث61
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند:
انَّ أعجَل الخیرِ ثواباً صلةُ الرَّحم؛
پاداش صله رحم، سریع ترین پاداش کار خیری است که به انسان می رسد.
الکافی، ج 2، ص 160
حدیث62
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
وقتی مسلمانی از کنار برادر مسلمانش عبور می نماید و سلام نمی کند ملائکه از آن مسلمان تعجب می کنند.
محجه البیضاء جلد 3 صفحه 382
حدیث63
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
بهترین بندگان خدا آنها هستند که به وعده وفا کنند.
نهج الفصاحه، صفحه 172، حدیث 850
حدیث64
پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند:
إنَّ الْعَفوَ لا یَزِیدُ الْعَبدَ إلّا عِزّاً فَتَعافَوا یُعِزُّکُمُ اللَّهُ؛
گذشت، جز بر عزّت بنده نمی‌افزاید، پس از یکدیگر درگذرید تا خداوند به شما عزّت بخشد.
الکافی، ج 6، ص 108
حدیث65
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند:
مَن مَشی اِلی ذی قَرابَةٍ بِنَفسِهِ وَ مالِهِ لِیَصِلَ رَحِمَهُ اَعطاهُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ اَجرَ مِأَةِ شَهیدٍ؛
هر کس با جان و مال خود در راه صله رحم کوشش کند، خداوند عزّوجلّ پاداش یکصد شهید به او می دهد.
من لایحضره الفقیه، ج 4، ص 16
حدیث66
رسول اکرم(صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند :
اَمّا عَلامَةُ التّائِبِ فَاَربَعَةٌ: اَلنَّصیحَةُ لِلّهِ فی عَمَلِهِ وَ تَرکُ الباطِلِ وَ لُزومُ الحَقِّ وَ الحِرصُ عَلَی الخَیرِ ؛
نشانه توبه کننده چهار است: عمل خالصانه برای خدا، رها کردن باطل، پایبندی به حق و حریص بودن بر کار خیر.
(تحف العقول، ص 20)
حدیث67
رسول اکرم(صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند :
اَلتَّوبَةُ حَسَنٌ وَ لکِن فِی الشَّبابِ اَحسَنُ ؛
توبه زیباست، ولی از جوان زیباتر .
(کنز العمّال، ح 43542)
حدیث68
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
اَلتَّوفیقُ مِنَ السَّعادَةِ وَ الْخِذلانُ مِنَ الشَّقاوَةِ؛
توفیق [انجام کار نیک] از خوشبختی و بی توفیقی از بدبختی است.
بحارالأنوار، ج 78، ص 12، ح 70
حدیث69
امام محمد باقر (علیه السلام) فرمودند:
اَفضَلُ العِبادَةِ عِفَّةُ البَطنِ وَ الفَرجِ؛
بالاترین عبادت، عفت شکم و شهوت است.
تحف العقول، ص 296
حدیث70
امام حسن عسکری (علیه السلام) فرمودند:
اِنَّ الوُصُولَ اِلی اللهِ عَزّوجلَّ سَفَرٌ لا یُدرَکُ اِلّا بِامتِطاءِ اللَّیلِ؛
وصول به خداوند عزوجل سفری است که جز با عبادت در شب حاصل نگردد.
مسند الامام العسکری، ص290
حدیث71
امام حسین (علیه السلام) فرمودند:
اَلخُلقُ الحَسَنُ عِبادَةٌ؛
خوش اخلاقی عبادت است.
کنزالعمال، ج13، ص151، ح36472
حدیث72
امام صادق (علیه السلام) فرمودند:
اَلا اُحَدِّثُکَ بِمَکارِمِ الاَْخْلاقِ؟ الصَّفْحُ عَنِ النّاسِ وَ مُواساةُ الرَّجُلِ اَخاهُ فی مالِهِ وَ ذِکْرُ اللّه‌ِ کَثیرا؛
آیا به شما بگویم که مکارم اخلاق چیست؟ گذشت کردن از مردم، کمک مالی به برادر (دینی) خود و بسیار به یاد خدا بودن.
معانی الأخبار، ص 191، ح 2
حدیث73
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
اَلذِّکرُ یونِسُ اللُّبَّ وَیُنیرُ القَلبَ وَیَستَنزِلُ الرَّحمَةَ؛
یاد خدا عقل را آرامش می دهد، دل را روشن می کند و رحمت او را فرود می آورد.
غررالحکم، ج2، ص66، ح1858
حدیث74
امام رضا (علیه‌السلام) فرمودند:
مَـن فـرّج عن مـومـن فـرّج الله عَن قَلبه یـَوم القیامة؛
هر کس اندوه و مشکلی را از مومنی بر طرف نماید خداوند در روز قیامت انـدوه را از قلبش بر طرف سازد.
(اصول کافی، ج 3، ص 268)
حدیث75
امام صادق (علیه السلام):
لِجَرّاحِ المَدائِنیِّ ـ : ألا اُحَدِّثُکَ بِمَکارِمِ الأخلاقِ؟ اَلصَّفحُ عَنِ النّاسِ ، وَمُواساةُ الرَّجُلِ أخاهُ فی مالِهِ ، وَذِکرُ اللّه کَثیرا؛
به جرّاح مدائنی فرمودند: آیا به تو بگویم که مکارم اخلاق چیست؟ گذشت کردن از مردم، سهیم کردن برادر (دینی) در مال خود و بسیار به یاد خدا بودن.
(غررالحکم، ج2، ص451، ح3260)
حدیث76
امام صادق (علیه السلام) فرمودند:
إنّ اللّه تَبارَکَ وَتَعالی خَصَّ رَسولَ اللّه صلی الله علیه و آله بِمَکارِمِ الأخلاقِ ، فَامتَحِنوا أنفُسَکُم فَإن کانَت فیکُم فَاحمَدوا اللّه عَزَّوَجَلَّ وَارغَبوا إلَیهِ فی الزِّیادَةِ مِنها ـ فَذَکَرَها عَشرَةً ـ : الیَقینُ ، والقَناعَةُ ، والصَّبرُ ، والشُّکرُ ، والحِلمُ ، وحُسنُ الخُلقِ ، والسَّخاءُ ، والغَیرَةُ ، والشَّجاعَةُ ، والمُروءَةُ؛
خدای تبارک وتعالی رسول خدا صلی الله علیه و آله را به مکارم اخلاق مخصوص گردانید. پس شما نیز خود را بیازمایید، اگر این صفت ها در شما بود خدای عزوجل را سپاس گویید و از او این مکارم را بیشتر بخواهید. ـ سپس آن ده خصلت را برشمردند ـ : یقین، قناعت، صبر، شکر، بردباری، خوش اخلاقی، سخاوت، غیرت، شجاعت و جوانمردی.
(نهج البلاغه، خطبه 91)
حدیث77
امام صادق (علیه السلام) فرمودند:
وَقَد سُئِلَ عَن مَکارِمِ الخلاقِ: اَلعفوُ عَمَّن ظَلَمَکَ وَصِلَةُ مَن قَطَعَکَ وَإعطاءُ مَن حَرَمَکَ وَقَولُ الحَقِّ وَلَو عَلی نَفسِکَ؛
درباره مکارم الاخلاق سئوال شد، فرمودند: گذشت از کسی که به تو ظلم کرده، رابطه با کسی که با تو قطع رابطه کرده، عطا به آن کس که از تو دریغ داشته است و گفتن حق اگر چه بر ضد خودت باشد.
(نهج الفصاحه، ح 781)
حدیث78
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
خَیرُ الخَلائق الرِّفقُ؛
بهترین خوبی ها رفق است (مهربانی و لطف با مردم).
(غررالحکم)
حدیث79
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
اَلعَدلُ أَفضَلُ مِنَ الشَّجاعَةِ لأَِنَّ النّاسَ لَوِاستَعمَلُوا العَدلَ عُموما فی جَمیعِهِم لاَستَغنَوا عَنِ الشَّجاعَةِ؛
عدالت بهتر از شجاعت است زیرا اگر مردم همگی عدالت را درباره همه بکار گیرند از شجاعت بی نیاز می شوند.
شرح نهج البلاغه، ج20، ص333، ح816
حدیث80
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
لا أَشجَعَ مِن لَبیبٍ؛
شجاع تر از خردمند، وجود ندارد.
غررالحکم، ج6، ص373، ح10591
حدیث81
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
ثَمَرَةُ الشَّجاعَةِ الغیرَةُ؛
غیرت میوه شجاعت است.
غررالحکم، ج3، ص328، ح4620
حدیث82
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
جُبِلَتِ الشَّجاعَةُ عَلی ثَلاثِ طَبائِعَ، لِکُلِ واحِدَةٍ مِنهُنَ فَضیلَةٌ لَیسَت لِلخری: اَلسَّخاءُ بِالنَّفسِ وَالنَفَةُ مِنَ الذُّلِّ وَطَلَبُ الذِّکرِ ... ؛
شجاعت بر سه خصلت سرشته شده که هر یک از آنها فضیلتی دارد که دیگری فاقد آن است: از خودگذشتگی، تن ندادن به خواری و ذلّت و نامجویی.
تحف العقول، ص 323
حدیث83
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
اَلسَّخاءُ وَالشَّجاعَةُ غَرائِزُ شَریفَةٌ، یَضَعُهَا اللّه سُبحانَهُ فیمَن أَحَبَّهُ وَامتَحَنَهُ؛
سخاوت و شجاعت خصلت های والایی هستند که خداوند سبحان آن دو را در وجود هر کس که دوستش داشته و او را آزموده باشد می گذارد.
غررالحکم، ج2، ص56، ح1820
حدیث84
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
اَلشَّجاعَةُ نُصرَةٌ حاضِرَةٌ وَفَضیلَةٌ ظاهِرَةٌ؛
شجاعت، نصرتی نقد و فضیلتی آشکار است.
غررالحکم، ج2، ص30، ح1700
حدیث85
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
العَفافُ یَصونُ النَّفسَ ویُنَزِّهُها عَنِ الدَّنایا؛
عفّت، نفس را مصون می دارد و آن را از پستیها دور نگه می دارد.
(غرر الحکم، ح 1989 - منتخب میزان الحکمة، ص 386)
حدیث86
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
العِفَّةُ أفضَلُ الفُتُوَّةِ؛
عفّت ، برترین جوانمردی است.
(غرر الحکم، ح 529 - منتخب میزان الحکمة، ص 386)
حدیث87
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
العِفَّةُ رَأسُ کُلِّ خَیرٍ؛
عفّت ، سرآمد هر خوبی است.
(غرر الحکم، ح 1168 - منتخب میزان الحکمة، ص 386)
حدیث88
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
اَصلُ المُروءَةِ الحَیاءُ وَ ثَمَرَتُهَا العِفَّةُ؛
ریشه مردانگی حیا و میوه اش پاکدامنی است.
(غررالحکم، ج2، ص418، ح3101)
حدیث89
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
عِفَّتُهُ (الرَّجُل) عَلی قدرِ غَیرَتِهِ؛
پاکدامنی مرد به اندازه غیرت اوست.
(نهج البلاغه، حکمت‌47)
حدیث90
پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند :
اَوَّلُ ما یوضَعُ فی میزانِ العَبدِ یَومَ القیامَةِ حُسنُ خُلقِهِ؛
نخستین چیزی که روز قیامت در ترازوی اعمال بنده گذاشته می‌شود، اخلاق خوب اوست.
(قرب الإسناد، ص 46، ح 149)
حدیث91
امام حسین (علیه السلام)فرمودند:
اَلبُکاءُ مِن خَشیةِ اللهِ نَجآةٌ مِنَ النّارِ؛
گریه از ترس خدا سبب نجات از آتش جهنّم است
(حیات امام حسین، ج 1، ص 183)
حدیث92
امام صادق (علیه السلام) فرمودند:
صِلَةُ الرحامِ تُزَ کّی العمالَ وَتُنمی الموالَ وَ تَدفَعُ البَلوی وَتُیَسِّرَ الحِسابَ وَتُنسِئُ فِی الجَلِ؛
صله رحم، اعمال را پاکیزه، اموال را بسیار، بلا را برطرف و حساب (قیامت) را آسان می‌کند و مرگ را به تأخیر می‌اندازد.
(کافی، ج 2، ص 157، ح 33)
حدیث93
امام صادق (علیه السلام)فرمودند:
مَن کَفَّ غَضَبَهُ سَتَرَ اللهُ عَورَتَهُ؛
کسی که جلوی خشمش را بگیرد خداوند نقصها و کاستی های او را می پوشاند.
(جهاد النفس، ح 528)
حدیث94
امام صادق (علیه السلام)فرمودند:
ثَلاثٌ مـَن کـُنَّ فِیهِ کـانِ سَیِّـداً: کَظمُ الغَیظِ وَالعَفـوُ عَن المَسییءِ والصِّله بِـالنَفـسِ وَالمـالِ؛
سه چیز است که در هـر که بـاشـد آقـا و سـرور است: خشـم فـرو خـوردن ،گذشت از بدکـردار، کمک و صله رحـم بـا جـان و مـال.
(تحف العقول، ص 317)
حدیث95
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
اَلکَفُّ عَمّا فی أَیدِی النّاسِ عِفَّةٌ وَکِبَرُ هِمَّةٍ؛
طمع نداشتن به آنچه در نزد مردم است، (نشان) عزت نفس و بلند همتی است.
(غررالحکم، ج1، ص365، ح1387)
حدیث96
امام حسن (علیه السلام) فرمودند:
اَلخَیرُ الَّذِی لا شَرَّ فِیهِ، اَلشُّکرُ مَعَ النِّعمَة وَ الصَّبرُ عَلَی النّازِلَة؛
خیری که هیچ شری در آن نیست، شکر بر نعمت و صبر بر مصیبت ناگوار است .
(تحف العقول، ص 237)
حدیث97
امام حسن عسکری(علیه السلام) فرمودند:
التَّواضُعُ نِعمَةٌ لایُحسَدُ عَلیها؛
تواضع و فروتنی نعمتی است که بر آن حسد نبرند.
تحف العقول، ص489
حدیث98
امام رضا (علیه السلام) فرمودند:
تواضع درجاتی دارد: یکی از آنها این است که انسان اندازه خود را بشناسد و با طیب خاطر خود را در آن جایگاه قرار دهد، دوست داشته باشد با مردم همان گونه رفتار کند که انتظار دارد با او رفتار کنند، اگر بدی دید آن را با خوبی جواب دهد، خشم خود را فرو خورد و از مردم درگذرد، و خداوند نیکوکاران را دوست دارد.
کافی، ج2، ص124، ح13
حدیث99
امام صادق (علیه السلام) فرمودند:
ثَلاثٌ مَنْ اَتَی اللّه‌َ بِواحِدَةٍ مِنْهُنَّ اَوْجَبَ اللّه‌ُ لَهُ الْجَنَّةَ: اَلاِْنْفاقُ مِنْ اِقْتارٍ وَ الْبِشْرُ لِجَمیعِ الْعالَمِ وَ الاِنْصافُ مِنْ نَفْسِهِ؛
هر کس یکی از این کارها را به درگاه خدا ببرد، خداوند بهشت را برای او واجب می‌گرداند: انفاق در تنگدستی، گشاده‌رویی با همگان و رفتار منصفانه.
(نهج الفصاحه، ح 1281)
حدیث100
امام صادق (علیه السلام) فرمودند:
اِنَّ لاِهْلِ الْجَنَّةِ اَرْبَعَ عَلاماتٍ: وَجْهٌ مُنْبَسِطٌ وَ لِسانٌ لَطیفٌ وَ قَلْبٌ رَحیمٌ وَ یَدٌ مُعْطیَةٌ؛
بهشتی‌ها چهار نشانه دارند: روی گشاده، زبان نرم، دل مهربان و دستِ دهنده.
(مجموعه ورام، ج 2، ص 91)
حدیث101
امام صادق (علیه السلام) فرمودند:
خَمسُ خِصالٍ مَن لَم تَکُن فیهِ خَصلَةٌ مِنها فَلَیسَ فیهِ کَثیرُ مُستَمتَعٍ أَوَّلُهَا: اَلوَفاءُ وَالثّانیَةُ التَّدبیرُ وَالثّالِثَةُ الحَیاءُ وَالرّابِعَةُ حُسنُ الخُلقِ وَالخامِسَةُ وَهِیَ تَجمَعُ هذِهِ الخِصالَ، الحُرِّیَّةُ؛
پنج خصلت است که در هر کس یکی از آنها نباشد خیر و بهره زیادی در او نیست: اول: وفاداری دوم: تدبیر سوم: حیا چهارم: خوش اخلاقی و پنجم: ـ که چهار خصلت دیگر را نیز در خود دارد ـ آزادگی.
(خصال، ص284، ح33)
حدیث102
امام هادی (علیه السلام) فرمودند:
اَلسَّهَرُ اَ لَذُّ لِلمَنامِ وَ الجوعُ یَزیدُ فی طیبِ الطَّعامِ؛
شب زنده داری، خواب را شیرین تر و گرسنگی، غذا را لذت بخش تر می کند.
(تنبیه الخواطر، ص 141، ح 18)
حدیث103
امام صادق (علیه السلام) فرمودند:
اَلا اُحَدِّثُکَ بِمَکارِمِ الاَخْلاقِ؟ الصَّفْحُ عَنِ النّاسِ وَ مُواساةُ الرَّجُلِ اَخاهُ فی مالِهِ وَ ذِکْرُ اللّه‌ِ کَثیرا؛
آیا به شما بگویم که مکارم اخلاق چیست؟ گذشت کردن از مردم، کمک مالی به برادر (دینی) خود و بسیار به یاد خدا بودن.
(معانی الأخبار، ص 191، ح 2)
حدیث104
امام صادق (علیه السلام) فرمودند:
اَلمَکارِمُ عَشرٌ ، فَإنِ استَطَعتَ أن تَکونَ فیکَ فَلتَکُن... : صِدقُ الَبسِ ، وَصِدقُ اللِّسانِ ، وَأداءُ الأمانَةِ ، وَصِلَةُ الرَّحِمِ ، وَإقراءُ الضَّیفِ ، وَ إطعامُ السّائِلِ ، وَالمُکافاةُ عَلیَ الصَّنائعِ ، وَالتَّذَمُّمُ لِلجارِ ، وَالتَّذَمُّمُ لِلصّاحِبِ ، وَرَأسُهُنَّ الحَیاءُ؛
مکارم ده تاست: اگر می توانی آنها را داشته باش ... : استقامت در سختی ها، راستگویی، امانتداری، صله رحم، میهمان نوازی، اطعام نیازمند، جبران کردن نیکی ها، رعایت حق و حرمت همسایه، مراعات حق و حرمت رفیق و در رأس همه، حیا.
(غررالحکم، ج6، ص441، ح10926)
حدیث105
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
إِذا تَفَقَّهَ الرَّفیعُ تَواضَعَ؛
انسان بلند مرتبه چون به فهم و دانایی رسد، متواضع می شود.
غررالحکم، ج3، ص133، ح4048
حدیث106
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
أَشرَفُ الخَلائِقِ التَّواضُعُ وَالحِلمُ وَلینُ الجانِبِ؛
شریف ترین اخلاق، تواضع، بردباری و نرم خویی است.
غررالحکم، ج2، ص442، ح3223
حدیث107
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
إِنَّ الجِهادَ بابٌ مِن أَبوابِ الجَنَّةِ فَتَحَهُ اللّه لِخاصَّةِ أَولیائِهِ وَهُوَ لِباسُ التَّقوی وَدِرعُ اللّه الحَصینَةِ وَجُنَّتُهُ الوَثیقَةُ؛
براستی که جهاد یکی از درهای بهشت است که خداوند آن را برای اولیای خاص خود گشوده است. جهاد جامه تقوا و زره استوار خداوند و سپر محکم اوست.
(نهج البلاغه، خطبه 27)
حدیث108
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
لا یَفوزُ بِالجَنَّةِ اِلاّ مَن حَسُنَت سَریرَتُهُ وَخَلُصَت نیَّتُهُ؛
به پاداش بهشت نمی رسد مگر آن کس که باطنش نیکو و نیّتش خالص باشد.
(غررالحکم، ج6، ص423، ح10868)
حدیث109
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
إنّ تَقوَی اللّه مِفتاحُ سَدادٍ ، وذَخیرَةُ مَعادٍ ، وعِتقٌ مِن کُلِّ مَلَکَةٍ ، ونَجاةٌ مِن کُلِّ هَلَکَةٍ ، بِها یَنجَحُ الطّالِبُ ، ویَنجو الهارِبُ ، وتُنال الرَّغائبُ؛
تقوای خدا، کلید پاکی و درستی و اندوخته‌ای برای معاد و باعث آزادی از هر بندگی و رهایی از هر نابودی است. به وسیله تقواست که جوینده به مطلوبش می‌رسد و گریزانِ (از عذاب و کیفر الهی) رهایی می‌یابد و به خواست‌ها رسیده می‌شود.
(نهج البلاغة، خطبه 230)
حدیث110
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
صِلَةُ الرَّحِمِ تُدِرُّ النِّعَمَ وَ تَدفَعُ النِّقَمَ؛
صله رحم، نعمت‌ها را فراوان می‌کند و سختی‌ها را از بین می‌برد.
غررالحکم، ح5836
حدیث111
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
لا تَکمُلُ المَکارِمُ إلاّ بِالعَفافِ وَالیثارِ؛
مکارم اخلاق به کمال نمی رسد، مگر با پاکدامنی و از خود گذشتگی.
(التوحید، ص 127)
حدیث112
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
لَو کُنّا لانَرجو جَنَّةً وَلا نَخشی نارا وَلا ثَوابا وَلا عِقابا لَکانَ یَنبَغی لَنا أَن نَطلُبَ مَکارِمَ الخلاقِ فَإِنَّها مِمّا تَدُلُّ عَلی سَبیلِ النَّجاحِ؛
اگر هم به بهشت امید (و باور) نمی داشتیم و از دوزخ نمی هراسیدیم و پاداش و کیفری در میان نمی بود باز شایسته بود که در طلب مکارم اخلاق برآییم، زیرا که راه موفقیت و پیروزی در تحصیل مکارم اخلاق است.
(التوحید، ص 63)
حدیث113
رسول اکرم صلی الله علیه و آله :
اَلصَّرعَةُ کُلُّ الصَّرعَةِ الَّذی یَغضبُ فَیَشتَدُّ غَضَبُهُ وَیَحمَرُّ وَجهُهُ وَیَقشَعِرُّ شَعرُهُ فَیَصرَعُ غَضَبَهُ؛
کمال دلیری آن است که کسی خشمگین شود و خشمش شدّت گیرد و چهره اش سرخ شود و موهایش بلرزد، امّا بر خشم خود چیره گردد.
نهج الفصاحه، ح 1872
حدیث114
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند:
یَروی عَن رَبِّهِ تَبارَکَ وَتَعالی ـ حُقَّت مَحَبَّتی عَلَی المُتَزاوِرَینِ فیَّ وَحُقَّت مَحَبَّتی عَلَی المُتَباذِلینَ فیَّ وَهُم عَلی مَنابِرَ مِن نورٍ یَغبِطُهُمُ النَّبیّونَ وَالصِّدّیقونَ بِمَکانِهِم؛
خداوند متعال می فرماید: بر خود واجب کرده ام دوست داشتن کسانی را که به خاطر من به دیدار یکدیگر می روند و کسانی که در راه من به یکدیگر بخشش می نمایند، چنین کسانی (روز قیامت) بر منابری از نورند به گونه ای که پیامبران و صدیقین به جایگاه آنان غبطه می خورند.
(صحیح ابن حبّان، ج2، ص338)
حدیث115
پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند:
إنَّ اللّه‌َ یُحِبُّ الحَیِیَّ الحَلیمَ العَفیفَ المُتَعفِّفَ؛
خداوند انسان با حیایِ بردبارِ پاک دامنی را که پاکدامنی می‌ورزد، دوست دارد.
(کافی، ج2، ص112، ح8)
حدیث116
رسول اکرم(صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند:
یا عَلیُّ وَلِلعالِمِ ثَلاثُ عَلاماتٍ: صِدقُ الکَلِمِ وَاجتِنابُ الحَرامِ وَأَن یَتَواضَعَ لِلنّاسِ کُلِّهِم؛
یا علی دانشمند سه نشانه دارد: راستگویی، حرام گریزی و فروتنی در برابر همه مردم.
التوحید، ص 127
حدیث117
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند:
ثَلاثَةٌ لایَزیدُ اللّه بِهِنَّ إِلاّ خَیرا: اَلتَّواضُعُ لایَزیدُ اللّه بِهِ إِلاَّ ارتِفاعا وَذُلُّ النَّفسِ لایَزیدُ اللّه بِهِ إِلاّ عِزّا وَالتَّعَفُّفُ لایَزیدُ اللّه بِهِ إِلاّغِنَیً؛
سه چیز است که خداوند به سبب آنها جز بر خیر و خوبی نمی افزاید: تواضع که خداوند به سبب آن جز بلند مرتبگی نمی افزاید، شکسته نفسی که خداوند به سبب آن جز عزّت نمی افزاید و مناعت طبع که خداوند به سبب آن جز بی نیازی نمی افزاید.
بحارالأنوار، ج75، ص124، ح22
حدیث118
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند:
مَن رَدَّ عَن عِرضِ اَخیهِ المُسلِمِ وَجَبَت لَهُ الجَنَّةُ اَلبَتَّةَ؛
هرکس آبروی مؤمنی را حفظ کند، بدون تردید بهشت بر او واجب می شود.
(ثواب الاعمال و عقاب الاعمال)
حدیث119
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند:
اِنَّ فِی الجَنَّةِ دارا یُقالُ لَها دارُ الفَرَحِ لایَدخُلُها اِلاّ مَن فَرَّحَ یَتامَی المُؤمِنینَ؛
در بهشت خانه ای هست که آن را شادی سرا گویند و جز آنان که یتیمان مؤمنان را شاد کرده اند وارد آن نمی شوند.
(نهج الفصاحه، ح 864)
حدیث120
رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند:
الشتاء ربیع المومن یطول فیه لیله فیستعین به علی قیامه و یقصر فیه نهاره فیستعین به علی صیامه؛
زمستان بهار مومن است از شبهای طولانی‌اش برای شب زنده‌داری واز روزهای کوتاهش برای روزه داری بهره می‌گیرد.
(وسائل الشیعه، ج 7 ص 302، ح 3)
حدیث121
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند:
إنَّما بُعِثتُ لاُتَمِّمَ مَکارِمَ الخلاقِ؛
براستی که من برای به کمال رساندن مکارم اخلاق مبعوث شده ام.
(کنزالعمال،ج13، ص151، ح36472)
حدیث122
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
اِذا حَسُنَ الْخُلْقُ لَطُفَ النُّطْقُ؛
با اخلاق نیکو، گفتار نرم می‌شود.
(غررالحکم، ح 4052)
حدیث123
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
تَحَرِّی الصِّدْقِ وَ تَجَنُّبُ الْکَذِبِ اَجْمَلُ شیمَةٍ وَ اَفْضَلُ اَدَبٍ؛
راستگو بودن و پرهیز نمودن از دروغ، زیباترین اخلاق و بهترین ادب است.
(کافی، ج 8 ، ص 150، ح 132)
حدیث124
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
ما اَصْعَبَ اِکْتِسابَ الْفَضائِلِ وَ اَیْسَرَ اِتْلافَها؛
فضائل اخلاقی و صفات پسندیده چه به سختی به دست می آیند و چه آسان از دست می روند.
(شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج20، ص 259، ح38)
حدیث125
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
أَشرَفُ الخَلائِقِ التَّواضُعُ وَالحِلمُ وَلینُ الجانِبِ؛
شریف ترین اخلاق، تواضع، بردباری و نرم خویی است.
(غررالحکم، ج2، ص442، ح3223)
حدیث126
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
اَلسَّخاءُ یُکسِبُ المَحَبَّةَ وَیُزَیِّنُ الخلاقَ؛
سخاوت، محبّت آور و زینت اخلاق است.
(غررالحکم، ج2، ص10، ح1600)
حدیث127
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
أَربَعٌ مَن أُعطیَهُنَّ فَقَد أُعطیَ خَیرَ الدُّنیا وَالخِرَةِ صِدقُ حَدیثٍ وَأَداءُ أَمانَةٍ وَعِفَّةُ بَطنٍ وَحُسنُ خُلقٍ؛
چهار چیز است که به هر کس داده شود خیر دنیا و آخرت به او داده شده است: راستگویی، اداء امانت، حلال خوری و خوش اخلاقی.
(غررالحکم، ج2، ص151، ح2142)
حدیث128
امام صادق (علیه السلام) فرمودند:
کَمالُ الاَدَبِ وَالْمُروءَةِ سَبْعُ خِصالٍ: اَلْعَقلُ وَ الْحِلْمُ وَ الصَّبْرُ وَ الرِّفْقُ وَ الصَّمْتُ وَ حُسْنُ الْخُلْقِ وَ الْمُداراةُ؛
کمال ادب و مروت در هفت چیز است: عقل، بردباری، صبر، ملایمت، سکوت، خوش اخلاقی و مدارا.
(بحار الأنوار ، ج 84 ، ص 325، ح 14)
حدیث129
امام صادق (علیه السلام) فرمودند:
مَنْ اَحْسَنَ خُلْقَهُ اَحَبَّهُ الاَخْیارُ وَ جانَبَهُ الفُجّارُ؛
انسان خوش اخلاق، از دوستی مردمان خوب برخوردار است و از تعرّض آدم‌های نابکار در امان است .
(مستدرک الوسائل، ج 8 ، ص 449)
حدیث130
امام صادق (علیه السلام) فرمودند:
صَلاةُ اللَّیْلِ تُحَسِّنُ الْوَجْهَ وَ تُحَسِّنُ الْخُلْقَ وَ تُطَیِّبُ الرِّیحَ وَ تَدُرُّ الرِّزْقَ وَ تَقْضِی الدَّیْنَ وَ تَذْهَبُ بِالْهَمِّ وَ تَجْلُو الْبَصَرَ؛
نماز شب، انسان را خوش سیما، خوش اخلاق و خوشبو می کند و روزی را زیاد و قرض را ادا می نماید و غم و اندوه را از بین می برد و چشم را نورانی می کند.
(ثواب الأعمال، ص 42)
حدیث131
امام صادق (علیه السلام) فرمودند:
أکمَلُ الناسِ عَقلاً أحسَنُهُم خُلقاً؛
عاقل ترین مردم خوش خلق ترین آنهاست.
(اصول کافی، ج 1، ص 27)
حدیث132
امام صادق (علیه السلام) فرمودند:
صِلَةُ الرحامِ تُحَسِّنُ الخُلُقَ وَ تُسمِحُ الکَفَّ وَتُطیبُ النَّفسَ وَتَزیدُ فِی الرِّزقِ وَتُنسِئُ فِی الجَلِ؛
صله رحم، انسان را خوش اخلاق، با سخاوت و پاکیزه جان می نماید و روزی را زیاد می کند و مرگ را به تأخیر می اندازد.
(کافی، ج 2، ص 151، ح 6)
حدیث133
امام صادق (علیه السلام) فرمودند:
اَلبِّرُ وَحُسنُ الخُلقِ یَعمُرانِ الدِّیارَ وَیَزیدانِ فِی العمارِ؛
نیکی و خوش اخلاقی، شهرها را آباد و عمرها را زیاد می کند.
(التوحید، ص 63)
حدیث134
امام صادق (علیه السلام) فرمودند:
إنَّ مِمّا یُزَیِّنُ السلامَ الخلاقُ الحَسَنَةُ فیما بَینَ النّاسِ؛
خوش اخلاقی در بین مردم زینت اسلام است.
(کنزالعمال، ج10، ص143، ح28731)
حدیث135
امام حسن مجتبی (علیه السلام) فرمودند:
رَأسُ العَقلِ مُعاشَرَةُ النّاسِ بِالجَمیلِ؛
خوشرفتاری با مردم، رأس خرد است.
(میزان الحکمة، ح 13703)
حدیث136
امام حسین (علیه السلام) فرمودند:
اَلخُلقُ الحَسَنُ عِبادَةٌ؛
خوش اخلاقی عبادت است.
(کنزالعمال، ج13، ص151، ح36472)
حدیث137
امام صادق(علیه السلام) فرمودند:
صِلَةُ الرحامِ تُزَ کّی العمالَ وَتُنمی الموالَ وَ تَدفَعُ البَلوی وَتُیَسِّرَ الحِسابَ وَتُنسِئُ فِی الجَلِ؛
صله رحم، اعمال را پاکیزه، اموال را بسیار، بلا را برطرف و حساب (قیامت) را آسان می‌کند و مرگ را به تأخیر می‌اندازد.
کافی، ج 2، ص 157، ح 33
حدیث138
امام صادق(علیه السلام) فرمودند:
إنَّ مِمّا یُزَیِّنَ الإسلامَ الأخلاقُ الحَسَنَةُ فیما بَینَ النّاسِ:
خوش اخلاقی در بین مردم زینت اسلام است.
مشکاةالأنوار ص240
حدیث139
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
یُستَدَلُّ عَلی کَرَمِ الرَّجُلِ بِحُسنِ بِشرِهِ ، وَ بَذلِ بِرِّهِ ؛
خوش‌رویی و احسان مرد ، دلیل کرامت اوست .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث10963
حدیث140
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
لا تَکمُلُ المَکارِمُ إلاّ بِالعَفافِ وَ الإیثارِ ؛
کرامت‌های اخلاقی جز با پاک‌دامنی و از خودگذشتگی کامل نمی‌شوند .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث10745
حدیث141
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
نِفاقُ المَرءِ مِن ذُلٍّ یَجِدُهُ فی نَفسِهِ ؛
دو روییِ آدمی از ذلّتی است که در خود می‌یابد .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث9988
حدیث142
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
نِعمَ عَونُ الدُّعاءِ الخُشُوعُ ؛
خشوع ، چه نیک یاوری است برای دعا .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث9945
حدیث143
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
ما تَزَیَّنَ الإنسانُ بِزینَةٍ أجمَلَ مِنَ الفُتُوَّةِ ؛
انسان به زیوری زیباتر از جوان‌مردی آراسته نشد .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث9659
حدیث144
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
مَا اتَّقی أحَدٌ إلاّ سَهَّلَ اللّه‌ُ مَخرَجَهُ ؛
هیچ کس پرهیزکاری پیشه نکرد ، مگر این که خدا راه برون شدن از سختی‌ها را برایش آسان کرد .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث9565
حدیث145
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
یَکتَسِبُ الصّادِقُ بِصِدقِهِ ثَلاثًا : حُسنَ الثِّقَةِ بِهِ ، وَ المَحَبَّةَ لَهُ ، وَ المَهابَةَ عَنهُ ؛
راستگو با راست‌گویی‌اش سه چیز به دست می‌آورد : به او نیک اعتماد کنند ، دوستی‌اش بر دل‌ها نشیند ، و از وی اندیشه کنند .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث11038
حدیث146
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
یَبلُغُ الصّادِقُ بِصِدقِهِ ما لا یَبلُغُهُ الکاذِبُ بِاحتِیالِهِ ؛
راستگو با راستی‌اش به چیزی می‌رسد که دروغگو با چاره‌جویی به آن نمی‌رسد .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث11006
حدیث147
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
مَن رَقی دَرَجاتِ الهِمَمِ عَظَّمَتهُ الأُمَمُ ؛
هر کس از نردبان همّت بالا رود ، مردمان او را بزرگ می‌دارند .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث8526
حدیث148
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
مَن دارَی النّاسَ أمِنَ مَکرَهُم ؛
هر کس با مردم مدارا کند ، از مکرشان در امان می‌ماند .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث8465
حدیث149
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
مَن حَسُنَت عِشرَتُهُ کَثُرَ إخوانُهُ ؛
هر کس معاشرتش نیکو باشد ، برادرانش بسیار شوند .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث8392
حدیث150
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
سَبَبُ الاِئتِلافِ الوَفاءُ ؛
وفاداری ، سبب الفت است .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث5511
حدیث151
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
زِیادَةُ الشُّحِّ تَشینُ الفُتُوَّةَ وَ تُفسِدُ الأُخُوَّةَ ؛
بسیاریِ بخل ، جوان‌مردی را زشت و برادری را تباه می‌کند .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث5508
حدیث152
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
رَأسُ الفَضائِلِ مِلکُ الغَضَبِ وَ اِماتَةُ الشَّهوَةِ ؛
سرآمدِ فضیلت‌ها در دست داشتنِ زمام خشم و میراندن خواهش نفس است .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث5237
حدیث153
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
ذُو الکَرَمِ جَمیلُ الشِّیَمِ مُسدٍ لِلنِّعَمِ وَصُولٌ لِلرَّحِمِ ؛
صاحب کَرَم ، کسی است که خُلق و خویش زیبا ، برای هرگونه نعمتی سزاوار و در پیوند با خویشان ، پویا باشد .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث5196
حدیث154
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
خَیرُ ما وَرَّثَ الآباءُ الأبناءَ الأدَبَ ؛
بهترین چیزی که پدران برای فرزندان به میراث می‌گذارند ، ادب است .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث5036
حدیث155
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
حُسنُ الظَّنِّ راحَةُ القَلبِ وَ سَلامَةُ الدِّینِ ؛
خوش‌گمانی ، مایه آسایش دل و سلامت دین است .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث4816
حدیث156
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
جَمالُ العِلمِ نَشرُهُ وَ ثَمَرَتُهُ العَمَلُ بِهِ ، وَ صِیانَتُهُ وَضعُهُ فِی أهلِهِ ؛
زیبایی علم به نشر آن است ، و میوه‌اش عمل کردن به آن ، و نگاهداشتِ آن قراردادنش میان اهل آن .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث4754
حدیث157
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
ثَلاثٌ یُوجِبنَ المَحَبَّةَ: حُسنُ الخُلقِ وَ حُسنُ الرِّفقِ وَ التَّواضُعُ ؛
سه خصلت موجب دوستی است : خوش‌خویی ، مهربانی و فروتنی .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث4684
حدیث158
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
ثَمَرَةُ القَناعَةِ الإجمالُ فِی المُکتَسَبِ وَ العُزُوفُ عَنِ الطَّلَبِ ؛
میوه قناعت ، اعتدال در کسب و کار ، و ناخوش داشتن درخواست است .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث4634
حدیث159
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
ثَمَرَةُ التَّواضُعِ المَحَبَّةُ ؛
دوستی میوه فروتنی است .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث 4613
حدیث160
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
ثَمَرَةُ العِفَّةِ الصِّیانَةُ ؛
میوه عفّت ، خودنگاهداری است .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث4593
حدیث161
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
تَعجیِلُ البِرِّ زِیادَةٌ فِی البِرِّ ؛
شتاب کردن در نیکی ، زیادت در نیکی است .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث4568
حدیث162
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
بُکاءُ العَبدِ مِن خَشیَةِ اللّه‌ِ یُمَحِّصُ ذُنُوبَهُ ؛
گریستن بنده از خوف خدا ، گناهانش را از میان می‌برد .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث4432
حدیث163
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
بِرُّ الرَّجُلِ ذَوَی رَحِمِهِ صَدَقَةٌ ؛
نیکی مرد به خویشانش صدقه است .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث4427
حدیث164
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
بِالتَّوبَةِ تُمَحَّصُ السَّیِّئاتُ ؛
گناهان ، با توبه (بازگشت به سوی خدا) پاک می‌شود .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث4324
حدیث165
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
بِحُسنِ الاَخلاقِ یَطیبُ العَیشُ ؛
با نیکویی اخلاق، زندگی خوش می‌شود .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث4263
حدیث166
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
بِالعَدلِ تَتَضاعَفُ البَرَکاتُ ؛
با عدالت ، برکت‌ها دوچندان می‌شود .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث4211
حدیث167
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
إذا أرادَ اللّه‌ُ سُبحانَهُ صَلاحَ عَبدٍ ألهَمَهُ قِلَّةَ الکَلامِ وَ قِلَّةَ الطَّعامِ وَ قِلَّةَ المَنامِ؛
هرگاه خداوند صلاح بنده‌ای را بخواهد ، کم‌گویی ، کم‌خوری و کم‌خوابی را در دلش می‌اندازد .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث4117
حدیث168
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
إذا صَنَعتَ مَعرُوفا فَاستُرهُ ؛
هرگاه کار نیکویی انجام دادی ، پنهانش دار .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث3981
حدیث169
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
إنَّ أفضَلَ الخَیرِ صَدَقَةُ السِّرِّ وَ بِرُّ الوالِدَینِ وَ صِلَةُ الرَّحِمِ ؛
برترین خوبی ، صدقه پنهانی و نیکی به پدر و مادر و صله رحم است .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث3550
حدیث170
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
إِنَّ مِنَ العِبادَةِ لِینَ الکَلامِ وَ إفشاءَ السَّلامِ ؛
از جمله عبادت‌ها ، نرمیِ کلام و آشکار کردن سلام است .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث3421
حدیث171
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
أَفضَلُ الجُودِ إیصالُ الحُقُوقِ إلی اَهلِها ؛
برترین بخشش ، رساندن حقوق به اهل آن است .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث3153
حدیث172
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
أَغبَطُ النّاسِ المُسارِعُ إلَی الخَیراتِ ؛
نیکوحال‌ترینِ مردم، کسی است که به سوی نیکی‌ها بشتابد .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث3122
حدیث173
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
أَفضَلُ النّاسِ مَن کَظَمَ غَیظَهُ وَ حَلُمَ عَن قُدرَةٍ ؛
برترینِ مردم، کسی است که خشمش را فرو بَرَد و با وجود قدرت بر انتقام ، بردباری کند .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث3104
حدیث174
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
أَصلُ المُرُوءَةِ الحَیاءُ وَ ثَمَرَتُهَا العِفَّةُ ؛
ریشه مردانگی شرم است و میوه‌اش پاک دامنی .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث3101
حدیث175
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
أَفضَلُ الوَرَعِ حُسنُ الظَّنِّ ؛
برترین پارسایی ، خوش‌گمانی است .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث3027
حدیث176
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
أَفضَلُ المَعرُوفِ إغاثَةُ المَلهُوفِ ؛
برترین کار نیک ، فریادرسیِ ستم‌دیده است .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث2959
حدیث177
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
أفضَلُ الإیمانِ الأمانَةُ ؛
برترین ایمان، امانتداری است .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث2905
حدیث178
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
اِرضَ لِلنّاسِ بِما تَرضاهُ لِنَفسِکَ تَکُن مُسلِما ؛
آنچه را برای خود می‌پسندی برای مردم بپسند ، تا مسلمان باشی .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث2329
حدیث179
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
اَلبُکاءُ مِن خَشیَةِ اللّه‌ِ یُنیرُ القَلبَ وَ یَعصِمُ مِن مُعاوَدَةِ الذَّنبِ ؛
گریستن از ترس خدا، دل را نورانی می‌کند و از بازگشت به گناه، ایمن می‌دارد .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث2016
حدیث180
اَلکَمالُ فِی ثَلاثٍ : اَلصَبرُ عَلَی النَّوائِبِ وَ التَوَرُّعُ فِی المَطالِبِ وَ إسعافُ الطّالِبِ ؛
کمال آدمی در سه چیز است : شکیبایی بر ناگواری‌ها ، پارسایی در خواسته‌ها و برآوردنِ خواهشِ درخواست‌کننده .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث1777
حدیث181
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
اَلإنصافُ یَرفَعُ الخِلافَ وَ یُوجِبُ الاِئتِلافَ ؛
انصاف داشتن ، اختلاف را از میان برمی‌دارد و الفت می‌آورد .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث1702
حدیث182
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
اَلصِّدقُ مُطابَقَةُ المَنطِقِ لِلوَضعِ الإلهِیِ ؛
راستگویی، مطابقت گفتار است با نهاده الهی .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث1552
حدیث183
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
اَلحَیاءُ مِنَ اللّه‌ِ یَمحوُ کَثیرا مِنَ الخَطایا ؛
شرم از خداوند ، بسیاری از گناهان را پاک می‌کند .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث1548
حدیث184
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
اَلبِشرُ إسداءُ الصَّنیعَةِ بِغَیرِ مَؤُونَةِ ؛
گشاده‌رویی ، نیکوکاری‌ای است بدون هزینه .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث1503
حدیث185
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
اَلمُؤمِنُ هَیِّنٌ لَیِّنٌ سَهلٌ مُؤتَمَنٌ ؛
مؤمن ، آسان‌گیر ، نرم‌خو ، سهل‌گیر و مورد اعتماد است .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث1454
حدیث186
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
اَلتَّوبَةُ تُطَهِّرُ القُلُوبَ وَ تَغسِلُ الذُّنُوبَ ؛
توبه ، دل‌ها را پاک می‌کند و گناهان را می‌شوید .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث1355
حدیث187
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
اَلتَّوَدُّدُ إلَی النّاسِ رَأسُ العَقلِ ؛
مهرورزی با مردم ، اساس خردمندی است .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث1345
حدیث188
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
آلَةُ الرِّئاسَةِ سِعَةُ الصَّدرِ ؛
سعه‌صدر، ابزار ریاست است .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث1256
حدیث189
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
اَلجَمالُ الظّاهِرُ حُسنُ الصُّورَةِ ، اَلجَمالُ الباطِنُ حُسنُ السَّریرَةِ ؛
زیبایی ظاهری ، نیکوییِ صورت است ، و زیبایی باطن ، نیکوییِ رفتار .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث1193
حدیث190
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
اَلسُّکُوتُ عَلَی الأحمَقِ أفضَلُ جَوابِهِ ؛
سکوت در برابر احمق، بهترین جواب به اوست .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث1160
حدیث191
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
اَلحَلیمُ مَنِ احتَمَلَ إخوانَهُ ؛
بردبار، کسی است که [لغزش‌های] برادرانش را بر تابد .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث1111
حدیث192
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
اَلبَشاشَةُ حِبالَةُ المَوَدَّةِ ؛
گشاده‌رویی ، دام دوستی است .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث1075
حدیث193
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
اَلقَناعَةُ أهنَأُ عَیشٍ ؛
قناعت ، گواراترین زندگی است .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث933
حدیث194
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
اَلسَّخاءُ یَزرَعُ المَحَبَّةَ ؛
بخشش ، بذر دوستی می‌افشاند .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث306
حدیث195
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
اَلإنسانُ عَبدُ الإحسانِ ؛
انسان، بنده احسان است .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث263
حدیث196
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
اَلعَفوُ أحسَنُ الإحسانِ ؛
گذشت، نیکوترین نیکی است .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث259
حدیث197
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
مِن أحسَنِ الفَضلِ قَبُولُ عُذرِ الجانی ؛
پذیرش عذر گنهکار ، از نیکوترین فضیلتهاست .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث9294
حدیث198
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
مِن أشرَفِ أفعالِ الکَریمِ تَغافُلُهُ عَمّا یَعلَمُ ؛
از جمله شرافتمندانه‌ترین کارهای فرد کریم ، چشمپوشی از چیزهایی است که می‌داند .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث9321
حدیث199
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
مِن أماراتِ الخَیرِ الکَفُّ عَنِ الأذی ؛
از جمله نشانه‌های خوبی ، خودداری از آزردن [مردم] است .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث9330
حدیث200
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
ما تَزَیَّنَ مُتَزَیِّنٌ بِمِثلِ طاعَةِ اللّه‌ِ ؛
هیچ آراسته‌ای به زیوری مانند طاعت خدا آراسته نشد .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث9489
حدیث201
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
مِنَ الاِقتِصادِ سَخاءٌ بَغَیرِ سَرَفِ ، وَ مُرُوَّةٌ مِن غَیرِ تَلَفٍ ؛
بخشندگی بدون اسراف و مردانگی بدون تباه کردن [و ایجاد نابسامانی ] نشانه میانه‌روی است .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث9419
حدیث202
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
مِن کَمالِ السَّعادَةِ السَّعیُ فی إصلاحِ الجُمهُورِ ؛
تلاش برای مصلحت عموم مردم ، کمال سعادتمندی است .
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث9361
حدیث203
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :
اطلُبوا الخَیرَ عِندَ حِـسـانِ الوُجوهِ ، فإنَّ فِعالَهُـم أحْری أنْ تکونَ حُسْنا؛
خـیر و خـوبـی را نـزد خوشرویان بجویید ؛ زیرا کردار ایشان به زیبایی سزاوارتر است .
عیون أخبار الرضا علیه‌السلام : 2 / 74 / 344
حدیث204
امام علی علیه‌السلام :
زَینُ الإیمانِ طَهارَةُ السَّرائرِ وحُسنُ العَملِ فی الظّاهِرِ؛
زیور ایمان ، پاکی درون است و نیک رفتاری برون .
غرر الحکم : 5504
حدیث205
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :
أحسَنُ زِینَةِ الرَّجُلِ‌السَّکِینَةُ معَ إیمانٍ ؛
نیکوترین زیورِ مرد ، آرامش همراه ایمان است .
بحار الأنوار : 71 /337/2
حدیث206
امام علی علیه‌السلام :
ما تَزَیَّنَ مُتَزَیِّنٌ بمِثلِ طاعَةِ اللّه ؛
هیچ آراسته‌ای به زیوری مانند طاعت خدا ، آراسته نشد .
غرر الحکم : 9489
حدیث207
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :
أطعِمُوا المَرأَةَ فی شَهرِهَا الَّذی تَلِدُ فیهِ ، التَّمرَ؛ فَإِنَّ وَلَدَها یَکونُ حَلیما نَقِیّا؛
به زن، در ماهی که فرزند به دنیا می‌آورد، خرمای تازه بدهید؛ چرا که در این صورت، کودک وی بردبار و پاک خواهد بود .
بحار الأنوار ، جلد 66 ، صفحه 141 ، حدیث 58
حدیث208
امام علی علیه‌السلام :
العَفافُ زینَةُ الفَقرِ؛
خویشتنداری (و مناعت طبع) زیور فقر است .
نهج البلاغه: حکمت 68
حدیث209
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :
أکثِرُوا مِن الصَّدَقَةِ تُرزَقُوا؛
صـدقـه زیاد بدهید، تا خداوند به شما روزی بدهد .
بحار الأنوار : 77 / 176 / 10
حدیث210
امام علی علیه‌السلام :
مُواساةُ الأخِ فی اللّه عز و جل تَزِیدُ فی الرِّزقِ؛
کمک مالی به برادر دینی، روزی را زیاد می‌کند.
بحار الأنوار : 74 / 395 / 22
حدیث211
امام علی علیه‌السلام :
استِعمالُ الأمانَةِ یَزِیدُ فی الرِّزقِ؛
امانتداری، روزی را می‌افزاید.
بحار الأنوار : 75 / 172 / 8
حدیث212
امام علی علیه‌السلام :
مَن حَسُنَتْ نِیّتُهُ، زِیدَ فی رِزقِهِ؛
هر که خـوش نیّت باشـد، روزیش زیاد شود .
بحار الأنوار : 103 / 21 / 18
حدیث213
امام باقر علیه‌السلام :
الزَّکاةُ تَزِیدُ فی الرِّزقِ؛
زکات دادن، روزی را می‌افزاید.
بحار الأنوار : 96 / 14 / 27
حدیث214
امام صادق علیه‌السلام :
مَن حَسَّنَ بِرَّهُ أهلَ بَیتِهِ زِیدَ فی رِزقِهِ؛
هرکه با خانواده خود نیکوکار باشد، روزیش زیاد شود .
بحار الأنوار : 69 / 408 / 117
حدیث215
امام صادق علیه‌السلام :
إنّ البِرَّ یَزِیدُ فی الرِّزقِ؛
نیکوکاری، روزی را زیاد می‌کند .
بحار الأنوار : 74 / 81 / 84
حدیث216
امام صادق علیه‌السلام :
حُسنُ الخُلُقِ یَزِیدُ فی الرِّزقِ؛
خوشخویی ، روزی را زیاد می‌کند .
بحار الأنوار : 71 / 396 / 77
حدیث217
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :
مَن سَرَّهُ أن یُبسَطَ لَهُ فی رِزقِهِ ویُنسَأَ لَهُ فی أجَلِهِ فَلْیَصِلْ رَحِمَهُ؛
هر که خوش دارد روزیش زیاد و عمرش دراز شود ، صله رحم به جا آورد .
الخصال : 32 / 112
حدیث218
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم :
صِلَةُ الرَّحِمِ تَزیدُ فیالعُمرِ ، وتَنفی الفَقرَ؛
صله رحم، عمر را زیــاد می‌کند و فقر را از بین می‌برد .
بحار الأنوار : 74 / 103 / 61
حدیث219
امام باقر علیه‌السلام :
البِرُّ وصَدقَةُ السِّرِّیَنفِیانِ الفَقرَ؛
نیکی کردن و صدقه نهانی، فقر را از بین می‌برند.
بحار الأنوار : 74 / 81 / 83
حدیث220
امام صادق(علیه السلام):
من قَنِعَ بما رَزَقَهُ اللّه‌ُ فهُو مِن أغنَی الناسِ .
هر که به آنچه خداوند روزیش کرده است قانع باشد، توانگرترین مردم است .
الکافی : 2 / 139 / 9
حدیث221
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) می فرمایند :
التّاجرُ الصَّدوقُ تَحتَ ظِلِّ العَرشِ یَومَ القیامةِ؛
کاسب راستگو در روز قیامت زیر سایه عرش است .
کنز العمال : 9218
حدیث222
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) می فرمایند :
التّاجرُ الأمینُ الصَّدوقُ المسلِمُ معَ الشّهداءِ یَومَ القیامةِ؛
کاسب درستکارِ راستگوی مسلمان ، در قیامت با شهیدان است .
کنز العمال : 9216
حدیث223
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم ) می فرمایند:
خَیرُ الکَسبِ کَسبُ یَدَیِ العامِلِ إذا نَصَحَ؛
بهترین درآمد، درآمــدِ کارگری است که در کارش صداقت داشته باشد .
جامع الأحادیث : 76
حدیث224
قال الباقر - علیه السلام -:
ان الصدقة تضاعف فی یوم الجمعة ؛
پاداش صدقه در روز جمعه دو برابر است .
(مستدرک الوسائل ، ج 7، ص 187).
حدیث225
قال علی - علیه السلام -:
عبادالله ان تقوی الله حمت اولیاء محارمه و الزمت قلوبهم مخافته حتی اسهرت لیالیهم ؛
ای بندگان خدا پرهیزکاری دوستان خدا را از انجام کارهای حرام باز می دارد و ترس از خدا آنچنان در دل آنان جای می گیرد که شب ها را (برای نماز) بیدار می مانند.
(نهج البلاغه ، خطبه 113).
حدیث226
قال رسول الله - صلی الله علیه وآله -:
افضل العمل : الصلاة علی میقاتها، ثم بر الوالدین ، ثم ان یسلم الناس من لسانک ؛
بهترین عمل ، به پا داشتن نماز در وقت معین و زمان فضیلت آن است و سپس نیکی به پدر و مادر و بعد از آن در امان بودن مردم از زبان تو است .
(کنزالعمال ، ج 15، ص 948)
حدیث227
قال رسول الله - صلی الله علیه وآله -:
من اسبغ وضوءه و احسن صلاته ، و ادی زکاة ماله و کف غضبه و سجن لسانه ، و استغفر لذنبه ، و ادی النصیحة لاهل بیت نبیه فقد استکمل حقایق الایمان و ابواب الجنة مفتحة له ؛
کسی که وضوی خود را شاداب و کامل به جای آورد، و نماز خویش را نیکو بخواند، زکات مالش را بپردازد، و خشم خود را فرو نشاند و زبانش را از گناهان مربوط به زبان ببندد، و برای گناه خود با توبه طلب آمرزش کند، و نسبت به اهل بیت پیامبر خویش خیرخواه باشد، البته تمام حقایق ایمان در او کامل شده و درهای بهشت به روی او باز است .
(ثواب الاعمال ، ص 64)
حدیث228
قال رسول الله - صلی الله علیه وآله -:
لو صلیتم حتی تکونوا کالاوتار و صمتم حتی تکونوا کالحنایا لم یقبل الله منکم الا بورع ؛
اگر آن قدر نماز بخوانید تا همچون زه کمان شوید، و آن قدر روزه بگیرید تا همچون کمان خم شوید، خدا از شما قبول نمی کند، مگر این که انسان با ورع باشید.
(بحارالانوار، ج 84، ص 258)
حدیث229
قال رسول الله - صلی الله علیه وآله -:
الخشوع زینة الصلاة ؛
خشوع ، زینت و زیور نماز است .
(بحارالانوار، ج 77، ص 131)
حدیث230
قال رسول الله - صلی الله علیه وآله -:
ان احب الاعمال الی الله - عز و جل - الصلاة و البر و الجهاد ؛
همانا محبوبترین اعمال در نزد خداوند: نماز، نیکی کردن و جهاد در راه خداست .
(وسائل الشیعه ، ج 3، ص 27)
حدیث231
قال رسول الله - صلی الله علیه وآله -:
ما عمل ابن ادم شیئا افضل من الصلاة و صلاح ذات البین و خلق حسن ؛
فرزند آدم (انسان) هیچ عملی انجام نمی دهد که بهتر از نماز و آشتی دادن مردم و خوش اخلاقی باشد.
(نهج الفصاحه ، ص 547، حدیث 2651)
حدیث232
پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله وسلم فرمودند:
ثَلاثٌ مَنْ لَمْ تَکُنْ فیهِ فَلَیْسَ مِنّی وَ لا مِنَ اللّه‌ِ عَزَّوَجَلَّ. قیلَ: یا رَسولَ اللّه‌ِ، وَ ما هُنَّ؟ قالَ: حِلْمٌ یَرُدُّ بِهِ جَهْلَ الْجاهِلِ وَ حُسْنُ خُلْقٍ یَعیشُ بِهِ فِی النّاسِ وَ وَرَعٌ یَحْجُزُهُ عَنْ مَعاصِی اللّه‌ِ عَزَّوَجَلَّ؛
سه چیز است که هر کس نداشته باشد نه از من است و نه از خدای عزّوجلّ. عرض شد: ای رسول خدا! آنها کدامند؟ فرمودند: بردباری که به وسیله آن جهالت نادان را دفع کند، اخلاق خوش که با آن در میان مردم زندگی کند و پارسایی که او را از نافرمانی خدا باز دارد.
(خصال، ص 145، ح 172)
حدیث233
امام صادق علیه‌السلام فرمودند:
اِنَّ اللّه‌َ عَزَّوَجَلَّ لَمْ یَبْعَثْ نَبیّا اِلاّ بِصِدْقِ الْحَدیثِ وَ اَداءِ الاَْمانَةِ اِلَی الْبَرِّ وَ الْفاجِرِ؛
خداوند عزوجل هیچ پیامبری را نفرستاد، مگر به راستگویی و برگرداندن امانت به نیکوکار و بدکار .
کافی، ج 1، ص 104، ح 1
حدیث234
پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله وسلم فرمودند:
اَکْرَمُ اَخلاقِ النَّبیّینَ وَ الصِّدّیقینَ وَ الشُهَداءِ وَ الصّالِحینَ التَّزاوُرُ فِی اللّه‌ِ؛
بزرگوارانه‌ترین اخلاق پیامبران، صدیقین (انسان‌های راستین) شهدا و صالحین، دیدار یکدیگر برای خداست.
دعائم الاسلام، ج 2، ص 106
حدیث235
پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله وسلم فرمودند:
اِنّا اُمِرْنا مَعاشِرَ الاَنْبیاءِ بِمُداراةِ النّاسِ، کَما اُمِرْنا بِاِقامَةِ الفَرائِضِ؛
ما پیامبران، همان‌گونه که به برپا داشتن واجبات مأمور شده‌ایم، به مدارا کردن با مردم نیز مأمور شده‌ایم.
امالی طوسی، ص 521
حدیث236
امام صادق علیه السلام فرمودند:
لَمْ یَبْعَثِ اللّه‌ُ نَبیّا قَطُّ اِلاّ بِالْبِرِّ وَالْعَدْلِ؛
خداوند هیچ پیامبری را جز به نیکی و عدالت بر نینگیخت.
بحارالأنوار، ج 24، ص 292
حدیث237
رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله و سلم فرمودند:
إِنَّ الانبیاءَ إِنَّما فَضَّلَهُمُ اللّه عَلی خَلقِهِ بِشِدَّةِ مُداراتِهِم لأَِعداءِ دینِ اللّه وَحُسنِ تَقیَّتِهِم لأَِجلِ إِخوانِهِم فِی اللّه ؛
خداوند از این رو پیامبران را بر دیگر مردمان برتری داد که با دشمنان دین خدا بسیار با مدارا رفتار می کردند و برای حفظ برادران همکیش خود نیکو تقیه می کردند.
بحارالأنوار، ج75، ص401، ح42
حدیث238
رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله و سلم فرمودند:
کادَ الحَلیمُ أَن یَکونَ نَبیّا؛
آدم بردبار به پیامبری نزدیک است.
بحارالأنوار، ج43، ص70، ح61
حدیث239
امام رضا علیه‌السلام فرمودند:
مِن اَخلاقِ النبیاءِ التَّنَظُّفُ؛
پاکیزگی از اخلاق پیامبران است.
کافی، ج 5، ص 567، ح 50
حدیث240
الکَرَمُ نَتیجَةُ عُلُوِّ الهِمَّه؛
کَرَم داشتن، زاییده بلندی همّت است.
غرر الحکم، 1477
حدیث241
امام محمد باقر (علیه السلام)فرمودند:
خداوند ، آشکار کردن سلام را دوست دارد .
تحف‌العقول ، ص 311
حدیث242
امام محمد باقر (علیه السلام) فرمودند:
خداوند ، باحیای بردبار عفیف پرهیزکار را دوست دارد .
تحف‌العقول ، ص 310
حدیث243
امام محمد باقر (علیه السلام)فرمودند:
چهار چیز از گنجهای نیکی است : نهان داشتن حاجت ، پنهان نمودن صدقه ، پوشیده داشتن درد ، و نهان کردن مصیبت.
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 75 ، ص 175
حدیث244
امام محمد باقر (علیه السلام)فرمودند:
هر کس خشم خود را ، با آن که بر اظ‌هار آن تواناست، فرو برد، خداوند در روز قیامت قلبش را از امنیت و آرامش پر می‌کند .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 7 ، ص 303
حدیث245
امام محمد باقر (علیه السلام)فرمودند:
تواضع ، راضی بودن به نشستن در جایی است که کمتر از شانش باشد ، و اینکه به هر کس رسیدی سلام کنی ، و جدال را هر چند حق با تو باشد ، ترک کنی .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 75 ، ص 176
حدیث246
امام محمد باقر (علیه السلام)فرمودند:
پیوند با خویشان ، عملها را پاکیزه می‌نماید ، اموال را افزایش می‌دهد ، بلا رادور می‌کند ، حساب آخرت را آسان می‌نماید ، و مرگ را به تاخیر می‌اندازد .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 71 ، ص 111
حدیث247
امام محمد باقر (علیه السلام)فرمودند:
هر کس با خانواده‌اش خوشرفتار باشد ، بر عمرش افزوده می‌گردد .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 75 ، ص 175
حدیث248
امام محمد باقر (علیه السلام)فرمودند:
سه چیز از خصلتهای نیک دنیا و آخرت است: از کسی که به تو ستم کرده است‌گذشت کنی، به کسی که از تو بریده است بپیوندی، و هنگامی که با تو به نادانی‌رفتار شود ، بردباری کنی .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 75 ، ص 173
حدیث249
امام محمد باقر (علیه السلام)فرمودند:
نهایت کمال ، فهم در دین و صبر بر مصیبت ، و اندازه گیری در خرج زندگانی‌است .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 75 ، ص 172
حدیث250
امام حسن عسکری(علیه السلام) فرمودند:
از نشانه‌های تواضع، سلام‌کردن به هر رهگذر است.
(بحارالانوار/78/372)
حدیث251
امام حسن عسکری(علیه السلام) فرمودند :
فروتنی نعمتی است که بر آن حسد نبرند.
(تحف‌العقول/520)
حدیث252
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
وجبت محبّه اللَّه علی من غضب فحلم؛
کسی که خشم آرد و بردباری کند، به صف محبان خداست.
نهج الفصاحه
حدیث253
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
نعم سلاح المؤمن الصّبر و الدّعاء؛
چه نیکو سلاحی است صبر و دعا برای مؤمن.
نهج الفصاحه
حدیث254
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الْمَعْرُوفُ بَابُ مِنْ أَبْوَابِ الجنه وَ هُوَ یدفع مَصَارِعَ السَّوْءِ ؛
نیکی دری از درهای بهشت است و از مرگ بد جلوگیری می کند.
نهج الفصاحه
حدیث255
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
من المروّه أن ینصت الأخ لأخیه إذا حدّثه و من حسن المماشاه أن یقف الأخ لأخیه إذا أنقطع شسع نعله؛
از لوازم جوانمردی این است که برادر به گفتار برادر خویش وقتی با او سخن می کند، گوش فرا دارد و از نیک رفتاری این است که برادر با برادر خویش وقتی بند کفش وی بریده (و رفتن نتواند) توقف کند.
نهج الفصاحه
حدیث256
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
من الصّدقه أن یعلّم الرّجل العلم فیعمل به و یعلّمه؛
از جمله صدقه این است که مرد علم آموزد و بدان عمل کند و تعلیم دهد.
نهج الفصاحه
حدیث257
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
من الصّدقه أن تسّلّم علی النّاس و أنت طلق الوجه؛
از جمله صدقه این است که به مردم سلام کنی و گشاده رو باشی.
نهج الفصاحه
حدیث258
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
من ستر أخاه المسلم فی الدّنیا فلم یفضحه ستره اللَّه یوم القیمه؛
هر که در دنیا راز برادر مسلمان خویش بپوشد و او را رسوا نکند خدا روز قیامت راز وی بپوشاند.
نهج الفصاحه
حدیث259
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
من ردّ عن عرض أخیه ردّ اللَّه عن وجهه النّار؛
هر که از آبروی برادر خویش دفاع کند خدا آتش را از چهره وی باز دارد.
نهج الفصاحه
حدیث260
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
من دفع غضبه دفع اللَّه عنه عذابه و من حفظ لسانه ستر اللَّه عورته؛
هر که غضب خویش باز دارد خدا عذاب خویش از وی باز دارد و هر که زبان خویش نگه دارد خدا عیب وی بپوشاند.
نهج الفصاحه
حدیث261
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
من أطعم مریضا شهوته أطعمه اللَّه من ثمار الجنّه؛
هر که غذای دلخواه مریضی را به او بخوراند خدا از میوه های بهشت به او بخوراند.
نهج الفصاحه
حدیث262
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
من أنظر معسرا إلی میسرته أنظره اللَّه بذنبه إلی توبته؛
هر که تنگدستی را مهلت دهد تا گشایش یابد خدا گناهش را مهلت دهد تا توبه کند.
نهج الفصاحه
حدیث263
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
من کان سهّلا هیّنا لیّنا حرّمه اللَّه علی النّار؛
هر که آسانگیر و نرم و ملایم باشد خدا او را به جهنم حرام کند.
نهج الفصاحه
حدیث264
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
من کنوز البرّ کتمان المصائب و الأمراض و الصّدقه؛
از گنجینه های نیکی نهان داشتن مصیبتها و مرضها و صدقه است.
نهج الفصاحه
حدیث265
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
مداراه النّاس صدقه؛
با مردم مدارا کردن صدقه دادن است.
نهج الفصاحه
حدیث266
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
من سعاده المرء حسن الخلق؛
نیک خوئی از سعادت مرد است.
نهج الفصاحه
حدیث267
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
مکارم الأخلاق من أعمال الجنّه؛
اخلاق خوب از اعمال بهشت است.
نهج الفصاحه
حدیث268
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
مداراه النّاس نصف الإیمان و الرّفق بهم نصف العیش؛
مدارا کردن با مردم یک نیمه ایمان است و ملایمت با آنها یک نیمه خوش زیستن است.
نهج الفصاحه
حدیث269
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ما من شی ء فی المیزان أثقل من حسن الخلق؛
در میزان اعمال چیزی سنگین تر از نیکخوئی نیست.
نهج الفصاحه
حدیث270
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ما من جرعه أحبّ إلی اللَّه تعالی من جرعه غیظ یکظمها عبد، ما کظمها عبد إلّا ملاء اللَّه تعالی جوفه إیمانا؛
هیچ جرعه ای نزد خدا از جرعه خشمی که بنده ای فرو برد محبوب تر نیست. هر بنده ای جرعه خشم فرو برد خدا ضمیر او را از ایمان پر کند.
نهج الفصاحه
حدیث271
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ما کان الرّفق فی شی ء إلّا زانه و لا نزع من شی ء إلّا شانه؛
مدارا در هر چه باشد آن را زینت دهد و از هر چه دور شود آن را خوار کند.
نهج الفصاحه
حدیث272
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ما عمل ابن آدم شیئا أفضل من الصّلاه و صلاح ذات البین و خلق حسن؛
بنده آدم کاری بهتر از نماز و آشتی میان کسان و نیک خوئی نمی کند.
نهج الفصاحه
حدیث273
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ما زان اللَّه العباد بزینه أفضل من زهاده فی الدنیا و عفاف فی بطنه و فرجه؛
خدا به بندگان خویش آرایشی بهتر از بی رغبتی به دنیا و عفت شکم و عورت نداده.
نهج الفصاحه
حدیث274
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ما أعطی أهل بیت الرّفق إلّا نفعهم؛
مدارا نصیب هیچ خاندانی نشود مگر سودشان دهد.
نهج الفصاحه
حدیث275
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ما أحسن القصد فی الغنی، ما أحسن القصد فی الفقر و أحسن القصد فی العباده؛
چه نیک است اعتدال هنگام بی نیازی، چه نیک است اعتدال هنگام نداری و چه نیک است اعتدال در عبادت.
نهج الفصاحه
حدیث276
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ما أحسن عبد الصّدقه إلّا أحسن اللَّه الخلافه علی ترکته؛
وقتی بنده ای صدقه نیکو دهد خدا سرانجام ترکه او را نیکو کند.
نهج الفصاحه
حدیث277
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ما رزق العبد رزقا أوسع علیه من الصّبر؛
هیچ کس را روزی ای وسیعتر از صبر نداده اند.
نهج الفصاحه
حدیث278
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ما من جرعه أحبّ إلی اللَّه من جرعه غیظ کظمها رجل أو جرعه صبر علی مصیبه و ما من قطره أحبّ إلی اللَّه من قطره دمع أهریقت من خشیه اللَّه و قطره دم أهریقت فی سبیل اللَّه؛
هیچ جرعه ای نزد خدا از جرعه خشمی که مردی فرو برد یا جرعه صبری که بر مصیبت نوشد محبوب تر نیست و هیچ قطره ای نزد خدا از قطره اشگی که از ترس خدا ریخته شود یا قطره خونی که در راه خدا ریخته شود محبوبتر نیست.
نهج الفصاحه
حدیث279
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
لا یستکمل العبد الإیمان حتّی یکون فیه ثلاث خصال الإنفاق من الإقتار و الإنصاف من نفسه و بذل السّلام؛
تا سه صفت در بنده ای نباشد ایمان وی کامل نشود صدقه دادن در تنگ دستی و انصاف دادن به ضرر خویش و سلام بسیار کردن.
نهج الفصاحه
حدیث280
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
لا یستر عبد عبدا فی الدّنیا إلّا ستره اللَّه یوم القیمه؛
هر بنده ای که در دنیا برای دیگری راز پوشی کند، روز قیامت خدا راز پوش وی شود.
نهج الفصاحه
حدیث281
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
لا مظاهره أوثق من المشاوره و لا إیمان کالحیاء؛
تعاونی بهتر از مشورت نیست و ایمانی چون حیا نیست.
نهج الفصاحه
حدیث282
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
لا دین إلّا بمروّه؛
دین جز به جوانمردی قوام نمی گیرد.
نهج الفصاحه
حدیث283
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
لا تکون زاهدا حتّی تکون متواضعا؛
تا متواضع نباشی زاهد نباشی.
نهج الفصاحه
حدیث284
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
لیس شی ء أثقل فی المیزان من الخلق الحسن؛
در میزان اعمال، چیزی سنگین تر از خوی نیک نیست.
نهج الفصاحه
حدیث285
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الکرم التّقوی، و الشّرف التّواضع و الیقین الغنی؛
کرامت به پرهیزکاری است و شرف به تواضع و بی نیازی به یقین.
نهج الفصاحه
حدیث286
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
کلّ ذی نعمه محسود إلّا صاحب التّواضع؛
هر که نعمتی دارد به معرض حسد است مگر آن که تواضع دارد.
نهج الفصاحه
حدیث287
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
کاد الحلیم أن یکون نبیّا؛
نزدیک بود که شخص بردبار پیامبر شود.
نهج الفصاحه
حدیث288
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
القناعه مال لا ینفد؛
قناعت مالی است که تمام نمی شود.
نهج الفصاحه
حدیث289
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الغیره من الإیمان و المذاء من النّفاق؛
غیرتمندی از ایمان است و بی بندوباری از نفاق.
نهج الفصاحه
حدیث290
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
العفو أحقّ ما عمل به؛
عفو شایسته ترین کاری است که کنند.
نهج الفصاحه
حدیث291
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
العفاف زینه النّساء؛
عفت، زینت زنانست.
نهج الفصاحه
حدیث292
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
العدل حسن و لکن فی الامراء أحسن، السّخاء حسن و لکن فی الأغنیاء أحسن، الورع حسن و لکن فی العلماء أحسن، الصّبر حسن و لکن فی الفقراء أحسن، التّوبه حسن و لکن فی الشّباب أحسن، الحیاء حسن و لکن فی النّساء أحسن؛
عدالت نیک است ولی از زمامداران نیکوتر است، سخاوت نیک است ولی از اغنیا نیکوتر است، تقوی نیک است ولی از علما نیکوتر است صبر نیک است ولی از فقرا نیکوتر است. توبه نیک است ولی از جوانان نیکوتر است شرم نیک است ولی از زنان نیکوتر است.
نهج الفصاحه
حدیث293
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
عمل الجنّه الصّدق و إذا صدق العبد برّ و إذا برّ أمن و إذا أمن دخل الجنّه، و عمل النّار الکذب و إذا کذب العبد فجر و إذا فجر کفر و إذا کفر دخل النّار؛
عمل بهشت راست گوئی است و چون بنده راست گوید نیکی کند و چون نیکی کند ایمن شود و چون ایمن شود به بهشت در آید و عمل جهنم دروغ است و چون بنده دروغ گوید بد کار شود و چون بدکار شود به کفر گراید و چون به کفر گراید به جهنم رود.
نهج الفصاحه
حدیث294
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
عدل ساعه خیر من عباده سنه؛
یک ساعت عدالت از یک سال عبادت بهتر است.
نهج الفصاحه
حدیث295
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الصّمت سیّد الأخلاق و من مزح استخفّ به؛
خاموشی سرور اخلاق است و هر که مزاح کند، سبکش گیرند.
نهج الفصاحه
حدیث296
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الصّمت زین للعالم و ستر للجاهل؛
خاموشی زینت دانا و پرده نادانست.
نهج الفصاحه
حدیث297
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الصّمت أرفع العباده؛
خاموشی والاترین عبادتهاست.
نهج الفصاحه
حدیث298
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الصّمت حکم و قلیل فاعله؛
خاموشی خردمندی است و خاموشی گزینان کمند.
نهج الفصاحه
حدیث299
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الصرعه کلّ الصرعه الّذی یغضب فیشتدّ غضبه و یحمرّ وجهه و یقشعرّ شعره فیصرع غضبه؛
کمال دلیری آن است که کسی خشمگین شود و خشمش سخت شود و چهره اش سرخ شود و مویش بلرزد و بر خشم خود خیره شود.
نهج الفصاحه
حدیث300
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الصّبر من الإیمان بمنزله الرّأس من الجسد؛
صبر نسبت به ایمان چون سر نسبت به تن است.
نهج الفصاحه
حدیث301
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الصّبر و الاحتساب أفضل من عتق الرّقاب و یدخل اللَّه صاحبهنّ الجنّه بغیر حساب؛
صبر و سکون از آزاد کردن بندگان بهتر است و خدا صاحب آن را بدون حساب به بهشت می برد.
نهج الفصاحه
حدیث302
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الصّبر رضا؛
صبر مایه خشنودی است.
نهج الفصاحه
حدیث303
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الصّبر نصف الإیمان و الیقین الإیمان کلّه؛
صبر یک نیمه ایمان است و یقین همه ایمانست.
نهج الفصاحه
حدیث304
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
صله الرّحم و حسن الخلق و حسن الجوار یعمران الدّیار و یزدن فی الأعمار؛
پیوند خویشان و نیک خویی و خوش همسایگی شهرها را آباد کند و عمرها را فزونی دهد.
نهج الفصاحه
حدیث305
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
صله الرّحم تزید فی العمر و تدفع میته السّوء؛
پیوند خویشان عمر را فزونی دهد و از مرگ بد جلوگیری کند.
نهج الفصاحه
حدیث306
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
السّخاء خلق اللَّه الأعظم؛
سخاوت، خلق بزرگ خداست.
نهج الفصاحه
حدیث307
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الرّفق رأس الحکمه؛
مدارا اساس حکمت است.
نهج الفصاحه
حدیث308
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الرّفق به الزّیاده و البرکه و من یحرم الرّفق یحرم الخیر؛
مدارا قرین فزونی و برکت است و هر که از مدارا بی بهره باشد، از خوبی بی بهره است.
نهج الفصاحه
حدیث309
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
رأس العقل بعد الإیمان باللَّه الحیاء و حسن الخلق؛
اساس عقل پس از ایمان به خدا، حیا و نیکخوئی است.
نهج الفصاحه
حدیث310
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
رأس العقل بعد الإیمان باللَّه التّودّد إلی النّاس و ما یستغنی رجل عن مشوره و إنّ أهل المعروف فی الدّنیا هم أهل المعروف فی الآخره و إنّ أهل المنکر فی الدّنیاهم أهل المنکر فی الآخره؛
اساس عقل پس از ایمان به خدا دوستی با مردم است هیچ کس از مشورت بی نیاز نیست: نیکوکاران این جهان نیکوکاران آن جهانند و بدکاران این جهان بدکاران آن جهانند.
نهج الفصاحه
حدیث311
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
رأس العقل بعد الإیمان باللَّه التّودّد إلی النّاس و اصطناع المعروف إلی کلّ برّ و فاجر؛
اساس عقل پس از ایمان به خدا دوستی با مردم و نیکوکاری با نیک و بد است.
نهج الفصاحه
حدیث312
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
رأس العقل المداراه و أهل المعروف فی الدّنیا أهل المعروف فی الآخره؛
اساس عقل مداراست و نیکوکاران دنیا نیکوکاران آخرتند.
نهج الفصاحه
حدیث313
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
رأس الدّین النّصیحه للَّه و لدینه و لرسوله و لکتابه و لأئمّه المسلمین و للمسلمین عامّه؛
اساس دین، خیرخواهی برای خدا و دین خدا و پیامبر خدا و کتاب خدا و پیشوایان مسلمانان و همه مسلمانان است.
نهج الفصاحه
حدیث314
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
رأس الدّین الورع؛
اساس دین، پرهیزکاری است.
نهج الفصاحه
حدیث315
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الدّین النّصیحه؛
کمال دین خیر خواهی است.
نهج الفصاحه
حدیث316
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الخلق الحسن یذیب الخطایا کما یذیب الماء الجلید و الخلق السّوء یفسد العمل کما یفسد الخلّ العسل؛
خوی نیک گناهان را محو می کند چنان که آب یخ را ذوب می کند و خوی بد اعمال را فاسد می کند چنان که سرکه عسل را تباه می کند.
نهج الفصاحه
حدیث317
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
خیر ما أعطی النّاس خلق حسن؛
بهترین چیزی که به مردم داده اند، خوی نیکست.
نهج الفصاحه
حدیث318
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
خیر دینکم الورع؛
بهترین صفات دین شما پرهیزکاری است.
نهج الفصاحه
حدیث319
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
خیار أمّتی علماؤها و خیار علمائها حلماؤها؛
بهترین امت من دانشمندانند و بهترین دانشمندان امت من بردبارانند.
نهج الفصاحه
حدیث320
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
خمس من سنن المرسلین: الحیاء و الحلم و الحجامه و السّواک و التّعطّر؛
پنج چیز از سنت پیغمبران است حیا و حلم و حجامت و مسواک و عطر زدن.
نهج الفصاحه
حدیث321
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
خصلتان لیس فوقهما من البرّ شی ء الإیمان باللَّه و النّفع لعباد اللَّه؛
دو خصلت است که نیک تر از آن نیست ایمان به خدا و سودمندی برای بندگان خدا.
نهج الفصاحه
حدیث322
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
خشیه اللَّه رأس کلّ حکمه و الورع سیّد العمل؛
ترس خدا سر همه حکمتهاست و ورع پیشوای اعمال است.
نهج الفصاحه
حدیث323
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الحیاء و الإیمان قرنا جمیعا فإذا رفع أحدهما رفع الآخر؛
حیا و ایمان قرین یکدیگرند اگر یکی از میان برخاست دیگری هم برود.
نهج الفصاحه
حدیث324
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الحیاء هو الدّین کلّه؛
حیا تمام دین است.
نهج الفصاحه
حدیث325
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الحیاء لا یأتی إلّا بخیر؛
از حیا جز نیکی نمی آید.
نهج الفصاحه
حدیث326
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الحیاء شعبه من الإیمان؛
حیا شعبه ای از ایمان است.
نهج الفصاحه
حدیث327
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الحیاء زینه و التّقی کرم و خیر المرکب الصّبر و انتظار الفرج من اللَّه عزّ و جلّ عباده؛
حیا مایه زینت و تقوی مایه بزرگی است و بهترین وسیله وصول به مقصود صبر است و انتظار گشایش از طرف خداوند عبادت است.
نهج الفصاحه
حدیث328
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الحیاء خیر کلّه؛
حیا سراسر نیکی است.
نهج الفصاحه
حدیث329
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الحلیم سیّد فی الدّنیا و سیّد فی الآخره؛
بردبار در دنیا و آخرت بزرگوار است.
نهج الفصاحه
حدیث330
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
حسن الخلق یذیب الخطایا کما تذیب الشّمس الجلید؛
نیک خوئی، گناهان را محو می کند چنان که خورشید یخ را آب می کند.
نهج الفصاحه
حدیث331
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
حسن الخلق یثبت المودّه؛
نیک خوئی، دوستی را استوار می کند.
نهج الفصاحه
حدیث332
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
حسن الخلق نصف الدّین؛
نیک خوئی یک نیمه دین است.
نهج الفصاحه
حدیث333
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
حسن الخلق خلق اللَّه الأعظم؛
نیک خوئی، خلق بزرگ خداوند است.
نهج الفصاحه
حدیث334
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
حسن البشر یذهب بالسّخیمه؛
گشاده روئی کینه را ببرد.
نهج الفصاحه
حدیث335
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
حرّم علی النّار کلّ هیّن لیّن سهل قریب من النّاس؛
هر که نرم و ملایم و آسان گیر و نزدیک به مردم باشد بر آتش حرام است.
نهج الفصاحه
حدیث336
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الجنّه دار الأسخیاء؛
بهشت خانه سخاوت مندان است.
نهج الفصاحه
حدیث337
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ثلاث من مکارم الأخلاق فی الدّنیا و الآخره أن تعفو عمّن ظلمک و تصل من قطعک و تحلم عمّن جهل علیک؛
سه چیز در جهان از فضائل اخلاق است: از ستمگر درگذری، و با کسی که از تو بریده پیوند گیری و با کسی که با تو سبک سری می کند، به حلم رفتار کنی.
نهج الفصاحه
حدیث338
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ثلاث من کنوز البرّ: إخفاء الصّدقه و کتمان المصیبه و کتمان الشّکوی یقول اللَّه: إذا ابتلیت عبدی فصبر و لم یشکنی إلی عوّاده أبدلته لحما خیرا من لحمه و دما خیرا من دمه فإن أبرأته أبرأته و لا ذنب له و إن توفّیته فإلی رحمتی؛
سه چیز از گنجینه های نیکی است: مخفی ساختن صدقه و پنهان داشتن مصیبت و مستور ساختن شکایت، خداوند گوید: وقتی بنده خود را مبتلا ساختم و صبر کرد و با عیادت کنندگان خود از من شکایت نکرد گوشتی بهتر از گوشت او و خونی بهتر از خون وی بدو می دهم اگر او را شفا دادم همه گناهانش محو شده است و اگر جانش را گرفتم او را مشمول رحمت خود کرده ام.
نهج الفصاحه
حدیث339
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ثلاث من کنّ فیه نشر اللَّه تعالی علیه کنفه و أدخله جنّته: رفق بالضّعیف و شفقه علی- الوالدین و الإحسان إلی- المملوک؛
سه چیز است که در هر که باشد خداوند وی را پناه دهد و ببهشت برد:مدارا با ناتوان و مهربانی با پدر و مادر و نیکی با زیر دست.
نهج الفصاحه
حدیث340
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ثلاث من کنّ فیه فهو من الأبدال: الرّضا بالقضا و الصّبر عن محارم اللَّه و الغضب فی ذات اللَّه عزّ و جلّ؛
سه چیز است که در هر که باشد از نیکان است، رضا به قضا و صرف نظر از محرمات خدا و خشمگین شدن در راه خدا.
نهج الفصاحه
حدیث341
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ثلاث من کنّ فیه حاسبه اللَّه تعالی حسابا یسیرا و أدخله الجنّه برحمته: تعطی من حرمک و تعفو عمّن ظلمک و تصل من قطعک؛
سه چیز است که در هر که باشد خدا حساب را بر او آسان گیرد و وی را به اقتضای رحمت خود به بهشت در آورد:عطا به آن کس که تو را محروم کرده است و عفو آن کس که بر تو ستم روا داشته است و پیوند با آن کس که از تو بریده است.
نهج الفصاحه
حدیث342
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ثلاث من کنّ فیه استوجب الثّواب و استکمل الإیمان: خلق یعیش به فی النّاس و ورع یحجزه عن محارم اللَّه تعالی و حلم یردّه عن جهل الجاهل؛
سه چیز است که در هر که باشد سزاوار ثواب است و ایمانش کامل است: اخلاقی که به وسیله آن با مردم زندگی کند و تقوایی که وی را از محرمات خدا دور سازد و حلمی که او را از جهالت با جاهل بر کنار دارد.
نهج الفصاحه
حدیث343
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ثلاث من کنّ فیه استکمل خصال الإیمان الّذی إذا رضی لم یدخله رضاه فی باطل و إذا غضب لم یخرجه الغضب من الحقّ و إذا قدر لم یتعاط ما لیس له؛
سه چیز است که در هر که باشد صفات ایمان در او کامل است آن که وقتی خشنود شد به باطل نگراید و وقتی خشمگین شد از حق تجاوز نکند و وقتی قدرت یافت به مال کسان دست نبرد.
نهج الفصاحه
حدیث344
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ثلاث من کنّ فیه آواه اللَّه فی کنفه و نشر علیه رحمته و أدخله جنّته: من إذا أعطی؛
سه چیز است که در هر که باشد خداوند او را در پناه خود جای دهد و رحمت خویش را بر او بگستراند و داخل بهشت کند: آن که وقتی عطا بیند، شکر گزارد و وقتی قدرت دارد، عفو کند و وقتی به خشم آید، سستی پیشه نماید.
نهج الفصاحه
حدیث345
إنّ من أکمل المؤمنین إیمانا أحسنهم خلقا و ألطفهم بأهله؛
از همه مؤمنان ایمان آن کس کاملتر است که اخلاقش نیک تر است و با کسان خود بهتر رفتار می کند.
نهج الفصاحه
حدیث346
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ من أحبّکم إلیّ أحسنکم أخلاقا؛
هر کس از شما خوش خلق تر است پیش من محبوبتر است.
نهج الفصاحه
حدیث347
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ لکلّ دین خلقا و إنّ خلق هذا الدّین الحیاء؛
هر دینی خوی خاص دارد و خوی دین ما حیاست.
نهج الفصاحه
حدیث348
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ حسن الخلق لیذیب الخطیئه کما تذیب الشّمس الجلید؛
خوش اخلاقی گناه را محو می کند چنان که آفتاب یخ را آب می کند.
نهج الفصاحه
حدیث349
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ المؤمن لیدرک بحسن الخلق درجه القائم الصّائم؛
مؤمن به وسیله خوش خلقی به مقام نماز شب گزار و روزه دار می رسد.
نهج الفصاحه
حدیث350
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ اللَّه تعالی یحبّ العبد التّقیّ الغنیّ الحفیّ؛
خداوند بنده پرهیزکار ثروتمند مهربان را دوست دارد.
نهج الفصاحه
حدیث351
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ اللَّه تعالی یحبّ من عباده الغیور؛
خداوند از بندگان خود شخص غیور را دوست دارد.
نهج الفصاحه
حدیث352
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ اللَّه تعالی یحبّ السّهل الطّلیق؛
خداوند شخص آسانگیر آزاده را دوست دارد.
نهج الفصاحه
حدیث353
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ اللَّه تعالی یحبّ الرّفق فی الأمر کلّه؛
خداوند ملایمت را در همه چیز دوست دارد.
نهج الفصاحه
حدیث354
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ اللَّه تعالی غیور یحبّ الغیور.
خداوند غیرتمند است و مرد غیرتمند را دوست دارد.
نهج الفصاحه
حدیث355
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ اللَّه تعالی عفوّ یحبّ العفو.
خداوند بخشنده است و بخشش را دوست دارد.
نهج الفصاحه
حدیث356
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ اللَّه تعالی رفیق یحبّ الرّفق و یعطی علیه ما لا یعطی علی العنف.
خداوند ملایم است و ملایمت را دوست دارد و به وسیله آن چیزها می دهد که به وسیله خشونت نمی دهد.
نهج الفصاحه
حدیث357
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ اللَّه تعالی جواد یحبّ الجود و یحبّ معالی الأخلاق و یکره سفسافها؛
خداوند بخشنده است و بخشش را دوست دارد و اخلاق عالی را دوست دارد و اخلاق پست را دوست ندارد.
نهج الفصاحه
حدیث358
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ اللَّه تعالی جمیل یحبّ الجمال سخیّ یحبّ السّخاء، نظیف یحبّ النّظافه؛
خداوند زیباست و زیبائی را دوست دارد، بخشنده است و بخشش را دوست دارد، پاکیزه است و پاکیزگی را دوست دارد.
نهج الفصاحه
حدیث359
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ العبد لیدرک بحسن الخلق درجه الصّائم القائم؛
بنده به وسیله خوش خلقی به مقام روزه دار و نمازگزار می رسد.
نهج الفصاحه
حدیث360
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ العبد لیتصدّق بالکسره تربو عند اللَّه حتّی تکون مثل أحد؛
بنده یک پاره نان صدقه می دهد و پیش خدا بزرگ می شود تا مثل کوه احد می شود.
نهج الفصاحه
حدیث361
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ البرّ و الصّله یستطیلان الأعمار و یعمّران الدّیار و یکثّران الأموال و لو کان القوم فجّارا؛
نیکی با کسان و مهربانی با خویشان عمرها را دراز و شهرها را آباد و اموال را زیاد می کند اگر چه انجام دهندگان آن بدکاران باشند.
نهج الفصاحه
حدیث362
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّ أکثر ما یدخل الجنّه النّاس تقوی اللَّه و حسن الخلق؛
مردم بیشتر به واسطه ترس خدا و نیک خلقی به بهشت می روند.
نهج الفصاحه
حدیث363
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
أمر بین أمرین و خیر الامور أوساطها؛
راهی میان افراط و تفریط است و بهترین کارها میانه روی است.
نهج الفصاحه
حدیث364
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
اللّهمّ أغننی بالعلم و زیّنّی بالحلم و أکرمنی بالتّقوی و جمّلنی بالعافیه؛
خدایا مرا به علم توانگر ساز و به حلم زینت بخش و به تقوی عزیز کن و به عافیت زیبائی ده.
نهج الفصاحه
حدیث365
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ألا أخبرکم بأیسر العباده و أهونها علی البدن؟ الصّمت و حسن الخلق؛
می خواهید شما را به عبادتی که از همه عبادتها بر بدن آسانتر است خبر دهم؟ سکوت و نیک خوئی.
نهج الفصاحه
حدیث366
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ألا أخبرکم بمن یحرم علیه النّار غدا؟ علی کلّ هیّن لیّن قریب سهل؛
می خواهید شما را خبر دهم که فردا آتش بر چه کس حرام است؟
هر کس که ملایم و نرم و زودجوش و آسان گیر باشد.
نهج الفصاحه
حدیث367
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
أفضل النّاس من تواضع عن رفعه و زهد عن غنیه و أنصف عن قوّه و حلم عن قدره؛
بهتر از همه مردم کسی است که در حال رفعت فروتنی کند و در عین ثروت زاهد باشد و در عین قوت انصاف دهد و در حال قدرت برد باری کند.
نهج الفصاحه
حدیث368
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
أفضل الفضائل أن تصل من قطعک و تعطی من حرمک و تصفح عمّن ظلمک؛
بهترین فضایل این است که با آن که از تو ببرد پیوند گیری و به کسی که تو را محروم می کند عطا کنی و از آن که بر تو ستم کند، درگذری.
نهج الفصاحه
حدیث369
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
أفضل الإیمان الصّبر و السّماحه؛
بهترین خصال ایمان صبر و گذشت است.
نهج الفصاحه
حدیث370
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
أفضل الأعمال ثلاثه:التّواضع عند الدّوله و العفو عند القدره و العطیّه بغیر المنّه؛
بهترین کارها سه چیز است، تواضع به هنگام دولت و عفو به هنگام قدرت و بخشش بدون منت.
نهج الفصاحه
حدیث371
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
أعقل النّاس أشدّهم مداراه للنّاس؛
عاقل تر از همه مردم کسی است که با مردم بیشتر مدارا کند.
نهج الفصاحه
حدیث372
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
أشدّکم من ملک نفسه عند الغضب و أحلمکم من عفی بعد المقدره؛
نیرومندترین شما کسی است که هنگام غضب بر خود تسلط داشته باشد و بردبارترین شما کسی است که پس از قدرت از گناه کسان درگذرد.
نهج الفصاحه
حدیث373
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
أربع من أعطیهنّ فقد أعطی خیر الدّنیا و الآخره لسان ذاکر و قلب شاکر و بدن علی البلاء صابر و زوجه لا تبغیه خونا فی نفسها و لا ماله؛
چهار چیز است که هر کس از آن بهره دارد از نیکی دو جهان بهره ور است، زبانی که یاد خدا کند و قلبی که سپاس پروردگار گذارد و تنی که بر بلا صبور باشد و زنی که بناموس و مال وی خیانت نکند.
نهج الفصاحه
حدیث374
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
أربع إذا کنّ فیک فلا علیک ما فاتک من الدّنیا صدق الحدیث و حفظ الأمانه و حسن الخلق و عفّه مطعم؛
چهار چیز است که اگر داری بر آنچه نداری غم مخور: راستی گفتار و حفظ امانت و نیکی خلق و عفت در کار خوراک.
نهج الفصاحه
حدیث375
امام علی ـ علیه السّلام ـ می فرمایند :
أفضل العبادة العفاف؛
برترین عبادت، پاکدامنی است.
الکافی: 2 / 468 / 8.
حدیث376
قال الامام علی ـ علیه السّلام ـ :
انّ من العبادة لین الکلام و افشاء السّلام؛
به نرمی سخن گفتن و سلام کردن به مردم عبادت است.
غرر الحکم: 3421.
حدیث377
حضرت علی (علیه السلام) فرمودند :
لو تمیزت الاشیاء لکان الصدق مع الشجاعة؛
اگر اشیاء دسته بندی شوند بدون شک صدق وراستی با شجاعت وقهرمانی همراه خواهد بود.
غرر الحکم : 5 / 118
حدیث378
حضرت علی (علیه السلام) فرمودند :
ثمرة الشجاعة الغیرة؛
غیرت، ثمره و حاصل شجاعت وقهرمانی است.
غرر الحکم : 3 / 328
حدیث379
امام جعفر صادق (علیه السلام) :
الصبر رأس الایمان ؛
صبر سر ایمان است .
اصول کافی ، ج 3 ، ص 140
حدیث380
امام جعفر صادق (علیه السلام) :
کان أمیرالمؤمنین صلوات الله علیه یقول : أفضل العبادة العفاف؛
امیرالمؤمنین علیه السلام می فرمودند : بهترین عبادت عفت است .
اصول کافی ، ج 3 ، ص 125
حدیث381
پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله وسلم می فرمایند :
خَمْسٌ مِنْ سُنَنِ الْمُرْسَلینَ: اَْلْحَیاءُ وَ الْحِلْمُ وَ الْحِجامَةُ وَ السِّواکُ وَ التَّعَطُّرُ؛
پنج چیز از سنت پیغمبران است: حیا، بردباری، حجامت کردن، و مسواک و عطر زدن.
نهج الفصاحه، ح 1463 .
حدیث382
پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله وسلم می فرمایند :
اَقْرَبُکُمْ غَدا مِنّی فِی الْمَوْقِفِ اَصْدَقُکُمْ لِلْحَدیثِ وَ اَدّاکُمْ لِلاَْمانَةِ وَ اَوفاکُمْ بِالْعَهْدِ وَ اَحْسَنُکُمْ خُلْقا وَ اَقْرَبُکُمْ مِنَ النّاسِ؛
نزدیک‌ترین شما به من در قیامت: راستگوترین، امانتدارترین، وفادارترین به عهد و پیمان، خوش اخلاق‌ترین و نزدیک‌ترین شما به مردم است.
امالی طوسی، ص 229 .
حدیث383
پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله وسلم می فرمایند :
اَوصانی رَبّی بِسَبعٍ: اَوصانی بِالاِْخلاصِ فِی السِّرِّ وَ الْعَلانیَةِ وَ اَن اَعْفُوَ عَمَّن ظَلَمَنی و اُعْطیَ مَن حَرَمَنی و اَصِلَ مَنْ قَطَعَنی و اَن یَکونَ صَمْتی فِکْرا وَ نَظَری عِبَرا؛
پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله وسلم می فرمایند : پروردگارم هفت چیز را به من سفارش فرمود: اخلاص در نهان و آشکار، گذشت از کسی که به من ظلم نموده، بخشش به کسی که مرا محروم کرده، رابطه با کسی که با من قطع رابطه کرده، و سکوتم همراه با تفکّر و نگاهم برای عبرت باشد.
کنزالفوائد، ص 184 .
حدیث384
پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله وسلم می فرمایند :
اِنّا اُمِرْنا مَعاشِرَ الاَنْبیاءِ بِمُداراةِ النّاسِ، کَما اُمِرْنا بِاِقامَةِ الفَرائِضِ؛
ما پیامبران، همان‌گونه که به برپا داشتن واجبات مأمور شده‌ایم، به مدارا کردن با مردم نیز مأمور شده‌ایم.
امالی طوسی، ص 521.
حدیث385
پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله وسلم می فرمایند :
آیا شما را از شبیه‌ترینتان به خودم با خبر نسازم؟ گفتند: آری ای رسول خدا! فرمودند: هر کس خوش اخلاق‌تر، نرم‌خوتر، به خویشانش نیکوکارتر، نسبت به برادران دینی‌اش دوست‌دارتر، بر حق شکیباتر، خشم را فروخورنده‌تر و با گذشت‌تر و در خرسندی و خشم با انصاف تر باشد.
کافی، ج 2، ص 240، ح 35 .
حدیث386
امام صادق علیه السلام می فرمایند:
مَنْ صَدَقَ لِسانُهُ زَکی عَمَلُهُ و مَن حَسُنَت نِیَّتُهُ زیدَ فی رِزقِهِ و مَن حَسُنَ بِرُّهُ بِأَهْلِ بَیْتِهِ مُدَّ لَهُ فی عُمُرِهِ؛
هر کس راستگو باشد، عملش پاکیزه می‌شود و رشد می‌کند؛ هر کس نیتش خوب باشد روزیش زیاد می‌شود و هر کس به شایستگی در حق خانواده‌اش نیکی کند، عمرش طولانی می‌شود.
کافی، ج 2، ص 105، ح 11.
حدیث387
پیامبراکرم صلی الله علیه وآله وسلم می فرمایند:
اَرْبَعٌ تَزیدُ الرِّزْقَ: حُسْنُ الْخُلْقِ وَ حُسْنُ الْجِوارِ وَ کَفُّ الاَْذی وَ قِلَّةُ الضَّجْرِ؛
چهار چیز روزی را زیاد می‌کند: خوش اخلاقی، خوش‌رفتاری با همسایه، اذیت نکردن و کم کردن بی‌تابی.
معدن الجواهر، ص 39.
حدیث388
پیامبراکرم صلی الله علیه وآله وسلم می فرمایند:
مَنْ تَوَکَّلَ عَلَی اللَّهِ کَفاهُ مُؤْنَتَهُ وَ رِزْقَهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ؛
هر کس به خدا توکّل کند، خداوند هزینه زندگی‌اش را کفایت کند و از جایی که گمان نمی‌برد، به او روزی می‌دهد.
کنزالعمال، ح 5693 .
حدیث389
امام صادق علیه السلام می فرمایند:
اَلْبِرُّ یَزیدُ فِی الرِّزْقِ؛
نیکوکاری روزی را زیاد می‌کند.
کتاب الزهد، ص 33 .
حدیث390
تقواپیشگان، نشانه‌هایی دارند که با آنها شناخته می‌شوند: راستگویی، امانتداری، وفای به عهد، کم فخر فروشی، کم بخل ورزیدن، صله رحِم، رحْم به ضعیفان، کم موافقت کردن با زنان، به همه نیکی کردن، خوش‌اخلاقی، بردباری بسیار و پیروی از علم نزدیک کننده به خداوند. و آنان طوبی و سرانجام نیک دارند. طوبی درختی است که ریشه آن در خانه پیامبر خداصلی الله علیه وآله است .
خصال، ص 483، ح 56
حدیث391
امام علی علیه السلام :
اِنَّ الاَْتْقیاءَ کُلُّ سَخیٍّ مُتَعَفِّفٍ مُحْسِنٍ؛
همه تقوا پیشگان سخاوتمند، پاکدامن و نیکوکارند.
غررالحکم، ح 3401.
حدیث392
امام علی علیه السلام :
اَلْمُتَّقونَ فیها (فِی الدُّنیا) هُمْ اَهْلُ الْفَضائِلِ مَنْطِقُهُمُ الصَّوابُ وَ مَلْبَسُهُمُ الاِقْتِصادُ وَ مَشْیُهُمُ التَّواضُعُ؛
تقواپیشگان، در دنیا اهل فضایلند، گفتارشان راست و درست، روششان میانه‌روی و رفتارشان متواضعانه است.
نهج البلاغه، از خطبه 184 .
حدیث393
امام علی علیه السلام :
اَلتَّقْوی ظاهِرُهُ شَرَفُ الدُّنْیا وَ باطِنُهُ شَرَفُ الْآخِرَةِ ؛
تقوا، ظاهرش شرافت دنیا و باطنش شرافت آخرت است.
غررالحکم، ح 1990 .
حدیث394
امام صادق علیه‌السلام می فرمایند :
ثَلاثٌ مَنْ اَتَی اللّه‌َ بِواحِدَةٍ مِنْهُنَّ اَوْجَبَ اللّه‌ُ لَهُ الْجَنَّةَ: اَلاِْنْفاقُ مِنْ اِقْتارٍ وَ الْبِشْرُ لِجَمیعِ الْعالَمِ وَ الاِْنْصافُ مِنْ نَفْسِهِ؛
هر کس یکی از این کارها را به درگاه خدا ببرد، خداوند بهشت را برای او واجب می‌گرداند: انفاق در تنگدستی، گشاده‌رویی با همگان و رفتار منصفانه.
کافی، ج 2، ص 103، ح 2.
حدیث395
حضرت رسوا اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
سادَهُ النّاسِ فِی الدُّنْیا الأسْخِیاء، سادَهُ النّاسِ فِی الاخِرَهِ الاْتْقِیاء؛
سرور و سید مردم در دنیا افراد سخاوتمند خواهند بود، و سید و سرور انسان‌ها در قیامت پرهیزکاران هستند.
بحارالأنوار: ج 68، ص 350، ح 1
حدیث396
امام صادق علیه السلام می فرمایند :
اِنَّ صِلَةَ الرَّحِمِ وَالبِرَّ لَیُهَوِّنانِ الحِسابَ وَیَعْصِمانِ مِنَ الذُّنوبِ؛
صله رحم و نیکی، حساب (قیامت) را آسان و از گناهان جلوگیری می‌کند.
کافی، ج 2، ص 157، ح 31 .
حدیث397
امام صادق علیه السلام می فرمایند :
صِلَةُ الاَْرحامِ تُزَ کّی الاَْعمالَ وَتُنْمی الاَْموالَ وَ تَدْفَعُ الْبَلوی وَتُیَسِّرَ الْحِسابَ وَتُنْسِئُ فِی الاَْجَلِ؛
صله رحم، اعمال را پاکیزه، اموال را بسیار، بلا را برطرف و حساب (قیامت) را آسان می‌کند و مرگ را به تأخیر می‌اندازد.
کافی، ج 2، ص 157، ح 33 .
حدیث398
امام علی علیه السلام می فرمایند :
صِلَةُ الرَّحِمِ تُدِرُّ النِّعَمَ وَ تَدْفَعُ النِّقَمَ؛
صله رحم، نعمت‌ها را فراوان می‌کند و سختی‌ها را از بین می‌برد.
غررالحکم، ح 5836.
حدیث399
پیامبراکرم صلی الله علیه وآله می فرمایند :
ما عَمِلَ ابْنُ آدَمَ شَیْئاً اَفْضَلَ مِنَ الصَّلاةِ وَ صَلاحِ ذاتِ الْبَیْنِ وَ خُلْقٍ حَسَنٍ ؛
انسان هیچ کاری بهتر از نماز، اصلاح میان مردم و خوش اخلاقی نکرده است.
نهج الفصاحه، ح 2651 .
حدیث400
امام علی علیه السلام :
اَلْعَدلُ اَفْضَلُ مِنَ الشَّجاعَةِ لاَِنَّ النّاسَ لَوِ اسْتَعْمَلُوا الْعَدْلَ عُموما فی جَمیعِهِمْ لاَسْتَغْنَوْا عَنِ الشَّجاعَةِ؛
عدالت بهتر از شجاعت است، زیرا اگر مردم همگی عدالت را درباره یکدیگر به‌کار گیرند، از شجاعت بی‌نیاز می‌شوند.
شرح‌نهج‌البلاغه ابن‌ابی‌الحدید،ح20،ص333،ح816 .
حدیث401
امام علی علیه السلام می فرمایند:
خَیْرُ النّاسِ مَنْ اِذا اُعْطِیَ شَکَرَ وَ اِذَا ابْتُلِیَ صَبَرَ وَ اِذا ظُلِمَ غَفَرَ؛
بهترین مردم کسی است که چون چیزی به او داده شود شکر کند و چنانچه گرفتار شود صبر نماید و اگر به او ظلم شود درگذرد.
غررالحکم، ج 3، ص 433، ح 5020.
حدیث402
امام علی علیه السلام می فرمایند:
خَیْرُ النّاسِ مَنْ کافی عَلَی الْقَبیحِ بِالْجَمیلِ؛
بهترین مردم کسی است که در برابر بدی، خوبی نماید.
غررالحکم، ج 4، ص 178، ح 5750.
حدیث403
امام علی علیه السلام می فرمایند:
خَیْرُ هذِهِ الاُْمَّةِ النَّمَطُ الاَْوْسَطُ؛
بهترین این امت، میانه‌روها هستند.
بحارالأنوار، ج 4، ص 41، ح 18.
حدیث404
رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند:
خَیْرُ اَهْلِ الدُّنْیا وَ اَهْلِ الآْخِرَةِ اَخْلاقا مَنْ یَعْفوعَمَّنْ‌ظَلَمَهُ‌وَمَنْ‌یُعْطی‌مَنْ‌حَرَمَهُ‌وَمَنْ‌یَصِلُ مَنْ قَطَعَهُ مِنْ ذَوی اَرْحامِهِ وَ اَهْلِ وِلایَتِهِ؛
بهترین اهل دنیا و آخرت از نظر اخلاق کسی است که اگر کسی به او ستم کرده، عفوش نماید و به کسی که محرومش نموده عطا کند و با خویشاوندان و دوستانش که با وی قطع رابطه کرده‌اند، رابطه برقرار کند.
مستدرک الوسائل، ج 9، ص 10، ح 10052.
حدیث405
پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله :
اِنَّ فِی الرِّفْقِ الزّیادَةَ وَ الْبَرَکَةَ وَ مَنْ یُحْرَمِ الرِّفْقُ یُحْرَمِ الْخَیْرَ؛
در مدارا، فزونی و برکت است، و هر کس از مدارا محروم باشد، از خیر، محروم شده است.
(کافی، ج 2، ص 119، ح 7. )
حدیث406
امام صادق علیه‌السلام :
ما مِنْ عَبْدٍ کَظَمَ غَیْظا اِلاّ زادَهُ اللّه‌ُ عَزَّوَجَلَّ عِزّا فِی الدُّنْیا وَالآخِرَةِ؛
هیچ بنده‌ای نیست که خشمی را فرو خورد مگر آنکه خداوند عزوجل در دنیا و آخرت بر عزت او بیفزاید.
اصول کافی، ج 2، ص 110 .
حدیث407
رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند:
مَنْ کَفَّ غَضَبَهُ کَفَّ اللّه‌ُ عَنْهُ عَذابَهُ؛
هر کس خشم خود را نگه دارد خداوند عذابش را از او باز می‌دارد.
بحارالأنوار، ج 73، ص 263، ح7 .
حدیث408
رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند:
مَنْ کَظَمَ غَیْظا وَهُوَ قادِرٌ عَلی اَنْ یُنْفِذَهُ مَلأََهُ اللّه‌ُ أَمْنا وَایمانا؛
هر کس در حالی که می‌تواند خشم خود را عملی کند، آن را فرو برد، خداوند او را سرشار از آرامش و ایمان می‌کند.
نهج الفصاحه، ح 2778.
حدیث409
رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند:
ما تَجَرَّعَ عَبدٌ جُرعَةً اَفضَلَ عِنْدَ اللّه‌ِ مِنْ جُرعَةِ غَیْظٍ کَظَمَها اِبتِغاءَ وَجهِ اللّه‌ِ؛
انسان هیچ جرعه‌ای ننوشید که نزد خدا از جرعه خشمی که برای رضای خدا فرو خورد بهتر باشد.
میزان الحکمة ج 9 ، ص 4334.
حدیث410
رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند:
اَلا اِنَّ خَیرَ الرِّجالِ مَن کانَ بَطی‌ءَ الغَضَبِ سَریعَ الرِّضا؛
بدانید که بهترین انسان‌ها کسانی هستند که دیر به خشم آیند و زود راضی شوند.
میزان الحکمة ج 4 ، ص 1610.
حدیث411
امام باقر علیه السلام می فرمایند:
اَلْحِلْمُ لِباسُ الْعالِمِ فَلا تَعْرَیَنَّ مِنْهُ؛
بردباری لباس عالم است، پس تو خود را از آن عریان مدار.
کافی، ج 8، ص 55 .
حدیث412
امام علی علیه السلام می فرمایند:
اَلْحِلْمُ نورٌ جَوهَرُهُ الْعَقْلُ؛
بردباری نوری است که جوهره آن عقل است.
غررالحکم، ج 1، ص 311، ح 1185.
حدیث413
امام علی علیه السلام می فرمایند:
اَوَّلُ عِوَضِ الْحَلیمِ مِنْ حِلْمِهِ اَنَّ النّاسَ اَنْصارُهُ عَلَی الْجاهِلِ؛
اول نتیجه‌ای که شخص بردبار از بردباریش می‌گیرد، پشتیبانی مردم از او در برابر نادان است.
وسائل الشیعه، ج 11، ص 212.
حدیث414
امام علی علیه السلام می فرمایند:
اِذا اَحَبَّ اللّه‌ُ عَبْدا زَیَّنَهُ بِالسَّکینَةِ وَالْحِلْمِ؛
هر گاه خداوند بنده‌ای را دوست بدارد او را با آرامش و بردباری آراسته می‌گرداند.
غررالحکم، ج 3، ص 161، ح 4099.
حدیث415
امام علی علیه السلام می فرمایند:
اَلْحِلْمُ وَالاَْناةُ تَواَمانِ، یُنْتِجُهُما عَلُوُّ الْهِمَّةِ؛
بردباری و وقار دو همزادند که همّت عالی آنها را به وجود می‌آورد.
نهج البلاغه، حکمت 460.
حدیث416
امام علی علیه السلام می فرمایند:
مِنْ عَلامَةِ اَحَدِهِمْ (المُتَقینَ) اَنَّکَ تَری لَهُ قُوَّةً فی دینٍ... وَحِرْصا فی عِلْمٍ وَعِلْما فی حِلْمٍ؛
از نشانه‌های پرهیزکاران این است که می‌بینی در دین نیرومند... در کسب دانش حریص و دارای علم همراه با بردباری‌اند.
نهج البلاغه، خطبه 193.
حدیث417
رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند:
ثَلاثٌ مِنْ مَکارِمِ الاَْخْلاقِ فِی الدُّنْیا وَالآخِرَةِ اَنْ تَعْفُوَ عَمَّنْ ظَلَمَکَ وَتَصِلَ مَنْ قَطَعَکَ وَ تَحْلُمَ عَمَّنْ جَهِلَ عَلَیْکَ؛
سه چیز در دنیا و آخرت از مکارم اخلاق است: از کسی که به تو ظلم کرده درگذری، با کسی که با تو قطع رابطه کرده، رابطه برقرار کنی و با کسی که با تو سبکسری می‌کند بردباری نمایی.
نهج الفصاحه، ح 1288.
حدیث418
رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند:
فَأَمَّا الْحِلْمُ فَمِنْهُ رُکوبُ الْجَمیلِ، وَصُحْبَةُ الأَْبْرارِ وَرَفْعٌ مِنَ الضَّعَةِ وَرَفْعٌ مِنْ الْخَساسَةِ وَتَشَهِّی الْخَیْرِ وَتَقَرُّبُ صاحِبِهِ مِنْ مَعالِی الدَّرَجاتِ وَالْعَفْوُ وَالْمَهَلُ وَالْمَعْروفُ وَالصَّمْتُ فَهذا ما یَتَشَعَّبُ لِلْعاقِلِ بِحِلْمِهِ؛
رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند:
حاصل بردباری: آراسته شدن به خوبیها، هم‌نشینی با نیکان، ارجمند شدن، عزیز گشتن، رغبت به نیکی، نزدیک شدن بردبار به درجات عالی، گذشت، آرامش و تأنی، احسان و خاموشی. اینها ثمره بردباری عاقل است.
تحف العقول، ص16 .
حدیث419
امام کاظم علیه السلام :
وَاللّه‌ِ ما اُعْطِیَ مُوْمِنُ قَطَّ خَیْرَ الدُّنْیا وَالآْخِرَةِ، اِلاّ بِحُسْنِ ظَنِّهِ بِاللّه‌ِ عَزَّوَجَلَّ وَ رَجائِهِ لَهُ وَ حُسْنِ خُلْقِهِ وَالْکَفِّ عَنِ اغْتیاب الْمُؤمِنینَ؛
به خدا قسم خیر دنیا و آخرت را به مؤمنی ندهند مگر به سبب حسن ظن و امیدواری او به خدا و خوش اخلاقی اش و خودداری از غیبت مؤمنان.
بحارالأنوار، ج 6، ص 28، ح29 .
حدیث420
امام علی علیه السلام :
مَنْ تَوکَّلَ عَلَی اللّه‌ِ ذَلَّتْ لَهُ الصِّعابُ وَتَسَهَّلَتْ عَلَیْهِ الأَْسْبابِ؛
هر کس به خدا توکل کند، دشواری‌ها برای او آسان می‌شود و اسباب برایش فراهم می‌گردد.
غررالحکم، ح 9028.
حدیث421
امام علی علیه السلام :
اِنَّ اَهْنَأَ النّاسِ عَیْشا مَنْ کانَ بِما قَسَمَ اللّه‌ُ لَهُ راضیا؛
هر کس به آنچه خداوند به او داده است راضی باشد، راحت‌ترین زندگی را دارد.
غررالحکم، ح 3397.
حدیث422
امام باقر علیه السلام :
اِنَّ اللّه‌َ عَزَّوَجَلَّ یَقی بِالتَّقْوی عَنِ الْعَبْدِ ما عَزُبَ عَنْهُ عَقْلُهُ وَیُجَلّی بِالتَّقوی عَنْهُ عَماهُ وَجَهْلَهُ؛
خداوند به وسیله تقوا بنده را حفظ می‌کند از آنچه که عقلش به آن نمی‌رسد و کور دلی و نادانی او را بر طرف می‌سازد.
کافی، ج 8 ، ص 52، ح 16 .
حدیث423
امام علی علیه السلام :
لَوْ اَنَّ السَّماواتِ وَالاَْرْضَ کانَتا عَلی عَبْدٍ رَتْقا ثُمَّ اتَّقَی اللّه‌َ لَجَعَلَ اللّه‌ُ لَهُ مِنْها مَخْرَجا وَرَزَقَهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ؛
اگر آسمان‌ها و زمین، راه را بر بنده‌ای ببندند و او تقوای الهی پیشه کند، خداوند حتما راه گشایشی برای او فراهم خواهد کرد و از جایی که گمان ندارد روزی‌اش خواهد داد.
غررالحکم، ح7599.
حدیث424
پیامبر صلی الله علیه و آله :
لَیْسَ مِنْ عَبْدٍ یَظُنُّ بِاللّه‌ِ خَیْرا إلاّ کانَ عِنْدَ ظَنِّهِ بِهِ؛
بنده‌ای نیست که به خداوند خوش گمان باشد مگر آن که خداوند نیز طبق همان گمان با او رفتار کند.
بحارالأنوار، ج 70، ص 384، ح42.
حدیث425
امام سجاد(علیه السلام) می فرمایند:
الخیر کله صیانه الانسان نفسه؛
تمام خیر آن است که انسان، خویشتن دار باشد.
تحف العقول، ص 448.
حدیث426
امام سجاد(علیه السلام) می فرمایند:
لایقل عمل مع تقوی و کیف یقل ما یتحبل ؛
هیچ عملی آنگاه که از پشتوانه تقوا برخوردار باشد، اندک نخواهد بود. پس چگونه عملی که به درگاه خداوند مقبول افتاده است، اندک باشد؟
تحف العقول، ص 448.
حدیث427
امام سجاد(علیه السلام) می فرمایند:
من قنع بما قسم الله له فهو من اغنی الناس؛
کسی که به آنچه خدا برایش در نظر گرفته است، قانع باشد، او از بی نیازترین مردمان به شمار می آید.
تحف العقول، ص 448.
حدیث428
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
کسی که توفیق توبه یافت (و این عنایت الهی به او شد) از پذیرفته شدن آن محروم نگردد.
(غررالحکم ، باب توبه)
حدیث429
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
کسی که توبه کند به سوی خدا بازگشته است.
(غررالحکم ، باب توبه)
حدیث430
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
میوه توبه ، بازیافت کردن تقصیرات نفس و جبران و تدارک آن است.
(غررالحکم ، باب توبه)
حدیث431
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
توبه رحمت حق را به زمین نازل گرداند.
(غررالحکم ، باب توبه)
حدیث432
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
کسی که تأنّی داشته باشد شایسته آن است که به هدف خویش برسد.
(غررالحکم ، باب تأنّی)
حدیث433
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
تأنّی در کار دور اندیشی است.
(غررالحکم ، باب تأنّی)
حدیث434
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
تأنّی در کار پشت گرمی آورد.
(غررالحکم ، باب تأنّی)
حدیث435
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
تأنّی در کار، آن را از سستی و بی پایگی ایمن سازد.
(غررالحکم ، باب تأنّی)
حدیث436
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
با تأنّی مطلب ها آسان گردد.
(غررالحکم ، باب تأنّی)
حدیث437
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
با تأنّی اسباب کار فراهم و آسان گردد.
(غررالحکم ، باب تأنّی)
حدیث438
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
به عقب انداختن کیفر نشانه کمال حلم و بردباری است.
(غررالحکم ، باب تأخیر)
حدیث439
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
بزرگواری کامل نگردد جز به پاکدامنی و ایثار.
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث440
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
از نیکوترین احسانها ایثار است.
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث441
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
از برترین انتخابها آن است که آدمی خود را به زیور ایثار بیاراید.
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث442
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
کسی که در مال خود بر تو ایثار کند تو را بر خویش برگزیده (و شایسته نام ایثارگری است).
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث443
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
کسی که دیگری را بر خود مقدّم دارد شایسته نام فضیلت و برتری است.
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث444
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
کسی که دیگران را بر خود برگزیند به کمال جوانمردی رسیده است.
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث445
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
برای بزرگواری انسان ایثار بس است (و برای رسیدن به بزرگی کافی است که خوی ایثار در آدمی پدید آید).
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث446
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
در هنگام ایثار دیگران بر خویشتن گوهر مردمان بزرگوار آشکار گردد.
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث447
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
بهترین صفات انسانی ایثار است.
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث448
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
برترین جود و بخشش ایثار است.
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث449
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
ایثار شیوه نیکان و خلق و خوی برگزیدگان است.
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث450
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
ایثار بهترین نیکوکاری ها و والاترین مرتبه های ایمان است.
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث451
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
ایثار برترین مرتبه های بزرگواری و بالاترین خلق و خوی انسانی است.
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث452
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
ایثار برترین عبادت و بزرگترین آقایی است.
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث453
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
ایثار شریف‌ترین بزرگواری است.
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث454
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
ایثار نهایت نیکوکاری است.
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث455
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
ایثار خوی نیکان است.
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث456
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
(برگزیدن دیگران بر خود) فضیلت و برتری است.
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث457
امام علی (علیه السلام)می فرمایند:
با انصاف ، دوستان و نزدیکان فراوان دارد.
(شرح غررالحکم ، ج 2، ص 543)
حدیث458
امام علی (علیه السلام)می فرمایند:
بدانید که هر کس با مردم به انصاف رفتار کند، خداوند جز بر عزّت او نیفزاید.
(کافی ، ج 2، ص 144)
حدیث459
امام علی (علیه السلام)می فرمایند:
انصاف خصلت بزرگان است .
(شرح غررالحکم ، ج 1، ص 152)
حدیث460
امام علی (علیه السلام)می فرمایند:
بالاترین شرافتها خود داری از تبذیر و اسراف است.
(غررالحکم ، باب تبذیر و اسراف)
حدیث461
امام علی (علیه السلام) می فرمایند :
زیوری همچون ادب نیست.
غررالحکم و دررالکلم ، باب ادب
حدیث462
امام علی (علیه السلام) می فرمایند :
ادب نیکو، زشتی نسب را بپوشاند.
غررالحکم و دررالکلم ، باب ادب
حدیث463
امام علی (علیه السلام) می فرمایند :
ادب نیکو، برترین نسبها و شریف‌ترین وسیله هاست.
غررالحکم و دررالکلم ، باب ادب
حدیث464
امام علی (علیه السلام) می فرمایند :
سه خصلت است که بر آنها چیزی فزونی نیابد: ادب نیکو، دوری گزیدن از تهمت، خودداری از انجام محرّمات الهی.
غررالحکم و دررالکلم ، باب ادب
حدیث465
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ثلاث من حقائق الإیمان: الإنفاق من الإقتار و إنصافک النّاس من نفسک و بذل العلم للمتعلّم؛
سه چیز از حقایق ایمان است: بخشش با تنگدستی و رعایت انصاف در باره مردم بر ضرر خویش و بذل علم برای دانش آموز.
نهج الفصاحه
حدیث466
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ثلاث من الإیمان: الإنفاق من الإقتار و بذل السّلام للعالم و الإنصاف من نفسک؛
سه چیز از لوازم ایمان است: بخشش به هنگام تنگدستی و سلام به دانشمند و رعایت انصاف بر ضرر خویش.
نهج الفصاحه
حدیث467
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ثلاث من أبواب البرّ سخاء النّفس و طیب الکلام و الصّبر علی الأذی؛
سه چیز از لوازم نیکوکاری است: جانبازی و نیکی گفتار و صبر بر آزار.
نهج الفصاحه
حدیث468
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ثلاثه یتحدّثون فی ظلّ العرش آمنین و النّاس فی الحساب: رجل لم تأخذه فی اللَّه لومه لائم و رجل لم یمدّ یدیه إلی ما لا یحلّ له و رجل لم ینظر إلی ما حرّم اللَّه علیه؛
سه کسند که در سایه عرش آسوده گفتگو می کنند و مردم گرفتار حسابند: آن که در راه خدا از ملامت گران باک ندارد و آن که دستهای خود را به آنچه بر او حلال نیست دراز نکند و کسی که به آنچه خدا بر او حرام کرده ننگرد.
نهج الفصاحه
حدیث469
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
ثلاثه من مکارم الأخلاق عند اللَّه: أن تعفو عمّن ظلمک و تعطی من حرمک و تصل من قطعک؛
سه چیز است که در پیش خدا از فضائل اخلاق است: آن که از ستم گر درگذری و کسی را که تو را محروم کرده است عطا دهی و با آن که از تو بریده است پیوند گیری.
نهج الفصاحه
حدیث470
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
التّوبه النّصوح النّدم علی الذّنب: حین یفرط منک فتستغفر اللَّه تعالی ثمّ لا تعود إلیه أبدا؛
توبه کامل پشیمانی از گناه است که وقتی گناه از تو سر زد از خدا آمرزش طلبی و دیگر هرگز مرتکب آن نشوی.
نهج الفصاحه
حدیث471
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
التّواضع لا یزید العبد إلّا رفعه فتواضعوا یرفعکم اللَّه و العفو لا یزید العبد إلّا عزّا فاعفوا یعزّکم اللَّه و الصّدقه لا یزید المال إلّا کثره فتصدّقوا یرحمکم اللَّه؛
تواضع مایه رفعت است تواضع کنید تا خدا شما را رفعت بخشد، بخشش مایه عزت است بخشش کنید تا خدا شما را عزیز سازد. صدقه موجب فزونی مال است صدقه بدهید تا خدا شما را رحمت آرد.
نهج الفصاحه
حدیث472
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
بعثت بمداراه النّاس؛
من به مدارا با مردم مبعوث شده ام.
نهج الفصاحه
حدیث473
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الأکل مع الخادم من التّواضع؛
چیز خوردن با خادم از فروتنی است.
نهج الفصاحه
حدیث474
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الاقتصاد نصف العیش و حسن الخلق نصف الدّین؛
میانه روی یک نیمه معیشت است و خوش خلقی یک نیمه دین است.
نهج الفصاحه
حدیث475
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
الاقتصاد فی النّفقه نصف المعیشه و التّودّد إلی النّاس نصف العقل و حسن السّؤال نصف العلم؛
میانه روی در خرج یک نیمه معیشت است و دوستی با مردم یک نیمه عقل است و خوب پرسیدن یک نیمه دانش است.
نهج الفصاحه
حدیث476
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
أیّما راع لم یرحم رعیّته حرّم اللَّه علیه الجنّه؛
هر کس به زیر دستان خود رحم نکند، خداوند بهشت را بر او حرام کند.
نهج الفصاحه
حدیث477
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
أوّل ما یوزن فی المیزان الخلق الحسن؛
نخستین چیزی که در ترازو گذاشته می شود خلق نیک است.
نهج الفصاحه
حدیث478
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
أوّل العباده الصّمت؛
نخستین مرحله عبادت، خاموشی است.
نهج الفصاحه
حدیث479
پیامبراکرم(صلّی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إنّما بعثت لأتمّم مکارم الأخلاق؛
من مبعوث شدم تا فضائل اخلاق را به کمال رسانم.
نهج الفصاحه
حدیث480
پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
إذا رأیت من أخیک ثلاث خصال فارجه: الحیاء و الأمانه و الصّدق و إذا لم ترها فلا ترجه؛
وقتی در برادر خود سه صفت دیدی بدو امیدوار باش، حیا و امانت و راستی و اگر این صفات را ندارد از او امیدی نداشته باش.
نهج الفصاحه
حدیث481
پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
أحبّ عباد اللَّه إلی اللَّه أحسنهم خلقا؛
بهترین بندگان در پیش خدا کسی است که خلقش نیک تر باشد.
نهج الفصاحه
حدیث482
امام حسن عسکری(علیه السلام) فرمودند:
از نشانه‌های تواضع، سلام‌کردن به هر رهگذر است.
(بحارالانوار/78/372)
حدیث483
امام حسن عسکری(علیه السلام) فرمودند:
دو صفت هست که بالاتر از آنها چیزی نیست: 1- ایمان به خدا، 2- سود رسانی به برادران دینی
(تحف‌العقول/520)
حدیث484
امام حسن عسکری (علیه السلام) می فرمایند:
من کان الورع سجیته ، و الکرم طبیعته ، و الحلم خلته ، کثر صدیقه؛
کسی که پارسایی خوی او ، و بخشندگی طبیعت او ، و بردباری خصلت او باشد ، دوستانش بسیار شوند .
مسند الامام العسکری ، ص 289
حدیث485
امام محمد باقر (ع) می فرمایند:
هر کس با خانواده اش خوش رفتار باشد ، بر عمرش افزوده می گردد .
بحارالانوار ، دار احیاء التراث العربی ، ج 75 ، ص 175
حدیث486
امام محمد باقر (ع) می فرمایند:
نزدیکترین و سریعترین طاعت در ثواب ، پیوند با خویشان است .
تحف العقول ، ص 303
حدیث487
امام سجاد(علیه‌السلام) می فرمایند:
جوانمردی نیست مگر به تقوی.
(بحارالانوار/75/147)
حدیث488
امام سجاد(علیه‌السلام)می فرمایند:
بهترین سر‌آغاز کارها راستگویی و بهترین خاتمه‌ی آن وفاداری است.
(بحارالانوار/75/141)
حدیث489
قالَ الاْمامُ الْحُسَیْن - علیه السلام - :
إنَّ الْغِنی وَ اْلِعزَّ خَرَجا یَجُولانِ، فَلَقیا التَّوَکُلَّ فَاسْتَوْطَنا ؛
امام حسین - علیه السلام - فرمودند:
عزّت و بی نیازی ـ هر دو ـ شتاب زده به دنبال پناهگاهی می دویدند، چون به توکّل برخورد کردند، آرامش پیدا نموده و آن را پناهگاه خود قرار دادند.
مستدرک الوسائل، ج 11، ص 218، ح 15
حدیث490
قال رَسُولُ اللّهِ - صلی الله علیه وآله - :
اَوْصانی رَبّی بِتِسْع: اَوْصانی بِالاْخْلاصِ فِی السِّرِّ وَ الْعَلانِیَةِ، وَ الْعَدْلِ فِی الرِّضا وَ الْغَضَبِ، وَ الْقَصْدِ فِی الْفَقْرِ وَ الْغِنی، وَ اَنْ أعْفُوَ عَمَّنْ ظَلَمَنی، وَ أعطِیَ مَنْ حَرَمَنی، وَ أصِلَ مَنْ قَطَعَنی، وَ اَنْ یَکُونَ صُمْتی فِکْراً، وَ مَنْطِقی ذِکْراً، وَ نَظَری عِبْراً ؛
رسول خدا - صلی الله علیه و آله - فرمودند:
پروردگار متعال، مرا به 9 چیز سفارش نمود: اخلاص در آشکار و پنهان، دادگری در خوشنودی و خشم، میانه روی در نیاز و توانمندی، بخشیدن کسی که در حقّ من ستم روا داشته است، کمک به کسی که مرا محروم گردانده، دیدار خویشاوندانی که با من قطع رابطه نموده اند، و این که خاموشیم اندیشه و سخنم، یادآوری خداوند; و نگاهم عبرت و پند باشد.
اعیان الشّیعة، ج 1، ص 300
حدیث491
قال رَسُولُ اللّهِ - صلی الله علیه وآله - :
ما تَواضَعَ أحَدٌ إلاّ رَفَعَهُ اللّهُ؛
رسول خدا - صلی الله علیه و آله - فرمودند:
کسی اظهار تواضع و فروتنی نکرده، مگر آن که خداوند متعال او را رفعت و عزّت بخشیده است.
بحارالأنوار، ج 72، ص 120، ح 7
حدیث492
قال رَسُولُ اللّهِ - صلی الله علیه وآله - :
عَلَیْکُمْ بِمَکارِمِ الاْخْلاقِ، فَإنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ بَعَثَنی بِها، وَ إنَّ مِنْ مَکارِمِ الاْخْلاقِ: أنْ یَعْفُوَالرَّجُلُ عَمَّنْ ظَلَمَهُ، وَ یُعْطِیَ مَنْ حَرَمَهُ، وَ یَصِلَ مَنْ قَطَعَهُ، وَ أنْ یَعُودَ مَنْ لایَعُودُهُ؛
رسول خدا - صلی الله علیه و آله - فرمودند:
بر شما باد رعایت مکارم اخلاق، که خداوند مرا بر آن ها مبعوث نمود، و ـ بعضی از ـ آن ها عبارتند از: کسی که بر تو ظلم کند ـ به جهت غرض شخصی ـ او را ببخش، کسی که تو را نسبت به چیزی محروم گرداند کمکش نما، با شخصی که با تو قطع دوستی کند رابطه دوستی داشته باش، شخصی که به دیدار تو نیاید به دیدارش برو.
بحارالأنوار، ج 66، ص 375، ح 24.
حدیث493
پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم ) می فرمایند :
ما الخشوع ؟ قال : التواضع فی الصلاة و ان یقبل العبد بقلبه کله علی ربه ... ؛
از پیامبر اکرم (ص ) سؤال شد: خشوع چیست ؟ فرمود:فروتنی و خاکساری درنماز و این که بنده با تمام قلبش به سوی خدا برود...
( بحار الانوار، ج ,84 ص 264 )
حدیث494
امام علی (علیه السلام ) می فرمایند:
مروة الحضر، قراءة القران ومجالسة العلماء و النظر فی الفقه و المحافظة علی الصلاة فی الجماعات؛
از علی بن ابی طالب (علیه السلام ) نقل شده که فرمود: جوانمردی در حضور در وطن ،قرآن خواندن و همنشینی با علماء و نگریستن در احکام دین و مواظبت بر نمازخواندن در جماعتهاست .
( بحار الانوار، ج ,88 ص 10 )
حدیث495
امام علی ـ علیه السّلام ـ می فرمایند :
أفضل العبادة العفاف؛
برترین عبادت، پاکدامنی است.
الکافی: 2 / 468 / 8.
حدیث496
قال الامام علی ـ علیه السّلام ـ :
انّ من العبادة لین الکلام و افشاء السّلام؛
به نرمی سخن گفتن و سلام کردن به مردم عبادت است.
غرر الحکم: 3421.
حدیث497
حضرت علی (علیه السلام) فرمودند :
لو تمیزت الاشیاء لکان الصدق مع الشجاعة؛
اگر اشیاء دسته بندی شوند بدون شک صدق وراستی با شجاعت وقهرمانی همراه خواهد بود.
غرر الحکم : 5 / 118
حدیث498
حضرت علی (علیه السلام) فرمودند :
ثمرة الشجاعة الغیرة؛
غیرت، ثمره و حاصل شجاعت وقهرمانی است.
غرر الحکم : 3 / 328
حدیث499
امام جعفر صادق (علیه السلام) :
الصبر رأس الایمان ؛
صبر سر ایمان است .
اصول کافی ، ج 3 ، ص 140
حدیث500
امام جعفر صادق (علیه السلام) :
کان أمیرالمؤمنین صلوات الله علیه یقول : أفضل العبادة العفاف؛
امیرالمؤمنین علیه السلام می فرمودند : بهترین عبادت عفت است .
اصول کافی ، ج 3 ، ص 125
حدیث501
پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله وسلم می فرمایند :
خَمْسٌ مِنْ سُنَنِ الْمُرْسَلینَ: اَْلْحَیاءُ وَ الْحِلْمُ وَ الْحِجامَةُ وَ السِّواکُ وَ التَّعَطُّرُ؛
پنج چیز از سنت پیغمبران است: حیا، بردباری، حجامت کردن، و مسواک و عطر زدن.
نهج الفصاحه، ح 1463 .
حدیث502
پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله وسلم می فرمایند :
اَقْرَبُکُمْ غَدا مِنّی فِی الْمَوْقِفِ اَصْدَقُکُمْ لِلْحَدیثِ وَ اَدّاکُمْ لِلاَْمانَةِ وَ اَوفاکُمْ بِالْعَهْدِ وَ اَحْسَنُکُمْ خُلْقا وَ اَقْرَبُکُمْ مِنَ النّاسِ؛
نزدیک‌ترین شما به من در قیامت: راستگوترین، امانتدارترین، وفادارترین به عهد و پیمان، خوش اخلاق‌ترین و نزدیک‌ترین شما به مردم است.
امالی طوسی، ص 229 .
حدیث503
پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله وسلم می فرمایند :
اَوصانی رَبّی بِسَبعٍ: اَوصانی بِالاِْخلاصِ فِی السِّرِّ وَ الْعَلانیَةِ وَ اَن اَعْفُوَ عَمَّن ظَلَمَنی و اُعْطیَ مَن حَرَمَنی و اَصِلَ مَنْ قَطَعَنی و اَن یَکونَ صَمْتی فِکْرا وَ نَظَری عِبَرا؛
پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله وسلم می فرمایند : پروردگارم هفت چیز را به من سفارش فرمود: اخلاص در نهان و آشکار، گذشت از کسی که به من ظلم نموده، بخشش به کسی که مرا محروم کرده، رابطه با کسی که با من قطع رابطه کرده، و سکوتم همراه با تفکّر و نگاهم برای عبرت باشد.
کنزالفوائد، ص 184 .
حدیث504
پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله وسلم می فرمایند :
اِنّا اُمِرْنا مَعاشِرَ الاَنْبیاءِ بِمُداراةِ النّاسِ، کَما اُمِرْنا بِاِقامَةِ الفَرائِضِ؛
ما پیامبران، همان‌گونه که به برپا داشتن واجبات مأمور شده‌ایم، به مدارا کردن با مردم نیز مأمور شده‌ایم.
امالی طوسی، ص 521.
حدیث505
پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله وسلم می فرمایند :
آیا شما را از شبیه‌ترینتان به خودم با خبر نسازم؟ گفتند: آری ای رسول خدا! فرمودند: هر کس خوش اخلاق‌تر، نرم‌خوتر، به خویشانش نیکوکارتر، نسبت به برادران دینی‌اش دوست‌دارتر، بر حق شکیباتر، خشم را فروخورنده‌تر و با گذشت‌تر و در خرسندی و خشم با انصاف تر باشد.
کافی، ج 2، ص 240، ح 35 .
حدیث506
امام صادق علیه السلام می فرمایند:
مَنْ صَدَقَ لِسانُهُ زَکی عَمَلُهُ و مَن حَسُنَت نِیَّتُهُ زیدَ فی رِزقِهِ و مَن حَسُنَ بِرُّهُ بِأَهْلِ بَیْتِهِ مُدَّ لَهُ فی عُمُرِهِ؛
هر کس راستگو باشد، عملش پاکیزه می‌شود و رشد می‌کند؛ هر کس نیتش خوب باشد روزیش زیاد می‌شود و هر کس به شایستگی در حق خانواده‌اش نیکی کند، عمرش طولانی می‌شود.
کافی، ج 2، ص 105، ح 11.
حدیث507
پیامبراکرم صلی الله علیه وآله وسلم می فرمایند:
اَرْبَعٌ تَزیدُ الرِّزْقَ: حُسْنُ الْخُلْقِ وَ حُسْنُ الْجِوارِ وَ کَفُّ الاَْذی وَ قِلَّةُ الضَّجْرِ؛
چهار چیز روزی را زیاد می‌کند: خوش اخلاقی، خوش‌رفتاری با همسایه، اذیت نکردن و کم کردن بی‌تابی.
معدن الجواهر، ص 39.
حدیث508
پیامبراکرم صلی الله علیه وآله وسلم می فرمایند:
مَنْ تَوَکَّلَ عَلَی اللَّهِ کَفاهُ مُؤْنَتَهُ وَ رِزْقَهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ؛
هر کس به خدا توکّل کند، خداوند هزینه زندگی‌اش را کفایت کند و از جایی که گمان نمی‌برد، به او روزی می‌دهد.
کنزالعمال، ح 5693 .
حدیث509
امام صادق علیه السلام می فرمایند:
اَلْبِرُّ یَزیدُ فِی الرِّزْقِ؛
نیکوکاری روزی را زیاد می‌کند.
کتاب الزهد، ص 33 .
حدیث510
مام علی علیه السلام :
تقواپیشگان، نشانه‌هایی دارند که با آنها شناخته می‌شوند: راستگویی، امانتداری، وفای به عهد، کم فخر فروشی، کم بخل ورزیدن، صله رحِم، رحْم به ضعیفان، کم موافقت کردن با زنان، به همه نیکی کردن، خوش‌اخلاقی، بردباری بسیار و پیروی از علم نزدیک کننده به خداوند. و آنان طوبی و سرانجام نیک دارند. طوبی درختی است که ریشه آن در خانه پیامبر خداصلی الله علیه وآله است .
خصال، ص 483، ح 56
حدیث511
امام علی علیه السلام :
اِنَّ الاَْتْقیاءَ کُلُّ سَخیٍّ مُتَعَفِّفٍ مُحْسِنٍ؛
همه تقوا پیشگان سخاوتمند، پاکدامن و نیکوکارند.
غررالحکم، ح 3401.
حدیث512
امام علی علیه السلام :
اَلْمُتَّقونَ فیها (فِی الدُّنیا) هُمْ اَهْلُ الْفَضائِلِ مَنْطِقُهُمُ الصَّوابُ وَ مَلْبَسُهُمُ الاِقْتِصادُ وَ مَشْیُهُمُ التَّواضُعُ؛
تقواپیشگان، در دنیا اهل فضایلند، گفتارشان راست و درست، روششان میانه‌روی و رفتارشان متواضعانه است.
نهج البلاغه، از خطبه 184 .
حدیث513
امام علی علیه السلام :
اَلتَّقْوی ظاهِرُهُ شَرَفُ الدُّنْیا وَ باطِنُهُ شَرَفُ الْآخِرَةِ ؛
تقوا، ظاهرش شرافت دنیا و باطنش شرافت آخرت است.
غررالحکم، ح 1990 .
حدیث514
امام صادق علیه‌السلام می فرمایند :
ثَلاثٌ مَنْ اَتَی اللّه‌َ بِواحِدَةٍ مِنْهُنَّ اَوْجَبَ اللّه‌ُ لَهُ الْجَنَّةَ: اَلاِْنْفاقُ مِنْ اِقْتارٍ وَ الْبِشْرُ لِجَمیعِ الْعالَمِ وَ الاِْنْصافُ مِنْ نَفْسِهِ؛
هر کس یکی از این کارها را به درگاه خدا ببرد، خداوند بهشت را برای او واجب می‌گرداند: انفاق در تنگدستی، گشاده‌رویی با همگان و رفتار منصفانه.
کافی، ج 2، ص 103، ح 2.
حدیث515
حضرت رسوا اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
سادَهُ النّاسِ فِی الدُّنْیا الأسْخِیاء، سادَهُ النّاسِ فِی الاخِرَهِ الاْتْقِیاء؛
سرور و سید مردم در دنیا افراد سخاوتمند خواهند بود، و سید و سرور انسان‌ها در قیامت پرهیزکاران هستند.
بحارالأنوار: ج 68، ص 350، ح 1
حدیث516
امام صادق علیه السلام می فرمایند :
اِنَّ صِلَةَ الرَّحِمِ وَالبِرَّ لَیُهَوِّنانِ الحِسابَ وَیَعْصِمانِ مِنَ الذُّنوبِ؛
صله رحم و نیکی، حساب (قیامت) را آسان و از گناهان جلوگیری می‌کند.
کافی، ج 2، ص 157، ح 31 .
حدیث517
امام صادق علیه السلام می فرمایند :
صِلَةُ الاَْرحامِ تُزَ کّی الاَْعمالَ وَتُنْمی الاَْموالَ وَ تَدْفَعُ الْبَلوی وَتُیَسِّرَ الْحِسابَ وَتُنْسِئُ فِی الاَْجَلِ؛
صله رحم، اعمال را پاکیزه، اموال را بسیار، بلا را برطرف و حساب (قیامت) را آسان می‌کند و مرگ را به تأخیر می‌اندازد.
کافی، ج 2، ص 157، ح 33 .
حدیث518
امام علی علیه السلام می فرمایند :
صِلَةُ الرَّحِمِ تُدِرُّ النِّعَمَ وَ تَدْفَعُ النِّقَمَ؛
صله رحم، نعمت‌ها را فراوان می‌کند و سختی‌ها را از بین می‌برد.
غررالحکم، ح 5836.
حدیث519
پیامبراکرم صلی الله علیه وآله می فرمایند :
ما عَمِلَ ابْنُ آدَمَ شَیْئاً اَفْضَلَ مِنَ الصَّلاةِ وَ صَلاحِ ذاتِ الْبَیْنِ وَ خُلْقٍ حَسَنٍ ؛
انسان هیچ کاری بهتر از نماز، اصلاح میان مردم و خوش اخلاقی نکرده است.
نهج الفصاحه، ح 2651 .
حدیث520
امام علی علیه السلام :
اَلْعَدلُ اَفْضَلُ مِنَ الشَّجاعَةِ لاَِنَّ النّاسَ لَوِ اسْتَعْمَلُوا الْعَدْلَ عُموما فی جَمیعِهِمْ لاَسْتَغْنَوْا عَنِ الشَّجاعَةِ؛
عدالت بهتر از شجاعت است، زیرا اگر مردم همگی عدالت را درباره یکدیگر به‌کار گیرند، از شجاعت بی‌نیاز می‌شوند.
شرح‌نهج‌البلاغه ابن‌ابی‌الحدید،ح20،ص333،ح816 .
حدیث521
امام علی علیه السلام می فرمایند:
خَیْرُ النّاسِ مَنْ اِذا اُعْطِیَ شَکَرَ وَ اِذَا ابْتُلِیَ صَبَرَ وَ اِذا ظُلِمَ غَفَرَ؛
بهترین مردم کسی است که چون چیزی به او داده شود شکر کند و چنانچه گرفتار شود صبر نماید و اگر به او ظلم شود درگذرد.
غررالحکم، ج 3، ص 433، ح 5020.
حدیث522
امام علی علیه السلام می فرمایند:
خَیْرُ النّاسِ مَنْ کافی عَلَی الْقَبیحِ بِالْجَمیلِ؛
بهترین مردم کسی است که در برابر بدی، خوبی نماید.
غررالحکم، ج 4، ص 178، ح 5750.
حدیث523
امام علی علیه السلام می فرمایند:
خَیْرُ هذِهِ الاُْمَّةِ النَّمَطُ الاَْوْسَطُ؛
بهترین این امت، میانه‌روها هستند.
بحارالأنوار، ج 4، ص 41، ح 18.
حدیث524
رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند:
خَیْرُ اَهْلِ الدُّنْیا وَ اَهْلِ الآْخِرَةِ اَخْلاقا مَنْ یَعْفوعَمَّنْ‌ظَلَمَهُ‌وَمَنْ‌یُعْطی‌مَنْ‌حَرَمَهُ‌وَمَنْ‌یَصِلُ مَنْ قَطَعَهُ مِنْ ذَوی اَرْحامِهِ وَ اَهْلِ وِلایَتِهِ؛
بهترین اهل دنیا و آخرت از نظر اخلاق کسی است که اگر کسی به او ستم کرده، عفوش نماید و به کسی که محرومش نموده عطا کند و با خویشاوندان و دوستانش که با وی قطع رابطه کرده‌اند، رابطه برقرار کند.
مستدرک الوسائل، ج 9، ص 10، ح 10052.
حدیث525
پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله :
اِنَّ فِی الرِّفْقِ الزّیادَةَ وَ الْبَرَکَةَ وَ مَنْ یُحْرَمِ الرِّفْقُ یُحْرَمِ الْخَیْرَ؛
در مدارا، فزونی و برکت است، و هر کس از مدارا محروم باشد، از خیر، محروم شده است.
(کافی، ج 2، ص 119، ح 7. )
حدیث526
امام صادق علیه‌السلام :
ما مِنْ عَبْدٍ کَظَمَ غَیْظا اِلاّ زادَهُ اللّه‌ُ عَزَّوَجَلَّ عِزّا فِی الدُّنْیا وَالآخِرَةِ؛
هیچ بنده‌ای نیست که خشمی را فرو خورد مگر آنکه خداوند عزوجل در دنیا و آخرت بر عزت او بیفزاید.
اصول کافی، ج 2، ص 110 .
حدیث527
رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند:
مَنْ کَفَّ غَضَبَهُ کَفَّ اللّه‌ُ عَنْهُ عَذابَهُ؛
هر کس خشم خود را نگه دارد خداوند عذابش را از او باز می‌دارد.
بحارالأنوار، ج 73، ص 263، ح7 .
حدیث528
رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند:
مَنْ کَظَمَ غَیْظا وَهُوَ قادِرٌ عَلی اَنْ یُنْفِذَهُ مَلأََهُ اللّه‌ُ أَمْنا وَایمانا؛
هر کس در حالی که می‌تواند خشم خود را عملی کند، آن را فرو برد، خداوند او را سرشار از آرامش و ایمان می‌کند.
نهج الفصاحه، ح 2778.
حدیث529
رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند:
ما تَجَرَّعَ عَبدٌ جُرعَةً اَفضَلَ عِنْدَ اللّه‌ِ مِنْ جُرعَةِ غَیْظٍ کَظَمَها اِبتِغاءَ وَجهِ اللّه‌ِ؛
انسان هیچ جرعه‌ای ننوشید که نزد خدا از جرعه خشمی که برای رضای خدا فرو خورد بهتر باشد.
میزان الحکمة ج 9 ، ص 4334.
حدیث530
رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند:
اَلا اِنَّ خَیرَ الرِّجالِ مَن کانَ بَطی‌ءَ الغَضَبِ سَریعَ الرِّضا؛
بدانید که بهترین انسان‌ها کسانی هستند که دیر به خشم آیند و زود راضی شوند.
میزان الحکمة ج 4 ، ص 1610.
حدیث531
امام باقر علیه السلام می فرمایند:
اَلْحِلْمُ لِباسُ الْعالِمِ فَلا تَعْرَیَنَّ مِنْهُ؛
بردباری لباس عالم است، پس تو خود را از آن عریان مدار.
کافی، ج 8، ص 55 .
حدیث532
امام علی علیه السلام می فرمایند:
اَلْحِلْمُ نورٌ جَوهَرُهُ الْعَقْلُ؛
بردباری نوری است که جوهره آن عقل است.
غررالحکم، ج 1، ص 311، ح 1185.
حدیث533
امام علی علیه السلام می فرمایند:
اَوَّلُ عِوَضِ الْحَلیمِ مِنْ حِلْمِهِ اَنَّ النّاسَ اَنْصارُهُ عَلَی الْجاهِلِ؛
اول نتیجه‌ای که شخص بردبار از بردباریش می‌گیرد، پشتیبانی مردم از او در برابر نادان است.
وسائل الشیعه، ج 11، ص 212.
حدیث534
امام علی علیه السلام می فرمایند:
اِذا اَحَبَّ اللّه‌ُ عَبْدا زَیَّنَهُ بِالسَّکینَةِ وَالْحِلْمِ؛
هر گاه خداوند بنده‌ای را دوست بدارد او را با آرامش و بردباری آراسته می‌گرداند.
غررالحکم، ج 3، ص 161، ح 4099.
حدیث535
امام علی علیه السلام می فرمایند:
اَلْحِلْمُ وَالاَْناةُ تَواَمانِ، یُنْتِجُهُما عَلُوُّ الْهِمَّةِ؛
بردباری و وقار دو همزادند که همّت عالی آنها را به وجود می‌آورد.
نهج البلاغه، حکمت 460.
حدیث536
امام علی علیه السلام می فرمایند:
مِنْ عَلامَةِ اَحَدِهِمْ (المُتَقینَ) اَنَّکَ تَری لَهُ قُوَّةً فی دینٍ... وَحِرْصا فی عِلْمٍ وَعِلْما فی حِلْمٍ؛
از نشانه‌های پرهیزکاران این است که می‌بینی در دین نیرومند... در کسب دانش حریص و دارای علم همراه با بردباری‌اند.
نهج البلاغه، خطبه 193.
حدیث537
رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند:
ثَلاثٌ مِنْ مَکارِمِ الاَْخْلاقِ فِی الدُّنْیا وَالآخِرَةِ اَنْ تَعْفُوَ عَمَّنْ ظَلَمَکَ وَتَصِلَ مَنْ قَطَعَکَ وَ تَحْلُمَ عَمَّنْ جَهِلَ عَلَیْکَ؛
سه چیز در دنیا و آخرت از مکارم اخلاق است: از کسی که به تو ظلم کرده درگذری، با کسی که با تو قطع رابطه کرده، رابطه برقرار کنی و با کسی که با تو سبکسری می‌کند بردباری نمایی.
نهج الفصاحه، ح 1288.
حدیث538
رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند:
فَأَمَّا الْحِلْمُ فَمِنْهُ رُکوبُ الْجَمیلِ، وَصُحْبَةُ الأَْبْرارِ وَرَفْعٌ مِنَ الضَّعَةِ وَرَفْعٌ مِنْ الْخَساسَةِ وَتَشَهِّی الْخَیْرِ وَتَقَرُّبُ صاحِبِهِ مِنْ مَعالِی الدَّرَجاتِ وَالْعَفْوُ وَالْمَهَلُ وَالْمَعْروفُ وَالصَّمْتُ فَهذا ما یَتَشَعَّبُ لِلْعاقِلِ بِحِلْمِهِ؛
رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند:
حاصل بردباری: آراسته شدن به خوبیها، هم‌نشینی با نیکان، ارجمند شدن، عزیز گشتن، رغبت به نیکی، نزدیک شدن بردبار به درجات عالی، گذشت، آرامش و تأنی، احسان و خاموشی. اینها ثمره بردباری عاقل است.
تحف العقول، ص16 .
حدیث539
امام کاظم علیه السلام :
وَاللّه‌ِ ما اُعْطِیَ مُوْمِنُ قَطَّ خَیْرَ الدُّنْیا وَالآْخِرَةِ، اِلاّ بِحُسْنِ ظَنِّهِ بِاللّه‌ِ عَزَّوَجَلَّ وَ رَجائِهِ لَهُ وَ حُسْنِ خُلْقِهِ وَالْکَفِّ عَنِ اغْتیاب الْمُؤمِنینَ؛
به خدا قسم خیر دنیا و آخرت را به مؤمنی ندهند مگر به سبب حسن ظن و امیدواری او به خدا و خوش اخلاقی اش و خودداری از غیبت مؤمنان.
بحارالأنوار، ج 6، ص 28، ح29 .
حدیث540
امام علی علیه السلام :
مَنْ تَوکَّلَ عَلَی اللّه‌ِ ذَلَّتْ لَهُ الصِّعابُ وَتَسَهَّلَتْ عَلَیْهِ الأَْسْبابِ؛
هر کس به خدا توکل کند، دشواری‌ها برای او آسان می‌شود و اسباب برایش فراهم می‌گردد.
غررالحکم، ح 9028.
حدیث541
امام علی علیه السلام :
اِنَّ اَهْنَأَ النّاسِ عَیْشا مَنْ کانَ بِما قَسَمَ اللّه‌ُ لَهُ راضیا؛
هر کس به آنچه خداوند به او داده است راضی باشد، راحت‌ترین زندگی را دارد.
غررالحکم، ح 3397.
حدیث542
امام باقر علیه السلام :
اِنَّ اللّه‌َ عَزَّوَجَلَّ یَقی بِالتَّقْوی عَنِ الْعَبْدِ ما عَزُبَ عَنْهُ عَقْلُهُ وَیُجَلّی بِالتَّقوی عَنْهُ عَماهُ وَجَهْلَهُ؛
خداوند به وسیله تقوا بنده را حفظ می‌کند از آنچه که عقلش به آن نمی‌رسد و کور دلی و نادانی او را بر طرف می‌سازد.
کافی، ج 8 ، ص 52، ح 16 .
حدیث543
امام علی علیه السلام :
لَوْ اَنَّ السَّماواتِ وَالاَْرْضَ کانَتا عَلی عَبْدٍ رَتْقا ثُمَّ اتَّقَی اللّه‌َ لَجَعَلَ اللّه‌ُ لَهُ مِنْها مَخْرَجا وَرَزَقَهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ؛
اگر آسمان‌ها و زمین، راه را بر بنده‌ای ببندند و او تقوای الهی پیشه کند، خداوند حتما راه گشایشی برای او فراهم خواهد کرد و از جایی که گمان ندارد روزی‌اش خواهد داد.
غررالحکم، ح7599.
حدیث544
پیامبر صلی الله علیه و آله :
لَیْسَ مِنْ عَبْدٍ یَظُنُّ بِاللّه‌ِ خَیْرا إلاّ کانَ عِنْدَ ظَنِّهِ بِهِ؛
بنده‌ای نیست که به خداوند خوش گمان باشد مگر آن که خداوند نیز طبق همان گمان با او رفتار کند.
بحارالأنوار، ج 70، ص 384، ح42.
حدیث545
امام سجاد(علیه السلام) می فرمایند:
الخیر کله صیانه الانسان نفسه؛
تمام خیر آن است که انسان، خویشتن دار باشد.
تحف العقول، ص 448.
حدیث546
امام سجاد(علیه السلام) می فرمایند:
لایقل عمل مع تقوی و کیف یقل ما یتحبل ؛
هیچ عملی آنگاه که از پشتوانه تقوا برخوردار باشد، اندک نخواهد بود. پس چگونه عملی که به درگاه خداوند مقبول افتاده است، اندک باشد؟
تحف العقول، ص 448.
حدیث547
امام سجاد(علیه السلام) می فرمایند:
من قنع بما قسم الله له فهو من اغنی الناس؛
کسی که به آنچه خدا برایش در نظر گرفته است، قانع باشد، او از بی نیازترین مردمان به شمار می آید.
تحف العقول، ص 448.
حدیث548
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
کسی که توفیق توبه یافت (و این عنایت الهی به او شد) از پذیرفته شدن آن محروم نگردد.
(غررالحکم ، باب توبه)
حدیث549
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
کسی که توبه کند به سوی خدا بازگشته است.
(غررالحکم ، باب توبه)
حدیث550
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
میوه توبه ، بازیافت کردن تقصیرات نفس و جبران و تدارک آن است.
(غررالحکم ، باب توبه)
حدیث551
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
توبه رحمت حق را به زمین نازل گرداند.
(غررالحکم ، باب توبه)
حدیث552
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
کسی که تأنّی داشته باشد شایسته آن است که به هدف خویش برسد.
(غررالحکم ، باب تأنّی)
حدیث553
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
تأنّی در کار دور اندیشی است.
(غررالحکم ، باب تأنّی)
حدیث554
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
تأنّی در کار پشت گرمی آورد.
(غررالحکم ، باب تأنّی)
حدیث555
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
تأنّی در کار، آن را از سستی و بی پایگی ایمن سازد.
(غررالحکم ، باب تأنّی)
حدیث556
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
با تأنّی مطلب ها آسان گردد.
(غررالحکم ، باب تأنّی)
حدیث557
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
با تأنّی اسباب کار فراهم و آسان گردد.
(غررالحکم ، باب تأنّی)
حدیث558
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
به عقب انداختن کیفر نشانه کمال حلم و بردباری است.
(غررالحکم ، باب تأخیر)
حدیث559
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
بزرگواری کامل نگردد جز به پاکدامنی و ایثار.
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث560
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
از نیکوترین احسانها ایثار است.
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث561
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
از برترین انتخابها آن است که آدمی خود را به زیور ایثار بیاراید.
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث562
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
کسی که در مال خود بر تو ایثار کند تو را بر خویش برگزیده (و شایسته نام ایثارگری است).
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث563
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
کسی که دیگری را بر خود مقدّم دارد شایسته نام فضیلت و برتری است.
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث564
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
کسی که دیگران را بر خود برگزیند به کمال جوانمردی رسیده است.
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث565
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
برای بزرگواری انسان ایثار بس است (و برای رسیدن به بزرگی کافی است که خوی ایثار در آدمی پدید آید).
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث566
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
در هنگام ایثار دیگران بر خویشتن گوهر مردمان بزرگوار آشکار گردد.
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث567
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
بهترین صفات انسانی ایثار است.
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث568
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
برترین جود و بخشش ایثار است.
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث569
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
ایثار شیوه نیکان و خلق و خوی برگزیدگان است.
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث570
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
ایثار بهترین نیکوکاری ها و والاترین مرتبه های ایمان است.
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث571
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
ایثار برترین مرتبه های بزرگواری و بالاترین خلق و خوی انسانی است.
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث572
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
ایثار برترین عبادت و بزرگترین آقایی است.
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث573
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
ایثار شریف‌ترین بزرگواری است.
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث574
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
ایثار نهایت نیکوکاری است.
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث575
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
ایثار خوی نیکان است.
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث576
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
(برگزیدن دیگران بر خود) فضیلت و برتری است.
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث577
امام علی (علیه السلام)می فرمایند:
با انصاف ، دوستان و نزدیکان فراوان دارد.
(شرح غررالحکم ، ج 2، ص 543)
حدیث578
امام علی (علیه السلام)می فرمایند:
بدانید که هر کس با مردم به انصاف رفتار کند، خداوند جز بر عزّت او نیفزاید.
(کافی ، ج 2، ص 144)
حدیث579
امام علی (علیه السلام)می فرمایند:
انصاف خصلت بزرگان است .
(شرح غررالحکم ، ج 1، ص 152)
حدیث580
امام علی (علیه السلام)می فرمایند:
بالاترین شرافتها خود داری از تبذیر و اسراف است.
(غررالحکم ، باب تبذیر و اسراف)
حدیث581
امام علی (علیه السلام) می فرمایند :
زیوری همچون ادب نیست.
غررالحکم و دررالکلم ، باب ادب
حدیث582
امام علی (علیه السلام) می فرمایند :
ادب نیکو، زشتی نسب را بپوشاند.
غررالحکم و دررالکلم ، باب ادب
حدیث583
امام علی (علیه السلام) می فرمایند :
ادب نیکو، برترین نسبها و شریف‌ترین وسیله هاست.
غررالحکم و دررالکلم ، باب ادب
حدیث584
امام علی (علیه السلام) می فرمایند :
سه خصلت است که بر آنها چیزی فزونی نیابد: ادب نیکو، دوری گزیدن از تهمت، خودداری از انجام محرّمات الهی.
غررالحکم و دررالکلم ، باب ادب
حدیث585
امام علی (علیه السلام) می فرمایند :
میوه ادب، نیکویی خلق است.
غررالحکم و دررالکلم ، باب ادب
حدیث586
امام علی (علیه السلام) می فرمایند :
ادب کمال مرد است.
غررالحکم و دررالکلم ، باب ادب
حدیث587
امام علی (علیه السلام) می فرمایند :
ادب بهترین خوی و خصلت است.
غررالحکم و دررالکلم ، باب ادب
حدیث588
امام علی (علیه السلام) می فرمایند :
ادبها جامه هایی تازه و نو است.
غررالحکم و دررالکلم ، باب ادب
حدیث589
امام علی (علیه السلام) می فرمایند :
بهترین خُلق ها آن است که از ستیزه جویی دورتر باشد.
(شرح غررالحکم ، ج 3، ص 425)
حدیث590
امام علی (علیه السلام) می فرمایند :
خوش خلقی محبّت به جای می گذارد و به مودّت تحکیم می بخشد.
(شرح غررالحکم ، ج 3، ص 418)
حدیث591
امام علی (علیه السلام) می فرمایند :
خوشرویی ، سرآغاز بخشش است.
شرح غررالحکم ، ج 1، ص 167
حدیث592
امام علی (علیه السلام) می فرمایند :
خوشرویی به دوستان اُنس بیشتری می دهد.
شرح غررالحکم ، ج 1، ص 191
حدیث593
امام علی (علیه السلام) می فرمایند :
خوشرویی احسانی است بی هزینه.
شرح غررالحکم ، ج 1، ص388
حدیث594
امام علی (علیه السلام) می فرمایند :
گشاده رویی خصلت آزاد مرد است.
شرح غررالحکم ، ج 1، ص 127
حدیث595
امام علی (علیه السلام) می فرمایند :
خوشرویی ، آتش دشمنی را خاموش می کند.
(شرح غررالحکم ، ج 1، ص 150)
حدیث596
امام علی (علیه السلام) می فرمایند :
گرامی ترین حسب و اصالت خانوادگی ، خوش خُلقی است.
نهج البلاغه
حدیث597
امام علی (علیه السلام) می فرمایند :
خوش خوئی بهترین همدم است .
(تحف العقول ، ص 219)
حدیث598
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
اخلاق خوب از اعمال بهشت است.
(نهج الفصاحه ، 2739)
حدیث599
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
هر کس از شما خوش خلق تر است ، پیش من محبوب تر است.
(نهج الفصاحه ، 907)
حدیث600
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
بهترین شما کسانی هستند که اخلاقشان بهتر است و با مردم سازگارند و کسان را با یکدیگر سازگاری دهند.
(نهج الفصاحه ، 1472)
حدیث601
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
خوش اخلاقی گناه را محو می کند ، چنانکه آفتاب یخ را آب می کند.
(نهج الفصاحه ، 845)
حدیث602
امام علی (علیه السلام) می قرمایند :
دوراندیشی سرمایه است .
(شرح غررالحکم ، ج 1، ص 12)
حدیث603
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند :
مومن باید هشت صفت داشته باشد : وقار در حوادث سخت و صبر به هنگام بلیّه و شکر به هنگام گشایش و قناعت به روزای که خدای والا داده است , به دشمنان ستم نکند و مزاحم دوستان نشود , تنش به رنج باشد و مردم از او در آسایش باشند.
(نهج الفصاحه ، حدیث 3220)
حدیث604
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند :
هر که آسانگیر و نرم و ملایم باشد خدا او را به جهنم حرام کند.
(نهج الفصاحه ، حدیث 2911)
حدیث605
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
از نشانه های خیر و خوبی، خود داری کردن از آزار دیگران است.
غررالحکم ، باب آزار
حدیث606
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
کسی که از آزار دیگران خودداری کند هیچ کس با او دشمنی نکند.
غررالحکم ، باب آزار
حدیث607
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
برترین شرافتها خودداری از آزار دیگران و بذل احسان به آنهاست.
غررالحکم ، باب آزار
حدیث608
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
آن که بخشش اموال بر او سهل باشد، امیدها به او رو کنند.
(شرح غررالحکم ، ج 5، ص 229)
حدیث609
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
زهدی همچون خویشتن داری از حرام نیست.
غرر الحکم ، باب حرام
حدیث610
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
از بهترین مکارم اخلاق اجتناب از محرمات الهی است.
غرر الحکم ، باب حرام
حدیث611
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
سه چیز است که نجات و رستگاری در آنهاست : ملازمت با حق ، دوری کردن از باطل ، و بر نشستن بر مرکب تلاش و کوشش.
غررالحکم ، باب حق
حدیث612
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
مؤمن نیست مگر بردبار و مهربان.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث613
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
راهنمایی شود بر بردباری مرد به تحمل بسیارش، و بر جود و کرمش به انعام و نعمت بخشی بسیارش.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث614
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
عزّتی برتر از حلم نیست.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث615
بزرگواری و شرفی والاتر از بردباری نیست.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث616
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
فضیلت و برتری ، همچون حلم نیست.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث617
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
پشتیبانی ، همچون بردباری و حلم نیست.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث618
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
حلم و بردباری برای علم و دانش وزیر خوبی است.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث619
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
از شریف ترین علم ها و دانش ها آراسته شدن آن به حلم و بردباری است.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث620
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
عقل آراسته نگردد تا آن گاه که حلم کمک کار و وزیرش گردد.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث621
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
درخت علم و دانش به بار ننشیند ، تا آن گاه که حلم با او مقرون گردد.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث622
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
کسی که خود را به بردباری وادار کند و یا جویای آن باشد ، بردبار شود.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث623
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
کسی که خود را به حلم و بردباری بیاراید سبکسری و خشم او فرو نشیند.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث624
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
بردباری برای وقار و سنگینی انسان بس است.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث625
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
کمال علم و دانش به بردباری است و کمال بردباری به بسیاری تحمّل و فرو بردن خشم است.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث626
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
وسیله وقار و سنگینی بردباری است.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث627
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
اساس علم و دانش حلم و بردباری است.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث628
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
بردباری نیکو ، دلیل و نشانه علم بسیار است.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث629
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
زیبایی و جمال انسانی به حلم و بردباری است.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث630
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
با زیادی عقل بردباری و حلم فراوان گردد.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث631
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
به وسیله حلم ، یاران زیاد گردند.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث632
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
هر گاه خداوند بنده ای را دوست دارد او را به آرامش و بردباری بیاراید.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث633
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
به راستی بردبار کسی است که چون آزارش کنند صبر کند و چون ستمی به او رسد بیامرزد و بگذرد.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث634
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
بردباری جز فرو بردن خشم و زمام خویش به دست گرفتن نیست.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث635
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
به راستی بها و ارزشی که به تو می دهند به خاطر ادب تو است پس آن را به بردباری بیارای.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث636
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
اگر در خشم ، انتقامجویی و تسلّای نفس است ، ولی در حلم و بردباری پاداش نیک نیکوکاران نهفته است.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث637
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
به راستی که برترین مردم کسی است که در هنگام قدرت (بر انتقام) بردباری کند و در هنگام ثروتمندی و غنا زهد ورزد و در هنگام داشتن نیرو و قوت به عدل و انصاف عمل کند.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث638
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
بردباری در هنگام خشم سخت ، ایمن سازد (انسان را) از خشم خدای جبّار.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث639
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
آراسته ترین خصلت ها بردباری و پاکدامنی است.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث640
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
از خشم ، به وسیله بردباری خود را در پرده گیر و بپوشان و از پندار و گمان بیهوده نیز به وسیله فهم ، چشم پوشی کن.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث641
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
بردباری ، آتش خشم را خاموش سازد و تندی کردن ، آن را بر افروزد.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث642
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
بردباری ، زیور علم و سبب مسالمت و سازش است.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث643
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
بردبار کسی است که دشوار نیست بر او به کار بردن حلم و بردباری (و به خوبی می تواند آن را در جای خود به کار برد)
غررالحکم ، باب حلم
حدیث644
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
بردباری ، نوری است که گوهر آن عقل است.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث645
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
بردباری ، نشانه کمال عقل است.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث646
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
بردباری ، زیور علم و دانش است.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث647
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
بردباری کن تا گرامی ات دارند.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث648
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
برترین بردباری ها فرو بردن خشم و در اختیار گرفتن نفس در هنگام قدرت (بر تلافی و انتقام) است.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث649
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
نیرومندترین مردمان کسی است که به وسیله بردباری بر خشم خویش فائق آید.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث650
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
شجاع ترین مردم کسی است که با کمک حلم و بردباری ، بر جهل و نادانی غالب و پیروز آید.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث651
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
به راستی که بهترین اخلاق مردان ، حلم و بردباری است.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث652
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
آشتی و مسالمت ، میوه حلم و بردباری است.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث653
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
بردباری ، میوه علم و دانش است.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث654
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
بردباری ، اساس ریاست و آقایی است.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث655
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
بردباری ، سر آغاز فضیلت و برتری انسان است.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث656
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
بردباری ، زیور خلق و خوی انسانی است.
غررالحکم ، باب حلم
حدیث657
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
خصلتی ، همچون شرم و حیا نیست.
غررالحکم ، باب حیا
حدیث658
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
از کمال مردانگی است که از خود شرم کنی.
غررالحکم ، باب حیا
حدیث659
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
کسی که گفتارش با شرم و حیاء همراه باشد تباهی و نابودی در کار خود ندارد.
غررالحکم ، باب حیا
حدیث660
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
شرم بسیار مرد ، نشانه و دلیل ایمان او است.
غررالحکم ، باب حیا
حدیث661
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
شرم انسان از خویش میوه ایمان است.
غررالحکم ، باب حیا
حدیث662
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
ریشه مردانگی حیاست و میوه آن هم پاکدامنی است.
غررالحکم ، باب حیا
حدیث663
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
برترین شرم ها شرم از خدای سبحان است.
غررالحکم ، باب حیا
حدیث664
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
به راستی که حیا و عفت از خلق و خو های ایمان است و به راستی این هر دو ، خصلت آزادگان و خوی نیکان است.
غررالحکم ، باب حیا
حدیث665
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
بهترین جامه ها و پوشش های دین ، شرم و حیاست.
غررالحکم ، باب حیا
حدیث666
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
عاقل ترین مردم با حیاترین آنهاست.
غررالحکم ، باب حیا
حدیث667
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
عفیف ترین شما با حیاترین شماست.
غررالحکم ، باب حیا
حدیث668
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
شرم از خدای سبحان انسان را از عذاب دوزخ نگه دارد.
غررالحکم ، باب حیا
حدیث669
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
سخاوت و حیا برترین خصلت ها هستند.
غررالحکم ، باب حیا
حدیث670
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
ایمان و حیا هر دو به یک ریسمان بسته و با یکدیگر هستند و از هم جدا نشوند.
غررالحکم ، باب حیا
حدیث671
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
شرم ، از خداوند بسیاری از خطاها را محو کند.
غررالحکم ، باب حیا
حدیث672
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
شرم ، انسان را از کار زشت باز دارد.
غررالحکم ، باب حیا
حدیث673
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
شرم تمامی بزرگواری و بهترین خصلت هاست.
غررالحکم ، باب حیا
حدیث674
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
حیا و شرم با عفت و پرهیزکاری همراه است.
غررالحکم ، باب حیا
حدیث675
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
شرم و حیا خوی پسندیده ای است.
غررالحکم ، باب حیا
حدیث676
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
حیا ، چشم پوشی کردن(از محرمات) است.
غررالحکم ، باب حیا
حدیث677
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
حیا و شرم با محرومیت (ظاهری) همراه است.
غررالحکم ، باب حیا
حدیث678
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
حیا ، کلید هر خیری است.
غررالحکم ، باب حیا
حدیث679
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
حیا ، باز دارنده است.
غررالحکم ، باب حیا
حدیث680
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
حیا و شرم ، زیباست.
غررالحکم ، باب حیا
حدیث681
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
خوشرویی بسیار، نشانه بخشندگی است.
غررالحکم ، باب خوش رویی
حدیث682
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
گشادگی رو و به شکفتگی ، و عطا بخشی و نیکوکاری و بذل هدیه ، همه اینها وسیله ای است برای جلب دوستی و محبت مردمان.
غررالحکم ، باب خوش رویی
حدیث683
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
وسیله محبت و دوستی خوشرویی است.
غررالحکم ، باب خوش رویی
حدیث684
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
خوشرویی از نشانه های رستگاری است.
غررالحکم ، باب خوش رویی
حدیث685
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
خوشرویی راهنمای کرامت نفس و بزرگواری تو است، و فروتنی و تواضعت خبر از شرافت خوی تو می دهد.
غررالحکم ، باب خوش رویی
حدیث686
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
خوشرویی تو سر آغاز نیکوکاری و وعده ات سر آغاز عطا و بخشش تو است.
غررالحکم ، باب خوش رویی
حدیث687
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
با خوشرویی و گشاده رویی جایگاه بخشش (نزد خدای تعالی و مردم) نیکو شود.
غررالحکم ، باب خوش رویی
حدیث688
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
گشاده رویی منظری زیبا و شگفت آور است و خویی درخشنده است.
غررالحکم ، باب خوش رویی
حدیث689
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
خوشرویی برای بذل احسان به دیگران وسیله بی خرجی است.
غررالحکم ، باب خوش رویی
حدیث690
خوشرویی رفیقان را (با انسان) انس دهد.
غررالحکم ، باب خوش رویی
حدیث691
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
شکفته رویی آتش دشمنی را خاموش کند.
غررالحکم ، باب خوش رویی
حدیث692
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
گشاده رویی (نوعی) احسان است.
غررالحکم ، باب خوش رویی
حدیث693
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
گشاده رویی شیوه آزادگان است.
غررالحکم ، باب خوش رویی
حدیث694
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
خوشرویی سر آغاز نیکوکاری است.
غررالحکم ، باب خوش رویی
حدیث695
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
خوشرویی نیکوکاری است و ترش رویی گناه و آزار است.
غررالحکم ، باب خوش رویی
حدیث696
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
سه چیز است که محبت و دوستی مردم را در پی دارد : خوش خلقی ، خوش رفاقتی ، فروتنی.
غررالحکم ، باب حب و دوستی
حدیث697
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
شریف‌ترین خلق و خوی ، رعایت کردن دوستی است ، و بهترین همّت ها و تصمیم ها انجام وعده است.
غررالحکم ، باب حب و دوستی
حدیث698
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
وَ الصَّدَقَةُ دَوَاءٌ مُنْجِحٌ وَ أَعْمَالُ الْعِبَادِ فِی عَاجِلِهِمْ نُصْبُ أَعْیُنِهِمْ فِی آجَالِهِمْ؛
صدقه دادن دارویی ثمر بخش است ، و کردار بندگان در دنیا ، فردا در پیش روی آنان جلوه گر است.
نهج البلاغه، حکمت 7
حدیث699
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
کسی که به خدای سبحان را پایگاه امیدش قرار دهد، خدای تعالی کار دین و دنیای او را کفایت کند.
غررالحکم ، باب معرفت خدا
حدیث700
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
هیچ جوانمردی مانند پاکدامنی از گناهان نیست.
غررالحکم و دررالکلم ، باب گناه
حدیث701
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
هیچ پارسایی همچون پرهیز از گناهان نیست.
غررالحکم و دررالکلم ، باب گناه
حدیث702
رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند:
خَیْرُکُمْ مَنْ اَطابَ الْکَلامَ وَاَطْعَمَ الطَّعامَ وَ صَلّی بِاللَّیلِ وَالنّاسُ نیامٌ؛
بهترین شما کسی است که خوش‌زبان باشد، به دیگران طعام بدهد و هنگامی که مردم در خوابند نماز (شب) بخواند.
عیون اخبار الرضا، ج 1، ص 71.
حدیث703
رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند:
اِنَّ مِنْ خَیْرِ رِجالِکُمُ التَّقِیُّ النَّقِیُّ السَّمِحُ الْکَفَّیْنِ النَّقیُّ الطَّرَفَیْنِ البَرُّ بِوالِدَیْهِ وَلا یُلْجِی‌ءُ عِیالَهُ اِلی غَیْرِهِ؛
به درستی که از بهترین مردان شما کسی است که با تقوا، پاک، با سخاوت، حلال‌زاده، حلال‌خور، پاکدامن، پرهیزگار از ناسزاگویی باشد و به پدر و مادر خود نیکی کند و خانواده خود را به پناه دیگری نفرستد.
کافی، ج 2، ص 57، ح 7.
حدیث704
امام علی علیه السلام می فرمایند:
اَلْحِلْمُ یُطفی نارَ الْغَضَبِ وَالْحِدَّةُ تُؤَجِّجُ إِحْراقَهُ؛
بردباری آتش خشم را فرو می‌نشاند و تندی، آن را شعله‌ورتر می‌کند.
غررالحکم، ج 2، ص 123، ح 2063.
حدیث705
امام صادق علیه السلام می فرمایند:
اَلْحِلْمُ سِراجُ اللّه‌ِ... وَالْحِلْمُ یَدورُ عَلی خَمْسَةِ أَوْجُهٍ: أَنْ یَکونَ عَزیزا فَیَذِلَّ أَوْ یَکونَ صادِقا فَیُتَّهَمَ أَوْ یَدْعُوَ إِلَی الْحَقِّ فَیُسْتَخَفَّ بِهِ أَوْ أَنْ یُؤْذی بِلا جُرْمٍ أَوْ أَنْ یُطالِبَ بِالْحَقِّ وَیُخالِفوهُ فیهِ، فَإِنْ آتَیْتَ کُلاًّ مِنْها حَقَّهُ فَقَدْ اَصَبْتَ... ؛
امام صادق علیه السلام می فرمایند:
بردباری چراغ خداست... پنج چیز است که بردباری می‌طلبد: شخص عزیز باشد و خوار شود، راستگو باشد و نسبت ناروا داده شود، به حق دعوت کند و سبکش بشمارند، بی‌گناه باشد و اذیت شود، حق‌طلبی کند و با او مخالفت کنند. اگر در هر پنج مورد، به حق رفتار کنی، بردبار هستی... .
بحارالأنوار، ج 71، ص 422، ح61.
حدیث706
پیامبراکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند :
عائِدُ الْمَریضِ فی مَخْرَفَةِ الْجَنَّةِ، فَإِذا جَلَسَ عِنْدَهُ غَمَرَتْهُ الرَّحْمَةَ؛
عیادت کننده از بیمار، در نخلستان بهشت میوه می‌چیند و هرگاه نزد بیمار بنشیند، رحمت خدا او را فرا می‌گیرد.
کنزالعمال، ح 25127.
حدیث707
پیامبراکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند :
مَنْ لا یَرْحَمِ النّاسَ لا یَرْحَمْهُ اللّه‌ُ؛
هر کس به مردم رحم نکند، خداوند به او رحم نمی‌کند.
نهج الفصاحه، ح 2899 .
حدیث708
امام رضا علیه السلام می فرمایند:
اَلتَّواضُعُ دَرَجاتٌ: مِنْها أَنْ یَعْرِفَ الْمَرْءُ قَدْرَ نَفْسِهِ فَیُنْزِلَها مَنْزِلَتَها بِقَلْبٍ سَلیمٍ، لایُحِبُّ أَنْ یَأْتیَ إِلی أَحَدٍ إِلاّ مِثْلَ مایُؤْتی إِلَیْهِ، إِنْ رَأی سَیِّئَةً دَرَأَها بِالْحَسَنَةِ، کاظِمُ الْغَیْظِ عافٍ عَنِ النّاسِ، وَاللّه‌ُ یُحِبُّ الْمُحْسِنینَ؛
تواضع درجاتی دارد: یکی از آنها این است که انسان اندازه خود را بشناسد و با طیب خاطر خود را در آن جایگاه قرار دهد، دوست داشته باشد با مردم همان‌گونه رفتار کند که انتظار دارد با او رفتار کنند، اگر بدی دید آن را با خوبی جواب دهد، خشم خود را فرو خورد و از مردم درگذرد، و خداوند نیکوکاران را دوست دارد.
کافی، ج 2، ص 124، ح 13.
حدیث709
پیامبراکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند :
أمَّا الحَیاءُ فَیَتَشَعَّبُ مِنهُ اللِّینُ ، والرّأفَةُ، والمُراقَبَةُ للّه‌ِِ فِی السِّرِّ والعَلانیَةِ ، والسَّلامَةُ، واجْتِنابُ الشَّرِّ، والبَشاشَةُ، والسَّماحَةُ ، والظَّفَرُ، وحُسْنُ الثَّناءِ عَلَی المَرءِ فِی النّاسِ، فَهذا ما أصابَ العاقِلَ بِالحَیاءِ، فَطُوبی لِمَن قَبِلَ نَصیحَةَ اللّه‌ِ وخافَ فَضیحَتَهُ؛
اما شاخه‌های حیا عبارتند از: نرمش، مهربانی، در نظر داشتن خدا در آشکار و نهان، سلامت، دوری از بدی، خوشرویی، گذشت، بخشندگی ، پیروزی و خوشنامی در میان مردم، اینها فوایدی است که خردمند از حیا می‌برد. خوشا به‌حال کسی که نصیحت خدا را بپذیرد و از رسوایی خودش بترسد.
تحف العقول، ص 17.
حدیث710
پیامبراکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند :
اَلسَّخیُّ قَریبٌ مِنَ اللّه‌ِ ، قَریبٌ مِنَ النّاسِ ، قَریبٌ مِنَ الجَنَّةِ؛
سخاوتمند به خدا، مردم و بهشت نزدیک است.
بحارالأنوار، ج 73، ص 308، ح 37.
حدیث711
پیامبراکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند :
إنَّ أَوْلَی النّاسِ بِاللّه‌ِ وَبِرَسولِهِ مَنْ بَدا بِالسَّلامِ؛
نزدیک‌ترین مردم به خدا و رسول او کسی است که آغازگر سلام باشد.
بحارالأنوار، ج 76، ص 12، ح 50 .
حدیث712
امام علی علیه السلام می فرمایند:
ثَلاثٌ مَنْ کُنَّ فیهِ فَقَدْ رُزِقَ خَیْرُ الدُّنْیا وَ الآْخِرَةِ، هُنَّ الرِّضا بِالقَضاءِ وَ الصَّبْرُ عَلَی الْبَلاءِ وَ الشُّکْرُ فِی الرَّخاءِ؛
به راستی خیر دنیا و آخرت روزیِ کسی می‌گردد که از سه ویژگی برخوردار باشد: خشنودی به مقدرات، صبر در بلا و شکر در آسایش.
غررالحکم، ح 4670.
حدیث713
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند :
ما وُضِعَ الرِّفْقُ عَلی شَیْ ءٍ اِلاّ زانَهُ وَ لا وُضِعَ الخُرْقُ عَلی شَیْ ءٍ اِلاّ شانَهُ؛ فَمَنْ اُعْطیَ الرِّفْقَ اُعْطیَ خَیْرَ الدُّنْیا وَ الآْخِرَةِ، وَ مَنْ حُرِمَهُ حُرِمَ خَیْرَ الدُّنْیا وَ الآْخِرَةِ؛
هر چیزی که با مدارا همراه شد، زیبا گردید و هر چیزی که با ناسازگاری همراه شد، زشت گردید. پس هر کس اهل مدارا شد، از خیر دنیا و آخرت برخوردار گردید و هر کس از مدارا محروم ماند، از خیر دنیا و آخرت بی بهره مانده است.
بحارالأنوار، ج 72، ص 55، ح 19 .
حدیث714
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند :
خَصْلَتانِ مَنْ رَزَقَهُما قَدْ اُعْطیَ خَیْرَ الدُّنْیا وَ الآْخِرَةِ مَنْ اِذَا ابْتُلیَ صَبَرَ وَ اِذا اُعْطیَ شَکَرَ؛
دو خصلت است که به هر کس داده شد، خیر دنیا و آخرت به او داده شده است: هرگاه گرفتار شد صبر نماید و هرگاه به او عطا شد شکرگزاری کند.
مجموعه ورام، ج 2، ص 247.
حدیث715
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند :
اِنَّ جَبْرَئیلَ الرُّوحَ الاَمینَ نَزَلَ عَلَیَّ مِنْ عِنْدِ رَبِّ الْعالَمینَ فَقالَ یا مُحَمَّدُ: عَلَیْکَ بِحُسْنِ الْخُلُقِ فَاِنَّ سُوءَ الْخُلُقِ یَذْهَبُ بِخَیْرِ الدُّنْیا وَ الآخِرَةِ أَلا وَ اِنَّ اَشْبَهَکُمْ بی اَحْسَنُکُمْ خُلُقا؛
رسول خدا فرمود: همانا جبرائیل روح الأمین از طرف پروردگار عالمیان بر من نازل شد و گفت ای محمد: تو را به خوش اخلاقی سفارش می‌کنم، به درستی که بد اخلاقی خیر دنیا و آخرت را از بین می‌برد، آگاه باش! به راستی که شبیه‌ترین شما به من، خوش اخلاق‌ترین شماست.
امالی صدوق، ص 344، ح 415 .
حدیث716
امام علی علیه السلام می فرمایند:
اَرْبَعٌ مَنْ اُعْطِیَهُنَّ فَقَدْ اُعْطیَ خَیْرَ الدُّنْیا وَ الآْخِرَةِ: صِدْقُ حَدیثٍ وَ اَداءُ اَمانَةٍ وَ عِفَّةُ بَطْنٍ وَ حُسْنُ خُلُقٍ؛
چهار چیز است که به هر کس داده شود خیر دنیا و آخرت به او داده شده: راستگویی، امانتداری، حلال خوری و خوش اخلاقی.
غررالحکم، ح2142.
حدیث717
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند :
اَلا اَدُلُّکُمْ عَلی خَیْرِ اَخْلاقِ الدُّنْیا وَ الآْخِرَةِ؟ تَصِلُ مَنْ قَطَعَکَ وَ تُعْطی مَنْ حَرَمَکَ وَ تَعْفو عَمَّنْ ظَلَمَکَ؛
آیا شما را به بهترین اخلاق دنیا و آخرت راهنمایی نکنم؟ رابطه با کسی است که با تو قطع رابطه کرده، بخشش به کسی که از تو دریغ نموده و عفو کسی که به تو ظلم کرده است.
کافی، ج 2، ص 107 .
حدیث718
امام صادق علیه السلام می فرمایند:
مَنْ یَتَّقِ اللّه‌َ فَقَدْ اَحْرَزَ نَفْسَهُ مِنَ النّارِ بِاِذْنِ اللّه‌ِ وَ اَصابَ الْخَیْرَ کُلَّهُ فِی الدُّنْیا وَ الآخِرَةِ؛
هر کس تقوای الهی پیشه کند، خود را به خواست خداوند از آتش حفظ کرده و به همه خیر دنیا و آخرت دست یافته است.
بحارالأنوار، ج 24، ص 286، ح 1.
حدیث719
امام علی علیه السلام می فرمایند:
ما اَعْطَی اللّه‌ُ سُبْحانَهُ الْعَبْدَ شَیْئا مِنْ خَیْرِ الدُّنْیا وَ الآخِرَةِ اِلاّ بِحُسْنِ خُلُقِهِ وَ حُسْنِ نیَّتِهِ؛
خداوند خیر دنیا و آخرت را جز به خاطر خوش اخلاقی و خوش نیتی به بنده نمی‌دهد.
غررالحکم، ح 9670.
حدیث720
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند :
ثَلاثٌ مَنْ کُنَّ فیهِ جَمَعَ اللّه‌ُ لَهُ خَیْرَ الدُّنْیا وَ الآخِرَةِ: اَلرِّضا بِالقَضاءِ وَ الصَّبْرُ عِنْدَ الْبَلاءِ وَ الدُّعاءُ عِنْدَ الشِّدَّةِ وَ الرَّخاءِ؛
کسی که سه خصلت در او باشد، خداوند خیر دنیا و آخرت را برای او فراهم می‌کند: خشنودی به مقدرات، صبر در بلا و دعا در سختی و راحتی.
بحارالأنوار، ج 71، ص 156، ح 71 .
حدیث721
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند :
مَنْ اُعْطِیَ اَرْبَعَ خِصالٍ فِی الدُّنْیا فَقَدْ اُعْطِیَ خَیْرَ الدُّنْیا وَ الآخِرَةِ وَ فازَ بِحَظِّهِ مِنْهُما؛ وَرَعٌ یَعْصِمُهُ عَنْ مَحارِمِ اللّه‌ِ وَ حُسْنُ خُلُقٍ یَعیشُ بِهِ فِی النّاسِ وَ حِلْمٌ یَدْفَعُ بِهِ جَهْلَ الْجاهِلِ وَزَوجَةٌ صالِحَةٌ تُعینُهُ عَلی اَمْرِ الدُّنْیا وَ الآخِرَةِ؛
به هر کس در دنیا چهار خصلت داده شود، خیر دنیا و آخرت به او داده شده و بهره خویش را از آن دو بر گرفته است: تقوایی که او را از حرام‌های خدا باز دارد، اخلاق خوشی که با آن در میان مردم زندگی کند، حلمی که با آن جهالت نادان را از خود دور سازد و زنی شایسته که در کار دنیا و آخرت او را یاری رساند.
بحارالأنوار، ج 69، ص 404، ح 106.
حدیث722
امام علی علیه السلام می فرمایند:
یَکْتَسِبُ الصّادِقُ بِصِدْقِهِ ثَلاثا: حُسْنَ الثِّقَةِ بِهِ، وَالْمَحَبَّةَ لَهُ، وَالْمَهابَةَ عَنْهُ؛
راستگو با راستگویی خود، سه چیز را به دست می‌آورد: اعتماد، محبت و شکوه (در دل‌ها).
غررالحکم، ج 6، ص 480، ح 11038.
حدیث723
امام علی علیه السلام می فرمایند:
اِذا اَحَبَّ اللّه‌ُ عَبْدا اَلْهَمَهُ الصِّدْقَ؛
هرگاه خداوند بنده‌ای را دوست بدارد، راستگویی را به او الهام می‌نماید.
غررالحکم، ج 3، ص 161، ح 4101.
حدیث724
امام علی علیه السلام می فرمایند:
مَا السَّیْفُ الصّارِمُ فی کَفِّ الشُّجاعِ بِاَعَزَّ لَهُ مِنَ الصِّدْقِ؛
شمشیر بُرّنده در دست شجاع برای او دشمن شکن‌تر از راستگویی نیست.
شرح‌نهج‌البلاغه ابن‌ابی‌الحدید، ج20، ص296، ح387.
حدیث725
امام علی علیه السلام می فرمایند:
مَنْ تَحَرَّی الصِّدْقَ خَفَّتْ عَلَیهِ المُؤُنُ؛
هر کس صداقت و راستگویی پیشه کند، بار زندگی برای او سبک می‌شود.
تحف العقول، ص 91.
حدیث726
امام سجاد علیه السلام می فرمایند:
خَیْرُ مَفاتیحِ الاُمورِ الصِّدقُ وَ خَیْرُ خَواتیمِهَا الْوَفاءُ؛
بهترین شروع کارها صداقت و راستگویی و بهترین پایان آنها وفا است.
بحارالأنوار، ج 78، ص 161 .
حدیث727
امام علی علیه السلام می فرمایند:
یَبْلُغُ الصّادِقَ بِصِدْقِهِ ما یَبْلُغُهُ الْکاذِبَ بِاحْتیالِهِ؛
راستگو، با راستگویی خود به همان می‌رسد که دروغگو با حیله‌گری خود.
غررالحکم، ج 6، ص 471، ح 11006.
حدیث728
امام صادق علیه السلام می فرمایند:
مَنْ صَدُقَ لِسانُهُ زَکی عَمَلُهُ؛
هر کس راستگو باشد عملش پاکیزه می‌شود و رشد می‌کند.
کافی، ج 2، ص 105، ح 11.
حدیث729
امام صادق علیه السلام می فرمایند:
إِنَّ الصّادِقَ أَوَّلُ مَنْ یُصَدِّقُهُ اللّه‌ُ عَزَّوَجَلَّ یَعْلَمُ أَنَّهُ صادِقٌ وَتُصَدِّقُهُ نَفْسُهُ تَعْلَمُ أَنَّهُ صادِقٌ؛
راستگو را نخستین کسی که تصدیق می‌کند، خدای عزوجل است که می‌داند او راستگوست و نیز نفس او تصدیقش می‌کند که می‌داند راستگوست.
کافی، ج 2، ص 104، ح6.
حدیث730
امام صادق علیه السلام می فرمایند:
إِنَّ اللّه‌َ عَزَّوَجَلَّ لَمْ یَبْعَثْ نَبیّا إِلاّ بِصِدْقِ الْحَدیثِ وَأَداءِ الأَْمانَةِ إِلَی الْبَرِّ وَالْفاجِرِ؛
خدای عزوجل هیچ پیامبری را نفرستاد، مگر با راستگویی، و برگرداندن امانت به نیکوکار و یا بدکار.
کافی، ج 2، ص 104، ح 1.
حدیث731
امام صادق علیه‌السلام :
اِنَّ اللّه‌َ یُحِبُّ الْعَدْلَ؛
خداوند عدالت را دوست دارد.
محاسن، ج 2، ص 108.
حدیث732
امام باقر علیه‌السلام :
اِنَّ اللّه‌َ یُحِبُّ اِطْعامَ الطَّعامِ وَ اِفشاءَ السَّلامِ؛
خداوند غذا دادن و به همه سلام کردن را دوست دارد.
محاسن، ج 2، ص 143، ح 1371.
حدیث733
امام علی علیه‌السلام :
اِنَّ اللّه‌َ یُحِبُّ الْمُتَواضِعینَ؛
خداوند متواضعان را دوست دارد.
تحف العقول، ص 143.
حدیث734
پیامبراکرم صلی الله علیه و آله وسلم :
اِنَّ اللّه‌َ یُحِبُّ الْفالَ الحَسَنَ؛
خداوند فال نیک زدن را دوست دارد.
عوالی اللآلی، ج1، ص 291، ح155.
حدیث735
اِنَّ اللّه‌َ یُحِبُّ السَّهْلَ الطَّلیقَ؛
خداوند انسان آسان‌گیرِ گشاده‌رو را دوست دارد.
نهج الفصاحه، ح 748.
حدیث736
پیامبراکرم صلی الله علیه و آله وسلم :
اِنَّ اللّه‌َ یُحِبُّ مِنْ عِبادِهِ الْغَیورَ؛
خداوند بندگان غیرتمند خود را دوست دارد.
نهج الفصاحه، ح 752.
حدیث737
پیامبراکرم صلی الله علیه و آله وسلم :
اِنَّ اللّه‌َ یُحِبُّ اِغاثَةَ اللَّهْفانِ؛
خداوند فریاد رسیِ دلسوختگان و درماندگان را دوست دارد.
نهج الفصاحه، ح 756.
حدیث738
پیامبراکرم صلی الله علیه و آله وسلم :
اِنَّ اللّه‌َ یُحِبُّ الرِّفْقَ وَ یُعینُ عَلَیْهِ؛
خداوند مدارا کردن را دوست دارد و بر آن یاری می‌دهد.
کافی، ج2، ص 120، ح 12.
حدیث739
پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله وسلم می فرمایند:
اِنَّما تَفْسیرُ حُسْنِ الْخُلْقِ: ما اَصابَ الدُّنْیا یَرْضی وَ اِنْ لَمْ یُصِبْهُ لَمْ یَسْخَطْ؛
تفسیر خوش اخلاقی این است که اگر دنیا به انسان رو کرد، راضی و خشنود باشد و اگر رو نکرد خشمگین و ناراحت نشود.
کنزالعمّال، ح 5229
حدیث740
پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله وسلم می فرمایند:
اَلْعَدْلُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِی الاُْمَراءِ اَحْسَنُ، وَ السَّخاءُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِی الاَْغْنیاءِ اَحْسَنُ، اَلْوَرَعُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِی الْعُلَماءِ اَحْسَنُ، اَلصَّبْرُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِی الْفُقَراءِ اَحْسَنُ، اَلتَّوبَةُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِی الشَّبابِ اَحْسَنُ، اَلْحَیاءُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِی النِّساءِ اَحْسَنُ؛
عدالت نیکو است اما از دولتمردان نیکوتر، سخاوت نیکو است اما از ثروتمندان نیکوتر؛ تقوا نیکو است اما از علما نیکوتر؛ صبر نیکو است اما از فقرا نیکوتر، توبه نیکو است اما از جوانان نیکوتر و حیا نیکو است اما از زنان نیکوتر.
نهج الفصاحه، ح 2006
حدیث741
امام علی علیه‌السلام می فرمایند:
حُسْنُ الْخُلْقِ فی ثَلاثٍ: اِجْتِنابُ الْمَحارِمِ وَ طَـلَبُ الْحَلالِ وَ التَّـوَسُّعُ عَلَی الْعِیالِ؛
خوش اخلاقی در سه چیز است: دوری کردن از حرام، طلب حلال و فراهم آوردن آسایش و رفاه برای خانواده.
بحارالأنوار، ج 71، ص 394
حدیث742
امام علی علیه‌السلام می فرمایند:
اِذا حَسُنَ الْخُلْقُ لَطُفَ النُّطْقُ؛
با اخلاق نیکو، گفتار نرم می‌شود.
غررالحکم، ح 4052
حدیث743
امام علی علیه‌السلام می فرمایند:
فی سَعَةِ الاَْخْلاقِ کُنوزُ الاَْرْزاقِ؛
گنج‌های روزی در وسعت اخلاق نهفته است.
کافی، ج 8 ، ص 23
حدیث744
امام صادق علیه‌السلام می فرمایند:
اِنَّ لاَِهْلِ الْجَنَّةِ اَرْبَعَ عَلاماتٍ: وَجْهٌ مُنْبَسِطٌ وَ لِسانٌ لَطیفٌ وَ قَلْبٌ رَحیمٌ وَ یَدٌ مُعْطیَةٌ؛
بهشتی‌ها چهار نشانه دارند: روی گشاده، زبان نرم، دل مهربان و دستِ دهنده.
مجموعه ورام، ج 2، ص 91.
حدیث745
پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله وسلم می فرمایند:
ثَلاثٌ مَنْ لَمْ تَکُنْ فیهِ فَلَیْسَ مِنّی وَ لا مِنَ اللّه‌ِ عَزَّوَجَلَّ. قیلَ: یا رَسولَ اللّه‌ِ، وَ ما هُنَّ؟ قالَ: حِلْمٌ یَرُدُّ بِهِ جَهْلَ الْجاهِلِ وَ حُسْنُ خُلْقٍ یَعیشُ بِهِ فِی النّاسِ وَ وَرَعٌ یَحْجُزُهُ عَنْ مَعاصِی اللّه‌ِ عَزَّوَجَلَّ؛
سه چیز است که هر کس نداشته باشد نه از من است و نه از خدای عزّوجلّ. عرض شد: ای رسول خدا! آنها کدامند؟ فرمودند: بردباری که به وسیله آن جهالت نادان را دفع کند، اخلاق خوش که با آن در میان مردم زندگی کند و پارسایی که او را از نافرمانی خدا باز دارد.
خصال، ص 145، ح 172.
حدیث746
امام صادق علیه‌السلام می فرمایند:
مَنْ اَحْسَنَ خُلْقَهُ اَحَبَّهُ الاَْخْیارُ وَ جانَبَهُ الفُجّارُ؛
انسان خوش اخلاق، از دوستی مردمان خوب برخوردار است و از تعرّض آدم‌های نابکار در امان است
مستدرک الوسائل، ج 8 ، ص 449.
حدیث747
امام علی علیه‌السلام می فرمایند:
ما اَصْعَبَ اِکْتِسابَ الْفَضائِلِ وَ اَیْسَرَ اِتْلافَها؛
فضائل اخلاقی و صفات پسندیده چه به‌سختی به دست می‌آیند و چه آسان از دست می‌روند.
شرح‌نهج‌البلاغه ابن ابی الحدید، ج20، ص 259.
حدیث748
امام صادق علیه‌السلام می فرمایند:
اَلا اُحَدِّثُکَ بِمَکارِمِ الاَْخْلاقِ؟ الصَّفْحُ عَنِ النّاسِ وَ مُواساةُ الرَّجُلِ اَخاهُ فی مالِهِ وَ ذِکْرُ اللّه‌ِ کَثیرا؛
آیا به شما بگویم که مکارم اخلاق چیست؟ گذشت کردن از مردم، کمک مالی به برادر (دینی) خود و بسیار به یاد خدا بودن.
معانی الأخبار، ص 191، ح 2.
حدیث749
امام صادق علیه‌السلام می فرمایند:
اِنَّ مِمّا یُزَیِّنُ الاِْسْلامَ الاَْخْلاقُ الْحَسَنَةُ فیما بَیْنَ النّاسِ؛
خوش اخلاقی در بین مردم، زینت اسلام است.
مشکاة الأنوار، ص 422.
حدیث750
امام علی علیه‌السلام می فرمایند:
مَنْ غَضَّ طَرْفَهُ اَراحَ قَلْبَهُ؛
هر کس چشم خود را [از نامحرم] فرو بندد، قلبش راحت می‌شود.
غررالحکم، ح 9122 .
حدیث751
امام صادق علیه‌السلام می فرمایند:
وَ لَمْ یُخِفِ النّاسَ فَـلَـمْ یَخَفْهُمْ وَ لَمْ یُذْنِبْ اِلَیْهِمْ فَسَلِمَ مِنْهُمْ وَ سَخَتْ نَفْسُهُ عَنْ کُلِّ شَی‌ءٍ ففازَ وَ اسْتَکْمَلَ الْفَضْلَ وَ اَبْصَرَ العافیَةَ فَاَمِنَ النَّدامَةَ؛
اِنَّ صاحِبَ الدّینِ فَکَّرَ فَـعَـلَـتْهُ السَّکینَةُ وَ اسْتَـکانَ فَـتَواضَعَ وَ قَنِعَ فَاسْتَغْنی وَ رَضیَ بِما اُعْطیَ وَ انْفَرَدَ فَکُفیَ الاِْخْوانَ وَ رَفَضَ الشَّهَواتِ فَصارَ حُرّا وَ خَلَعَ الدُّنْیا فَتَحامَی الشُّرورَ وَ اطَّرَحَ الْحَسَدَ فَظَهَرتِ الْمَحَبَّةُ
آدم دین‌دار چون می‌اندیشد، آرامش بر جان او حاکم است. چون خضوع می‌کند متواضع است. چون قناعت می‌کند، بی‌نیاز است. به آنچه داده شده خشنود است. چون تنهایی را برگزیده از دوستان بی‌نیاز است. چون هوا و هوس را رها کرده آزاد است. چون دنیا را فرو گذارده از بدی‌ها و گزندهای آن در امان است. چون حسادت را دور افکنده محبتش آشکار است.
امالی مفید، ص 52، ح 14 .
حدیث752
امام صادق علیه‌السلام می فرمایند:
اَلْمُفَوِّضُ أَمْرَهُ إلَی اللّه‌ِ فی راحَةِ الأَبَدِ وَالعَیْشِ الدّائِمِ الرَّغَدِ وَالْمُفَوِّضُ حَقّا هُوَ الْعالی عَنْ کُلِّ هِمَّةٍ دُونَ اللّه‌ِ تَعالی؛
کسی که کارهای خود را به خدا بسپارد همواره از آسایش و خیر و برکت در زندگی برخوردار است و واگذارنده حقیقی کارها به خدا، کسی است که تمام همّتش تنها به سوی خدا باشد.
مصباح الشریعه، ج 1، ص 175
حدیث753
امام صادق علیه‌السلام می فرمایند:
کَمالُ الاَْدَبِ وَالْمُروءَةِ سَبْعُ خِصالٍ : اَلْعَقلُ وَ الْحِلْمُ ، وَالصَّبْرُ ، وَالرِّفْقُ ، وَالصَّمْتُ ، وَحُسْنُ الْخُلْقِ وَ الْمُداراةُ؛
کمال ادب و مروت در هفت چیز است: عقل، بردباری، صبر، ملایمت، سکوت، خوش‌اخلاقی و مدارا.
بحار الأنوار ، ج 84 ، ص 325
حدیث754
امام علی علیه‌السلام می فرمایند:
تَحَرِّی الصِّدْقِ وَ تَجَنُّبُ الْکَذِبِ اَجْمَلُ شیمَةٍ وَ اَفْضَلُ اَدَبٍ؛
راستگو بودن و پرهیز نمودن از دروغ، زیباترین اخلاق و بهترین ادب است.
کافی، ج 8 ، ص 150.
حدیث755
پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله وسلم می فرمایند :
اَطْعِمُوا الْمَرأَةَ فی شَهْرِها الَّذی تَلِدُ فیهِ التَّمْرَ فَاِنَّ وَلَدَها یَکونُ حَلیما نَقیّا ؛
به زن، در ماهی که زایمان کرده ، خرما بدهید ، چرا که فرزند او بردبار و پاک می‌شود .
مکارم الأخلاق ، ص 169 .
حدیث756
پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله وسلم می فرمایند :
مَنْ اُلْهِمَ الصِّدْقَ فی کَلامِهِ وَ الاِْنْصافَ مِنْ نَفْسِهِ وَ بِرَّ والِدَیْهِ وَ وَصلَ رَحِمِهِ، اُنْسِی‌ءَ لَهُ فی اَجَلُهُ وَ وُسِّعَ عَلَیْهِ فی رِزْقِهِ وَ مُتِّعَ بِعَقْلِهِ وَ لُـقِّنَ حُجَّتَهُ وَقْتَ مُساءَلَتِهِ ؛
پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله وسلم می فرمایند :
به هر کس، راستگویی در گفتار، انصاف در رفتار، نیکی به والدین و صله رحم الهام شود، اجلش به تأخیر می‌افتد، روزیش زیاد می‌گردد، از عقلش بهره‌مند می‌شود و هنگام سئوال [مأموران الهی] پاسخ لازم به او تلقین می‌گردد.
اعلام الدین ، ص 265
حدیث757
پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله وسلم می فرمایند :
اَلتَّوبَةُ حَسَنٌ وَ لکِنْ فِی الشَّبابِ اَحْسَنُ ؛
توبه زیباست، ولی از جوان زیباتر .
کنز العمّال ، ح 43542 .
حدیث758
امام رضا (علیه السلام) می فرمایند:
تواضع و فروتنی مراتبی دارد ، مرتبه‌ای از آن این است که انسان موقعیت‌خود را بشناسد و بیش از آنچه شایستگی آن را دارد از کسی متوقع نباشد و با مردم به گونه‌ای معاشرت و رفتار نماید که دوست دارد با او آن گونه رفتار شود و اگر کسی به او بدی نمود در مقابل خوبی کند ، خشم خود را فرو خورد و گذشت پیشه کند و اهل احسان و نیکی باشد .
(بحار الانوار ، ج 78 ، ص 355)
حدیث759
امام رضا (علیه السلام) می فرمایند:
تواضع این است که به مردم دهی آنچه را می‌خواهی به تو دهند .
(اصول کافی ، ج 3 ، ص 189)
حدیث760
امام رضا (علیه السلام) می فرمایند:
توبه کار به منزله کسی است که گناهی نکرده است.
(بحار الانوار ، ج 6 ، ص 21)
حدیث761
امام رضا (علیه السلام) می فرمایند:
احسان و اطعام به مردم ، و دادرسی از ستمدیده ، و رسیدگی به حاجتمندان‌از بالاترین صفات پسندیده است.
(بحار الانوار ، ج 78 ، ص 357)
حدیث762
امام رضا(علیه السلام) می فرمایند:
از نشانه‌های دین فهمی ، حلم و علم است ، و خاموشی دری از درهای حکمت‌است . خاموشی و سکوت ، دوستی آور و راهنمای هر کار خیری است .
(تحف العقول ، ص 469)
حدیث763
امام علی علیه‌السلام می فرمایند :
وُصولُ الْمَرْءِ اِلی کُلِّ ما یَبْتَغیهِ مِنْ طیبِ عَیْشِهِ وَ اَمنِ سِرْبِهِ وَ سَعَةِ رِزْقِهِ بِحُسْنِ نیَّتِهِ وَ سَعَةِ خُلْقِهِ؛
انسان، با نیّت خوب و اخلاق خوب، به تمام آنچه در جستجوی آن است، از زندگی خوش و امنیت محیط و روزی زیاد، دست می‌یابد.
غررالحکم، ح 10141 .
حدیث764
امام علی علیه‌السلام می فرمایند:
حُسنُ النِّیَّةِ مِن سَلامَةِ الطَّویَّةِ؛
نیّت خوب، برخاسته از سلامت درون است.
التوحید ص‌63
حدیث765
امام صادق(علیه السلام) می فرمایند:
إنَّ القَصدَ یورِثُ الغِنی؛
میانه‌روی ، ثروتمندی می‌آورد.
الکافی، ج 4 ، ص 53
حدیث766
رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
مَن اَکثَرَ مِنَ الاِستِغفارِ جَعَلَ اللّه‌ُ لَهُ مِن کُلِّ هَمٍّ فَرَجا وَمِن کُلِّ ضَیقٍ مَخرَجا وَرَزَقَهُ مِن حَیثُ لایَحتَسِبُ؛
هر کس بسیار استغفار کند خدا برای او از هر غمی گشایش، از هر تنگنایی رهایی و از جایی که انتظار ندارد روزی می‌دهد.
نهج الفصاحه، ح2941
حدیث767
رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
اِنَّ فِی الرِّفق الزّیادَةَ وَ البَرَکَةَ وَ مَن یُحرَم الرِّفقُ یُحرَمِ الخَیرَ؛
در مدارا، فزونی و برکت است، و هر کس از مدارا محروم باشد، از خیر، محروم شده است.
کافی، ج 4، ص 10، ح 3
حدیث768
امام سجاد(علیه السلام) می فرمایند:
مَن لَم یَرجُ النّاسَ فی شَیءٍ وَرَدَّ أَمرَهُ إلَی اللّه‌ِ عَزَّوَجَلَّ فی جَمیعِ اُمورِهِ استَجابَ اللّه‌ُ عَزَّوَجَلَّ لَهُ فی کُلِّ شَی‌ءٍ؛
هر کس در هیچ کاری به مردم امید نبندد و همه کارهای خود را به خدای عزوجل واگذارد، خداوند هر خواسته‌ای که او داشته باشد اجابت کند.
اصول کافی ج2، ص148
حدیث769
رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
اَلتَّوَکُّلُ بَعدَ الکَیسِ مَؤعِظة؛
توکّل کردن (به خدا) بعد از به کار بردن عقل، خود موعظه است.
کنزالعمال ج3،ص103
حدیث770
امام صادق (علیه السلام) می فرمایند:
إنَّ الغِنی وَالعِزَّ یَجولانِ فَإذا ظَفِرا بِمَوضِعِ التَّوَکُّلِ أَوطنا؛
بی‌نیازی و عزّت به هر طرف می‌گردند و چون به جایگاه توکل دست یافتند در آنجا قرار می‌گیرند.
اصول کافی ج 2 ، ص65
حدیث771
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
اَلتَّوَکُلُّ عَلَی اللّه‌ِ نَجاةً مِنْ کُلِّ سوءٍ وَحِرْزٌ مِنْ کُلِّ عَدُوٍّ؛
توکل بر خداوند، مایه نجات از هر بدی و محفوظ بودن از هر دشمنی است.
بحارالأنوار ج78/ص79
حدیث772
حضرت علی (علیه السلام) می فرمایند:
مَنِ اقتَصَرَ عَلی بُلغَةِ الکَفافِ فَقَدِ انتَظَمَ الراحَةَ وَ تَبَوَّأَ خَفضَ الدَّعَةِ؛
هر کس به مقدار کفایت، قناعت کند، آسایش می‌یابد و برای خویش زمینه گشایش فراهم می‌کند.
نهج البلاغه، حکمت 377
حدیث773
امام باقر (علیه السلام) می فرمایند:
اِنَّ اللّه‌َ عَزَّوَجَلَّ یَقی بِالتَّقوی عَنِ العَبدِ ما عَزُبَ عَنهُ عَقلُهُ وَ یُجَلّی بِالتَّقوی عَنهُ عَماهُ وَ جَهلَهُ؛
خداوند عزوجل به وسیله تقوا، انسان را از آنچه عقلش به آن نمی‌رسد، حفظ می‌کند و کوردلی و نادانی را از او دور می‌نماید.
کافی، ج 8، ص 52، ح 16
حدیث774
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
اَلظَّنُّ الصَّوابُ مِن شیَمِ اُولِی الاَلباب؛
خوش گمانی، از اخلاق عاقلان است.
غررالحکم، ح 1386
حدیث775
امام صادق(علیه السلام) می فرمایند:
اِنَّ صِلَةَ الرَّحِمِ وَالبِرَّ لَیُهَوِّنانِ الحِسابَ وَیَعصِمانِ مِنَ الذُّنوبِ؛
صله رحم و نیکی، حساب (قیامت) را آسان و از گناهان جلوگیری می‌کند.
کافی، ج 2، ص 157، ح 31
حدیث776
حضرت علی(علیه السلام) می فرمایند:
أَشرَفُ الخَلاَئِقِ اَلوَفَا بِالعَهد؛
شریفترین خصلتها وفای به عهد است.
غررالحکم، ص251
حدیث777
حضرت امیر المومنین، علی(علیه السلام) می فرمایند:
تَحَرِّی الصِّدْقِ وَ تَجَنُّبُ الْکَذِبِ اَجْمَلُ شیمَةٍ وَ اَفْضَلُ اَدَب؛
راستگو بودن و پرهیز نمودن از دروغ، زیباترین اخلاق و بهترین ادب است.
کافی، ج 8 ، ص 150، ح 132
حدیث778
حضرت علی(علیه السلام) می فرمایند:
اَدَّبتُ نَفسی فَما وَجَدتُ لَها بِغَیرِ تَقوَی الاِلهِ مِن اَدَبِ؛
به ادب و تربیت نفس خود پرداختم و برای‌آن ادبی بهتر از تقوای الهی در تمام حالاتش نیافتم.
اعلام الدین، ص 273
حدیث779
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
اَلحَیاءُ مِنَ اللَّهِ یَمحوُ کَثیراً مِنَ الخَطایا؛
شرم از خداوند ، بسیاری از گناهان را پاک می‌کند.
غررالحکم و دررالکلم ، ح 1548
حدیث780
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
اَقرَبُکُم غَدا مِنّی فِی المَوقِفِ اَصدَقُکُم لِلحَدیثِ وَ اَدّاکُم لِلاَمانَةِ وَ اَوفاکُم باعَهدِ وَ اَحسَنُکُم خُلقا وَ اَقرَبُکُم مِنَ النّاس؛
نزدیک‌ترین شما به من در قیامت: راستگوترین، امانتدارترین، وفادارترین به عهد و پیمان، خوش اخلاق‌ترین و نزدیک‌ترین شما به مردم است.
امالی طوسی، ص 229
حدیث781
امام رضا(علیه السلام) می فرمایند:
عَونُکَ لِلضَّعیفِ مِن أفضَلِ الصَّدَقَةِ؛
یاریِ تو به ناتوان ، از بهترینِ صدقه هاست.
تحف العقول ، ص 446
حدیث782
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
اَحسَنُ الاَدابِ ما کَفَّکَ عَنِ المَحارِمِ
بهترینِ ادب‌ها آن است که تو را از حرام‌ها باز دارد.
معدن الجواهر، ص 59
حدیث783
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
رَاسُ العَقلِ بَعدَ الایمانِ بِاللّه‌ِ مُداراةُ النّاسِ فی غَیرِ تَرکِ حَقٍّ
کمال عقل پس از ایمان به خدا، مدارا کردن با مردم است به شرط آن که حق، ترک نشود
تحف العقول، ص 42
حدیث784
پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
أحزَمُ النّاسِ أکظَمُهُم لِلغَیظِ؛
دوراندیش ترین مردم کسی است که بیش از هر کس بر خشم خویش چیره آید.
الأمالی ، صدوق ، ص 28
حدیث785
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
وُصولُ الْمَرْءِ اِلی کُلِّ ما یَبْتَغیهِ مِنْ طیبِ عَیْشِهِ وَ اَمنِ سِرْبِهِ وَ سَعَةِ رِزْقِهِ بِحُسْنِ نیَّتِهِ وَ سَعَةِ خُلْقِهِ
انسان، با نیّت خوب و اخلاق خوب، به تمام آنچه در جستجوی آن است، از زندگی خوش و امنیت محیط و روزی زیاد، دست می‌یابد.
حدیث786
امام صادق علیه السلام می فرمایند:
إنَّ مِمّا یُزَیِّنُ الإِسلامَ الأَْخلاقُ الحَسَنَةُ فیما بَینَ النّاسِ؛
خوش اخلاقی در بین مردم زینت اسلام است.
کنزالعمال جلد10 ، ص143
حدیث787
امام علی علیه السلام می فرمایند:
ما اَعْطَی اللّه‌ُ سُبْحانَهُ الْعَبْدَ شَیْئا مِنْ خَیْرِ الدُّنْیا وَ الآخِرَةِ اِلاّ بِحُسْنِ خُلُقِهِ وَ حُسْنِ نیَّتِهِ
خداوند خیر دنیا و آخرت را جز به خاطر خوش اخلاقی و خوش نیتی به بنده نمی‌دهد.
غررالحکم، ح 9670
حدیث788
امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
اَلصَّبْرُ فِی الاُْمورِ بِمَنْزِلَةِ الرَّأسِ مِنَ الْجَسَدِ، فَاِذا فارَقَ الرَّأسُ الجَسَدَ فَسَدَ الْجَسَدُ وَ اِذا فارَقَ الصَّبْرُ الاُْمورَ فَسَدَتِ الاُْمورُ
نقش صبر در کارها همانند نقش سر در بدن است؛ همچنان که اگر سر از بدن جدا شود، بدن از بین می‌رود، صبر نیز هرگاه همراه کارها نباشد، کارها تباه می‌گردند.
کافی، ج 2، ص 90، ح 9
حدیث789
امام سجاد (علیه السلام) می فرمایند:
خَیرُ مَفاتیح الاُمور الصِّدقُ وَ خَیرُ خَواتیمِهَا الوَفاءُ
بهترین شروع کارها صداقت و راستگویی و بهترین پایان آنها وفا است.
بحارالأنوار، ج 78، ص 161
حدیث790
امام صادق(علیه السلام) فرمودند:
ثَلاثَةٌ تُورِثُ المَحَبَّةَ : الدّینُ وَالتَّواضُعُ وَالبَذل؛
سه چیز است که محبّت می آورد : دین ، فروتنی و بخشش.
تحف العقول، ص 316
حدیث791
امام حسن(علیه السلام) فرمودند:
اَلتَّقوی بابُ کُلِّ تَوبَةٍ ورَأسُ کُلِّ حِکمَةٍ وشَرَفُ کُلِّ عَمَل؛
تقوا ، باب هر توبه و سرآمد هر حکمت ، و [مایه] شرافت هر کاری است.
بحارالأنوار، ج 75، ص 110
حدیث792
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
اَلاِنصافُ راحَةٌ؛
انصاف، مایه آسایش است.
(غررالحکم، ح 16)
حدیث793
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
مَن حَسُنَت خَلیقَـتُهُ طابَت عِشرَتُهُ؛
هر کس خوش اخلاق باشد، زندگی اش پاکیزه و گوارا می شود.
(غررالحکم، ح 8153)
حدیث794
حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
مَن حُرِمَ الرِّفقَ فَقَد حُرِمَ الخَیرَ کلَّهُ؛
هر کس از مدارا بی بهره باشد، از همه خوبی ها بی بهره مانده است.
(نهج الفصاحه، ح 3057)
حدیث795
مِن کفّاراتِ الذُّنوبِ العِظامِ: اِغاثَةُ المَلهوفِ وَ التَّنفیسُ عَنِ المَکروبِ؛
یاری رساندن به ستمدیده فریاد خواه و شاد کردن غمناک، از کفّاره‌های گناهان بزرگ است.
(نهج البلاغه حکمت 24)
حدیث796
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
اِنَّ فِی الرِّفقِ الزّیادَةَ وَ البَرَکةَ وَ مَن یحرَمِ الرِّفقُ یحرَمِ الخَیرَ ؛
در مدارا، فزونی و برکت است، و هر کس از مدارا محروم باشد، از خیر، محروم شده است.
(کافی، ج 2، ص 119، ح 7 )
حدیث797
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
صِلَةُ الرَّحِمِ تُدِرُّ النِّعَمَ وَ تَدفَعُ النِّقَمَ؛
صله رحم، نعمت‌ها را فراوان می کند و سختی ها را از بین می برد.
(غررالحکم، ح 5836)
حدیث798
امام باقر (علیه السلام) فرمودند:
إنَّ اللهَ یُحِبُّ الحَییَّ الحَلیمَ؛
همانا خداوند انسان با حیا و بردبار را دوست دارد.
(جهاد با نفس، ح259 )
حدیث799
امام علی(علیه السلام) فرمودند:
خَیرُ هذِهِ الاُُمَّةِ النَّمَطُ الاَوسَطُ؛
بهترین این امت، میانه روها هستند.
(بحارالأنوار، ج 4، ص 41، ح 18)
حدیث800
پیامبر اعظم(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
ثَلاثٌ مَن کنَّ فیهِ جَمَعَ اللّه‌ُ لَهُ خَیرَ الدُّنیا وَ الآخِرَةِ: اَلرِّضا بِالقَضاءِ وَ الصَّبرُ عِندَ البَلاءِ وَ الدُّعاءُ عِندَ الشِّدَّةِ وَ الرَّخاءِ؛
کسی که سه خصلت در او باشد، خداوند خیر دنیا و آخرت را برای او فراهم می کند: خشنودی به مقدرات، صبر در بلا و دعا در سختی و راحتی.
(بحارالأنوار، ج 71، ص 156، ح 71)
حدیث801
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
ما عَمِلَ ابنُ آدَمَ شَیئاً اَفضَلَ مِنَ الصَّلاةِ وَ صَلاحِ ذاتِ البَینِ وَ خُلق حَسَن؛
انسان هیچ کاری بهتر از نماز، اصلاح میان مردم و خوش اخلاقی نکرده است.
(نهج الفصاحه، ح 2651 )
حدیث802
امام صادق (علیه السلام) فرمودند:
اِنَّ مِمّا یزَینُ الاِسلامَ الاَخلاقُ الحَسَنَةُ فیما بَینَ النّاس؛
خوش اخلاقی در بین مردم، زینت اسلام است.
(مشکاة الأنوار، ص 422)
حدیث803
پیامبر اعظم(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
اذا رَأَیتَ مِن أَخیک ثَلاثَ خِصالٍ فَارجُهُ: اَلحَیاءُ وَالأَمانَةُ وَالصِّدقُ؛
هر گاه در برادر (دینی) خود سه صفت دیدی به او امیدوار باش: حیا، امانتداری و راستگویی .
(نهج الفصاحه، ح 205)
حدیث804
امام صادق(علیه السلام) فرمودند:
اِنَّ لاَِهلِ الجَنَّةِ اَربَعَ عَلاماتٍ: وَجهٌ مُنبَسِطٌ وَ لِسانٌ لَطیفٌ وَ قَلبٌ رَحیمٌ وَ یدٌ مُعطیةٌ؛
بهشتی ها چهار نشانه دارند: روی گشاده، زبان نرم، دل مهربان و دستِ دهنده.
( مجموعه ورام، ج 2، ص 91 )
حدیث805
امام صادق (علیه السلام) فرمودند:
مَن اَحسَنَ خُلقَهُ اَحَبَّهُ الاخیارُ وَ جانَبَهُ الفُجّارُ؛
انسان خوش اخلاق، از دوستی مردمان خوب برخوردار است و از تعرّض آدم‌های نابکار در امان است .
(مستدرک الوسائل، ج 8 ، ص 449)
حدیث806
امام صادق (علیه السلام) فرمودند:
اَلا اُحَدِّثُک بِمَکارِمِ الاَخلاقِ؟ الصَّفحُ عَنِ النّاسِ وَ مُواساةُ الرَّجُلِ اَخاهُ فی مالِهِ وَ ذِکرُ اللّه‌ِ کثیراِ
آیا به شما بگویم که مکارم اخلاق چیست؟ گذشت کردن از مردم، کمک مالی به برادر (دینی) خود و بسیار به یاد خدا بودن.
(معانی الأخبار، ص 191، ح 2)
حدیث807
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
ما اَعطَی اللّه‌ُ سُبحانَهُ العَبدَ شَیئا مِن خَیرِ الدُّنیا وَ الآخِرَةِ اِلاّ بِحُسنِ خُلُقِهِ وَ حُسنِ نیتِهِ
خداوند خیر دنیا و آخرت را جز به خاطر خوش اخلاقی و خوش نیتی به بنده نمی دهد.
(غررالحکم، ح 9670)
حدیث808
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
اَربَعٌ مَن اُعطِیهُنَّ فَقَد اُعطیَ خَیرَ الدُّنیا وَ الآخِرَةِ: صِدقُ حَدیثٍ وَ اَداءُ اَمانَةٍ وَ عِفَّةُ بَطنٍ وَ حُسنُ خُلُقٍ
چهار چیز است که به هر کس داده شود خیر دنیا و آخرت به او داده شده: راستگویی، امانتداری، حلال خوری و خوش اخلاقی .
(غررالحکم، ح2142)
حدیث809
امام باقر (علیه السلام) فرمودند:
اَلحِلمُ لِباسُ العالِمِ فَلا تَعرَینَّ مِنهُ
بردباری لباس عالم است، پس تو خود را از آن عریان مدار.
(کافی، ج 8، ص 55)
حدیث810
مَن تَوکلَ عَلَی اللّه‌ِ ذَلَّت لَهُ الصِّعابُ وَتَسَهَّلَت عَلَیهِ الأسبابِ
هر کس به خدا توکل کند، دشواری‌ها برای او آسان می شود و اسباب برایش فراهم می گردد.
(غررالحکم، ح 9028)
حدیث811
امام باقر (علیه السلام) فرمودند:
اِنَّ اللهَ رَفیقٌ یُحِبُّ الرِّفقَ
خداوند اهل مدارا است و مدارا را دوست دارد.
(جهاد با نفس، ح 283)
حدیث812
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
اَلسَّخیُّ قَریبٌ مِنَ اللّه‌ِ ، قَریبٌ مِنَ النّاسِ ، قَریبٌ مِنَ الجَنَّةِ
سخاوتمند به خدا، مردم و بهشت نزدیک است.
(بحارالأنوار، ج 73، ص 308، ح37)
حدیث813
حضرت زهرا (سلام الله علیها) فرمودند:
جعل الله ... الجهاد عزا للإسلام، و الصبر معونة علی استیجاب الأجر
خداوند جهاد را موجب عزت و هیبت اسلام، و صبر را وسیله استحقاق و شایستگی پاداش حق تعالی قرار داد.
(احتجاج طبرسی، ج 1، ص 258)
حدیث814
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
لَو کَانَ الرِّفقُ خَلقاً یُریَ مَا کَانَ مِمَّا خَلَقَ اللهُ شَیءٌ اَحسَنَ مِنهُ.
اگر مدارا مخلوقی بود که دیده می شد هیچ مخلوقی از مخلوقات خدا از او نیکوتر نبود.
(جهاد با نفس، ح 274)
حدیث815
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
اَحسَنُ العَدلِ نُصرَةُ المَظلومِ
بهترین عدالت یاری مظلوم است.
(غررالحکم، ج2، ح 2977)
حدیث816
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
أَمَرَنی رَبّی بِمُداراةِ النّاسِ کما أَمَرَنی بِأَداءِ الفَرائِضِ.
پروردگارم، همان گونه که مرا به انجام واجبات فرمان داده، به مدارا کردن با مردم نیز فرمان داده است.
(کافی، ج 2، ص 117، ح 4.)
حدیث817
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
عَدلُ ساعَةٍ خَیرٌ مِن عِبادَةِ سَبعینَ سَنَةً قِیامِ لَیلِها وَ صِیامِ نَهارِها
ساعتی عدالت بهتر از هفتاد سال عبادت است که شب‌هایش به نماز و روزهایش به روزه بگذرد.
(مشکاة‌الأنوار، ص 544)
حدیث818
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
القَنَاعَةُ مَالٌ لا یَنفَدُ؛
قناعت مالی است که تمام شدنی نیست.
(جهاد با نفس، ح 299)
حدیث819
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
أَمَرَنی رَبّی بِمُداراةِ النّاسِ کما أَمَرَنی بِأَداءِ الفَرائِضِ.
پروردگارم، همان گونه که مرا به انجام واجبات فرمان داده، به مدارا کردن با مردم نیز فرمان داده است.
(کافی، ج 2، ص 117، ح 4.)
حدیث820
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
عَدلُ ساعَةٍ خَیرٌ مِن عِبادَةِ سَبعینَ سَنَةً قِیامِ لَیلِها وَ صِیامِ نَهارِها
ساعتی عدالت بهتر از هفتاد سال عبادت است که شب‌هایش به نماز و روزهایش به روزه بگذرد.
(مشکاة‌الأنوار، ص 544)
حدیث821
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
مَن رُزِقَ تُقیً فَقَد رُزِقَ خَیرَ الدُّنیا وَ الآخِرَةِ
هر کس تقوا روزی اش شود، خیر دنیا و آخرت روزی او شده است.
(نهج الفصاحه، ح 3015)
حدیث822
امام حسین (علیه السلام) فرمودند:
إنَّ أجوَدَ النَّاسِ مَن أعطیَ مَن لا یرجُو؛
بخشنده‌ترین مردم کسی است که به آنکه چشم امید به او نبسته، بخشش کند.
(کشف الغمّة، ج2، ص239 )
حدیث823
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
مِن عَلامَةِ اَحَدِهِم (المُتَقینَ) اَنَّک تَری لَهُ قُوَّةً فی دینٍ... وَحِرصا فی عِلمٍ وَعِلما فی حِلمٍ
از نشانه های پرهیزکاران این است که می بینی در دین نیرومند ... در کسب دانش حریص و دارای علم همراه با بردباری‌اند.
(نهج البلاغه، خطبه 193)
حدیث824
امام صادق (علیه السلام) فرمودند:
انَّ امیر المومنین(علیه السلام) یَقُولُ: افضلُ العِبادَةِ العَفَاف؛
امیر المومنین(علیه السلام) می فرمودند:برترین عبادت پاکدامنی است.
(جهاد با نفس، ح 211)
حدیث825
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
اِنَّ اللّه‌َ یحِبُّ مِن عِبادِهِ الغَیورَ؛
خداوند بندگان غیرتمند خود را دوست دارد.
(نهج الفصاحه، ح 752)
حدیث826
امام باقر (علیه السلام) فرمودند:
قَالَ رَسُول اللهِ (صلی الله علیه و آله و سلم): إنَّ اللهَ یُحِبُّ الحَییَّ الحَلِیمَ العَفِیفَ المُتَعَفِّفَ؛
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: خداوند دوست می دارد کسی را که با حیا، بردبار، پاکدامن، و باز ایستنده ی از حرام باشد.
(جهاد با نفس، ح 257)
حدیث827
امام باقر (علیه السلام) فرمودند:
مَا حَسَنَةُ الدُّنیا إلّا صِلَةُ الإخوانِ وَالمَعارِفِ؛
خوبی دنیا جز در پیوند با برادران و آشنایان نیست.
(بحار الأنوار، ج46، ص 291)
حدیث828
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
الصَّبرُ یُنَاضِلُ الحِدثَانَ وَ الجَزَعُ مِن أعوَانِ الزَّمَانِ؛
صبر به سوی سختی های زمانه تیر می افکند و بی تابی از یاری کنندگان ِ زمانه است.
(جهاد با نفس، ح 253)
حدیث829
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
حُسنُ البِشرِ یذهَبُ بِالسَّخِیمَةِی
خوش‌رویی کینه را از بین می‌برد.
(کافی، ج2 ، ص 103)
حدیث830
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
الصَّبرُ مِفتاحُ الدَّرک وَ النُّجحُ عُقبَی مَن صَبَرَ؛
صبر کلید رسیدن است و کامیابی سرانجام کسی که صبر می‌کند.
(بحارالأنوار، ج75، ص45)
حدیث831
امام باقر (علیه السلام) فرمودند:
من أحَبِّ عِبادِ اللهِ إلَی اللهِ المُحسِنُ التَّوَّابُی؛
یکی از محبوبترین بندگان خدا در نزد خداوند کسی است که نیکوکار و بسیار توبه کننده باشد.
(جهاد با نفس، ح 836)
حدیث832
امام صادق (علیه السلام) فرمودند:
اَلعَدلُ اَحلَی مِنَ الشَّهدِ وِ اَلیَنُ مِنَ الزُّبدِ وِ اِطیِبُ ریحاً مِنَ المِسکِ؛
عدل شیرین تر از عسل و نرم تر از کف و خوشبوتر از مشک است.
(جهاد با نفس، ح 342)
حدیث833
امام حسن (علیه السلام) فرمودند:
الخَیرُ الَذی لَا شَرَّ فیه ، الشُّکرُ مَع النِعمَة و الصَبرُ عَلی النازلة
خیری که هیچ شری در آن نیست ، شکر بر نعمت و صبر بر مصیبت و ناگواری است.
(تحف العقول ، ص 237)
حدیث834
امام جواد (علیه السلام) فرمودند:
ثلاث یبلغن بالعبد رضوان الله تعالی : کثرة الاستغفار ، و لین الجانب ، و کثرة الصدقة
سه چیز است که بنده را به رضوان خدا می رساند : 1 - زیادی استغفار ، 2 - نرمخویی ، 3 - صدقه بسیار دادن.
(مستند الامام الجواد، ص 247)
حدیث835
امام رضا (علیه السلام) فرمودند:
التَّواضُعُ أن تُعطِیَ النّاسَ مَا تُحِبُّ أََََن تُعطاهُ.
تواضع آن است که آنچه را که دوست می داری مردم به تو عطا کنند، تو به مردم عطا کنی.
(جهاد با نفس، ح 289)
حدیث836
امام صادق (علیه السلام) فرمودند:
قِیلَ لِاَمِیرالمُومِنینَ مَا الزُّهدُ فِی الدُّنیا؟ قَالَ : تَنَکّب حَرَامهَا.
از امیر المومنین پرسیده شد که : زهد در دنیا چیست؟ فرمود: اعراض و دوری کردن از حرام خدا.
(جهاد با نفس، ح 621 )
حدیث837
امام سجاد (علیه السلام) فرمودند:
رَأیتُ الْخَیرَ کُلَّهُ قَدْ اجْتَمَعَ فی قَطْعِ الطَّمَعِ عَمّا فی أیدی النّاسِ.
هم? خوبیها را در بریدن طمع از آنچه در دست مردم است دیدم.
(بحارالأنوار، ج52، ص2)
حدیث838
امام صادق(علیه السلام) فرمودند:
اَفضَل العِبادَة العَفَافُ
برترین عبادت، پاکدامنی است
(جهاد النفس، ح 211)
حدیث839
امام محمد باقر (علیه السلام) فرمودند:
مَا حَسَنَةُ الدُّنیا إلّا صِلَةُ الإخوانِ وَالمَعارِفِ؛
خوبی دنیا جز در پیوند با برادران و آشنایان نیست.
(بحار الأنوار، ج 46، ص291)
حدیث840
ان الله تعالی یحب السهل الطلیق؛
خداوند شخص آسان گیر نرم خو را دوست دارد .
(کنز العمال ، ج 3 ، ص 3)
حدیث841
حضرت زهرا (سلام الله علیها) فرمودند:
من أصعد إلی الله خالص عبادته، أهبط الله عزوجل إلیه أفضل مصلحته؛
پاداش خوشرویی در برابر مؤمن بهشت است و خوشرویی با دشمن ستیزه جو، انسان را از عذاب آتش باز می دارد.
(بحار الانوار ، ج 75 ، ص 401)
حدیث842
امام محمد باقر (علیه السلام) فرمودند:
ما شیب شی ء بشی ء احسن من حلم بعلم
چیزی با چیزی نیامیخته است که بهتر از حلم با علم باشد.
(بحارالانوار ، دار احیاء التراث العربی ، ج 75 ، ص 172 )
حدیث843
امام موسی کاظم(علیه السلام) فرمودند:
التودد الی الناس نصف العقل؛
مهرورزی و دوستی با مردم، نصف عقل است.
(تحف العقول، ص 425)
حدیث844
امام رضا (علیه السلام) فرمودند:
أحسن الناس إیماناً أحسنهم خلقاً و ألطفهم باَهله، و اَنا اَلطفکم باَهلی؛
نیکوترین مردم از نظر ایمان، خوش خلق‌ترین و با لطفترین آنها نسبت به اهل خویش است.
(عیون اخبار الرضا2، 38)
حدیث845
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)فرمودند:
انکم لن تسعوا الناس باموالکم فسعوهم باخلاقکم
با دارایی خود نمی توانید دل مردم را به دست بیاورید پس دلشان را با اخلاق (نیک) به دست آورید .
(نثرالدر،ج1ص123)
حدیث846
امام صادق (علیه السلام) فرمودند:
ثلاث تـورث المحبه: الـدیـن و التـواضع والبذل؛
سه چیز است که محبت آورد: قـرض دادن وفـروتنـی و بخشـش.
(تحف العقول،ص 316)
حدیث847
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
خَیرُ الخَلائق الرِّفقُ؛
بهترین خوبی ها رفق است(مهربانی و لطف با مردم).
(غررالحکم)
حدیث848
امام علی علیه السلام فرمودند:
لا یَعدَمُ الصَبورُ الظَّفَرَ و اِن طالَ بِهِ الزَّمان ؛
شخص صبور پیروزی را از دست نمی دهد و عاقبت به پیروزی می رسد اگر چه زمانی طولانی بر او بگذرد.
(جهاد النفس، ح251)
حدیث849
امام صادق علیه السلام فرمودند:
ثَلاث مـَن کـُن فیه کـان سَیـدا: کَظمُ الغیظ وَالعَفـوُ عَن المَسییء والصِّله بِـالنَفـسِ وَالمـال؛
سه چیز است که در هـر که بـاشـد آقـا و سـرور است: خشـم فـرو خـوردن ،گذشت از بدکـردار، کمک و صله رحـم بـا جـان و مـال.
حدیث850
امام علی علیه السلام فرمودند:
العلم وراثه کریمه ، و الاداب حلل مجدده ، و الفکرمرآه صافیه؛
علم میراث گرانبهائی است و ادب لباس فاخر و زینتی است و فکر آئینه ای است صاف.
(نهج البلاغه)
حدیث851
امام علی علیه السلام فرمودند:
بِکَثرَةِ الصَّمتِ تَکون الهَیبَهُ، وَ بِالنَّصَفَهِ یَکثُر المُوَاصِلونَ
کثرت سکوت موجب ابهت و بزرگی است و انصاف مایه فزونی دوستان است.
حدیث852
امام حسن عسکری (علیه السلام) می فرمایند:
التواضع نعمة لایحسد علیها؛
تواضع و فروتنی نعمتی است که بر آن حسد نبرند.
(تحف العقول، ص489)
حدیث853
حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
هر که از ستمی که در حق او شده است گذشت کند، خداوند بجای آن در دنیا و آخرت به او عزت می بخشد.
امالی شیحضرت امام محمد باقر(علیه السلام) می فرمایند:
نیکوکاری و صدقه دادن پنهانی فقر را از بین می برد، عمر را زیاد و هفتاد مرگ بد و ناگوار را دفع می کند.
میزان الحکمه، ج1، ص 475.
حدیث854
حضرت امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
نیکوکاری، کرداری اصلاحگر است.
غررالحکم، ح 554.
حدیث855
حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
سه چیز از درهای نیکوکاری است: سخاوتمندی دل، گفتار نیکو و شکیبایی در برابر آزار و اذیت.
تحف العقول، ص 8.
حدیث856
امام صادق (علیه السلام) می فرمایند:
مؤمن بعد از انجام واجبات، عملی محبوب تر از خوش اخلاقی نزد خدای تعالی نمی آورد.
اصول کافی، ج2، ص 100.
حدیث857
حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
قناعت، ثروتی است تمام نشدنی.
کنزالاعمال، ح 7080.
حدیث858
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
میوه ی قناعت، میانه روی در کسب و کار است و خویشنداری، از دست دراز کردن به سوی مردم.
غررالحکم، ح 4634.
حدیث859
حضرت امام باقر (علیه السلام) می فرمایند:
هر که خشم خود را از مردم باز دارد، خداوند در روز قیامت از گناهان او در گذرد.
ثواب العمال، ص 161.
حدیث860
حضرت امام صادق (علیه السلام) می فرمایند:
هر که خشم خود را نگه دارد، خداوند عیب او را بپوشاند.
اصول کافی، ج2، ص 109.
حدیث861
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)می فرمایند:
خدا و فرشتگان حتی مورچه در لانه اش و ماهی در دریا بر کسی که به مردم خیر و نیکی می آموزد، درود می فرستند.
کنزالعمال، ج10، ص 145.
حدیث862
امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
دلهای مردم گریزان است، به کسی روی می آورند که خوش رویی کند.
نهج البلاغه حکمت 50.
حدیث863
حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
هر که از ستمی که در حق او شده است گذشت کند، خداوند بجای آن در دنیا و آخرت به او عزت می بخشد.
امالی شیخ الطوسی، ص 182.
حدیث864
حضرت امام حسین (علیه السلام) می فرمایند:
با گذشت ترین مردم، کسی است که در زمان قدرت داشتن، گذشت کند.
الدره الباهره، ص 24.
حدیث865
حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
هر که خطای مسلمانی را ببخشد، خداوند در روز رستاخیز خطای او را ببخشد.
کنزالعمال، ج 7019.
حدیث866
حضرت رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
بر عمر نیافزاید مگر نیکوکاری.
بحارالانوار، ج77، ص 166.
حدیث867
حضرت رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
سه چیز از درهای نیکوکاری است: سخاوتمندی دل، گفتار نیکو و شکیبایی در برابر آزار و اذیت.
تحف العقول، ص 8.
حدیث868
حضرت امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
نیکوکاری، کرداری اصلاحگر است.
غررالحکم، ح 554.
حدیث869
حضرت امام محمد باقر(علیه السلام) می فرمایند:
نیکوکاری و صدقه دادن پنهانی فقر را از بین می برد، عمر را زیاد و هفتاد مرگ بد و ناگوار را دفع می کند.
میزان الحکمه، ج1، ص 475.
حدیث870
حضرت امام کاظم (علیه السلام) می فرمایند:
هر کس به برادران و خانواده ی خود نیکی کند، عمرش دراز شود.
بحارالانوار، ج78، ص 53.
حدیث871
امام صادق (علیه السلام) می فرمایند:
مؤمن بعد از انجام واجبات، عملی محبوب تر از خوش اخلاقی نزد خدای تعالی نمی آورد.
اصول کافی، ج2، ص 100.
حدیث872
امام علی (علیه السلام)می فرمایند:
اخلاق نیکو، روزی ها را زیاد می کند و میان دوستان انس و الفت به وجود می آورد.
غررالحکم، ح 4856.
حدیث873
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
آن مؤمن ایمانش کاملتر است، که اخلاقش نیکوتر باشد.
امالی شیخ طوسی، ص 140.
حدیث874
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم):
حسن الخلق نصف الدین؛
خوی نیکو، نصف دین است.
الحضال، ج30، ص 106.
حدیث875
امام حسن(علیه السلام)می فرمایند:
نیکوترین نیکو، خلق نیکو است.
خصال شیخ صدوق، ص 29.
حدیث876
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
با ایمان ترین مردم، خوش اخلاق ترین آنها و مهر ورزترین شان به خانواده خود است.
بحارالانوار، ج71، ص 378.
حدیث877
امام حسین(علیه السلام)می فرمایند:
قناعت مایه ی آسایش تن است.
بحارالانوار، ج78، ص 128.
حدیث878
امام علی (علیه السلام)می فرمایند:
میوه ی قناعت، میانه روی در کسب و کار است و خویشنداری، از دست دراز کردن به سوی مردم.
غررالحکم، ح 4634.
حدیث879
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)می فرمایند:
قناعت، ثروتی است تمام نشدنی.
کنزالاعمال، ح 7080.
حدیث880
حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
خوشبخت ترین مردم، کسی است که با مردم به بزرگواری رفتار کند.
بحارالانوار، ج74، ص 185.
حدیث881
حضرت امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
ادب نیکو، سبب تزکیه اخلاق است.
غررالحکم، ح 5520.
حدیث882
حضرت امام صادق (علیه السلام) می فرمایند:
بهترین میراث پدران برای فرزندان، ادب است نه مال و ثروت؛ زیرا ثروت از بین می رود و ادب می ماند.
اصول کافی، ج8، ص 150.
حدیث883
حضرت امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
بهترین شرافت و افتخار خانوادگی، ادب نیکو است.
غررالحکم، ح 2949.
حدیث884
حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) می فرمایند:
خیارکم ألینکم مناکبة و اکرمهم لنسائهم؛
بهترین شما کسی است که در برخورد با مردم نرم تر و مهربان تر است و ارزشمندترین مردم کسانی هستند که با همسرانشان مهربان و بخشنده اند.
کنزالعمال، ج7، ص 225.
حدیث885
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
أفضل الجهاد من اصبح لایهم بظلم احد؛
برترین جهاد آن است که آدمی صبح کند و در اندیشه ی ستم به کسی نباشد.
من لا یحضره الفقیه، ج4، ص 353.
حدیث886
قال الامام علی (علیه السلام):
قلوب الرجال و خشیة فمن تألفها اقبلت علیه؛
دلهای مردم گریزان است، به کسی روی می آورند که خوش رویی کند.
نهج البلاغه حکمت 50.
حدیث887
حضرت امام صادق (علیه السلام) می فرمایند:
هر که خشم خود را نگه دارد، خداوند عیب او را بپوشاند.
اصول کافی، ج2، ص 109.
حدیث888
حضرت امام باقر (علیه السلام) می فرمایند:
هر که خشم خود را از مردم باز دارد، خداوند در روز قیامت از گناهان او در گذرد.
ثواب العمال، ص 161.
حدیث889
حضرت امام علی(علیه السلام) می فرمایند:
قویترین مردم کسی است که با بردباری بر خشم خود چیره شود.
غررالحکم، ح 8756.
حدیث890
امام باقر(علیه السلام)می فرمایند:
زکاة العلم أن تعلمه عباد الله؛
زکات دانش، آموختن به بندگان خداست.
اصول کافی، ج1، ص 41.
حدیث891
پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله :
اَطْعِمُوا الْمَرأَةَ فی شَهْرِها الَّذی تَلِدُ فیهِ التَّمْرَ فَاِنَّ وَلَدَها یَکونُ حَلیما نَقیّا ؛
به زن، در ماهی که زایمان کرده ، خرما بدهید، چرا که فرزند او بردبار و پاک می‌شود .
مکارم الأخلاق ، ص 169 .
حدیث892
امام علی (علیه السلام):
کُلَّمَا ازْدادَ عِلْمُ الرَّجُلِ زادَتْ عِنایَتُهُ بِنَفْسِهِ وَ بَذَلَ فی ریاضَتِها وَ صَلاحِها جُهْدَهُ؛
هر اندازه دانش انسان بیشتر شود، توجه او به خودش بیشتر می‌گردد و در ریاضت و رشد و اصلاح نَفْس، کوشش بیشتری می‌نماید.
غرر الحکم ، ح 7204.
حدیث893
امام علی علیه‌السلام :
زیادَةُ الشُّکْرِ وَ صِلَةُ الرَّحِمِ تَزیدُ فِی الْعُمْرِ وَ تَفْسَحُ فِی الاَْجَلِ ؛
شکرگزاری فراوان و صله رحم، عمر را زیاد می‌کنند و بر مُهلت زندگی می‌افزایند.
عیون الحکم والمواعظ، ص 275، ح 4999.
حدیث894
امام صادق علیه‌السلام :
اَلْبِرُّ وَ حُسْنُ الْخُلْقِ یَعْمُرانِ الدّیارَ وَ یَزیدانِ فِی الاَْعْمارِ ؛
نیکوکاری و خوش اخلاقی، خانه‌ها را آباد و عمرها را طولانی می‌کنند.
کافی ، ج 2، ص 100، ح 8 .
حدیث895
پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) :
اَلصَّدَقَةُ عَلی وَجْهِها وَ بِرُّ الْوالِدَیْنِ وَ اصْطِناعُ الْمَعْروفِ یُحَوِّلُ الشَّقاءَ سَعادَةً وَ یَزیدُ فِی الْعُمْرِ؛
صدقه دادن با مراعات شرایطش و خوبی کردن به پدر و مادر و انجام دادن کارهای نیک، بدبختی را به خوشبختی تبدیل می‌کند و بر عمر می‌افزاید.
کنزالعمال ، ح 4444 .
حدیث896
امام صادق علیه‌السلام :
ما نَعْلَمُ شَیْئا یَزیدُ فِی الْعُمْرِ اِلاّ صِلَةَ الرَّحِمِ، حَتّی اِنَّ الرَّجُلَ یَکونُ اَجَلُهُ ثَلاثَ سِنینَ فَیکونُ وَصولاً لِلرَّحِمِ فَیَزیدُ اللّه‌ُ فی عُمْرِهِ ثَلاثیْنَ سَنَةً فَیَجْعَلُها ثَلاثا وَ ثَلاثیْنَ سَنَةً، وَ یَکونُ اَجَلُهُ ثَلاثا وَ ثَلاثیْنَ سَنَةً فَیَکونَ قاطِعا لِلرَّحِمِ، فَیَنْقُصُهُ اللّه‌ُ ثَلاثیْنَ سَنَةً وَ یَجْعَلُ اَجَلَهُ اِلی ثَلاثِ سِنینَ؛
ما، غیر از صله رحم، چیزی نمی‌شناسیم که بر عمر بیفزاید، تا آن‌جا که گاهی عمر کسی سه سال است، و وقتی که اهل صله رحم می‌شود، خداوند هم سی سال بر عمرش می‌افزاید و آن را سی و سه سال می‌کند و گاهی عمر کسی سی و سه سال است و قطع رحم می‌کند و خداوند هم سی سال از عمر او می‌کاهد و عمرش را به سه سال، کاهش می‌دهد.
کافی ، ج 2، ص 152 ، ح 17 .
حدیث897
امام علی علیه‌السلام :
کَثْرَةُ اصطِناعِ الْمَعْروفِ تَزیدُ فِی الْعُمُرِ وَ تَنْشُرُ الذِّکْرَ ؛
زیاد کار نیک انجام دادن، عمر را می‌افزاید و نام را پرآوازه می‌سازد.
غررالحکم، ح 7113 .
حدیث898
خ الطوسی، ص 182.پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله :
مَنْ سَرَّهُ اَنْ یُنْسَاَلـَهُ فی عُمُرِهِ وَ یُوَسَّعَ لَهُ فی رِزْقِهِ فَلْیَتَّقِ اللّه‌َ وَ لْیَصِلْ رَحِمَهُ؛
هر کس دوست دارد که عمرش طولانی و روزی‌اش زیاد شود، تقوای الهی پیشه کند و صله رحم نماید.
بحارالأنوار ، ج 74، ص 102، ح 56 .
حدیث899
امام باقر علیه‌السلام :
اَ لْبِرُّ وَ الصَّدَقَةُ یَنْفیانِ الْفَقْرَ وَ یَزیدانِ فِی الْعُمْرِ وَ یَدْفَعانِ عَنْ صاحِبِهِما سَبعینَ میتَةَ سوءٍ ؛
کار خیر و صدقه، فقر را می‌بَرند، بر عمر می‌افزایند و هفتاد مرگ بد را از صاحب خود دور می‌کنند.
ثواب الاعمال ، ص 141 .
حدیث900
امام صادق علیه‌السلام :
ثَلاثَةٌ اِنْ یَعْلَمُهنَّ الْمُؤمِنُ کانَتْ زیادَةً فی عُمُرِهِ وَ بَقاءَ النِّعْمَةِ عَلَیْهِ: تَطْویلُهُ فی رُکوعِهِ وَ سجودِهِ فی صلاتِهِ وَ تَطْویلُهُ لِجلوسِهِ عَلی طَعامِهِ اِذا اَطْعَمَ عَلی مائِدَتِهِ وَ اصْطِناعُهُ الْمَعْروفَ اِلی اَهْلِهِ؛
سه چیز است که اگر مؤمن از آنها مطلع شود، باعث طول عمر و دوام بهره‌مندی او از نعمت‌ها می‌شود: طول دادن رکوع و سجده، زیاد نشستن بر سر سفره‌ای که در آن دیگران را اطعام می‌کند و خوش رفتاری‌اش با خانواده.
کافی، ج 4، ص 49، ح 15.
حدیث901
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله :
مَنْ اُلْهِمَ الصِّدْقَ فی کَلامِهِ وَ الاِْنْصافَ مِنْ نَفْسِهِ وَ بِرَّ والِدَیْهِ وَ وَصلَ رَحِمِهِ، اُنْسِی‌ءَ لَهُ فی اَجَلُهُ وَ وُسِّعَ عَلَیْهِ فی رِزْقِهِ وَ مُتِّعَ بِعَقْلِهِ وَ لُـقِّنَ حُجَّتَهُ وَقْتَ مُساءَلَتِهِ ؛
به هر کس، راستگویی در گفتار، انصاف در رفتار، نیکی به والدین و صله رحم الهام شود، اجلش به تأخیر می‌افتد، روزیش زیاد می‌گردد، از عقلش بهره‌مند می‌شود و هنگام سئوال [مأموران الهی] پاسخ لازم به او تلقین می‌گردد.
اعلام الدین ، ص 265 .
حدیث902
امام علی (علیه السلام)می فرمایند:
اکملکم ایمانا احسنکم خلقا؛
آن کس از شما ایمانش کاملتر است که اخلاقش نیکوتر باشد.
بحارالانوار، ج71، ص 387.
حدیث903
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)می فرمایند:
بنده ایمان را به کمال نمی رساند مگر سه خصلت در او باشد: انفاق در هنگام تنگ دستی، انصاف دادن و سلام کردن.
کنزالعمال، ح 107.
حدیث904
امام رضا(علیه السلام)می فرمایند:
ان الإمامة زمام الدین، و نظام المسلمین و صلاح الدنیا، و عزالمؤمنین؛
امامت، زمام دین، رشته ی کار مسلمانان، صلاح و آبادانی دنیا و سرافرازی مؤمنان است.
اصول کافی، ج1، ص 200.
حدیث905
رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم)می فرمایند:
هر کس برای آموختن علم سر از خواب بردارد، فرشتگان سایه ی رحمت بر او می گسترانند، در زندگی او برکت به وجود می آید، و چیزی از روزی او کاسته نمی شود.
بحارالانوار/ج1/ص177.
حدیث906
حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
اکثروا من الصدقة ترزقوا.
صدقه زیاد بدهید، تا خداوند به شما روزی دهد.
بحارالانوار، ج77، ص 176.
حدیث907

حدیث908
حضرت امام کاظم (علیه السلام) می فرمایند:
هر کس به برادران و خانواده ی خود نیکی کند، عمرش دراز شود.
بحارالانوار، ج78، ص 53.
حدیث909
قال الإمام علی (علیه السلام) :
ثلاث من أبواب البر: سخاء النفس، وطیب الکلام، والصبر علی الأذی.
امام علی (علیه السلام) فرمودند:
سه چیز از درهای نیکی است: سخاوت نفس و نیکویی گفتار و شکیبایی در برابر آزار.
«المحاسن، ج 1، ص 66، ح 14»